Các bác sĩ quyết định phẫu thuật nội soi cắt toàn bộ phổi trái đã mất chức năng cho bệnh nhân T. Điều này giúp xử lý tận gốc tình trạng ho ra máu, giảm nguy cơ nhiễm trùng, bảo vệ lá phổi còn lại. 

Đây là ca mổ phức tạp, bởi phổi trái bệnh nhân T. tổn thương nặng nề trong thời gian dài nên dính chặt vào thành ngực, tim và cơ hoành. Cuộc phẫu thuật bóc tách và cắt bỏ diễn ra trong 3 tiếng, bệnh nhân được truyền hơn 2 lít máu. Hậu phẫu, bệnh nhân tỉnh táo, tự thở tốt, tiếp tục điều trị kháng sinh và lý liệu pháp hô hấp. 

Các bác sĩ khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh, vừa phẫu thuật nội soi hỗ trợ cắt bỏ toàn bộ lá phổi trái cho bệnh nhân ho ra máu nguy kịch do vỡ mạch trong hang lao.

Bệnh nhân là ông H.V.T ở TP Hạ Long. Ông T. có tiền sử bị lao phổi, đã điều trị thuốc và dẫn lưu phổi trái nhiều lần ở nhiều nơi. Do bệnh dai dẳng không dứt, một bên lồng ngực trái của ông bị xẹp và mất chức năng.

Một tháng trước, ông T. ho ra máu, mỗi lần cả trăm ml máu đông, được đưa vào viện cấp cứu, chụp cắt lớp. Bác sĩ phát hiện ông bị chảy máu trong phổi do vỡ mạch trong hang lao, hang rất lớn chiếm gần toàn bộ phổi trái.

Sau đợt điều trị nội khoa, ông T. ra viện. Tuy nhiên, chỉ một tuần sau, ông tiếp tục ho ra máu nhiều hơn phải đi cấp cứu.

Cuộc hội chẩn liên khoa Ngoại lồng ngực, Hô hấp, Chẩn đoán hình ảnh đánh giá bệnh nhân cao tuổi, thể trạng yếu, phổi trái xẹp đã mất chức năng, tổn thương chảy máu trong hang phổi trái, gây ho ra máu kéo dài.

"Nếu điều trị bảo tồn bằng phương pháp can thiệp nút mạch, phổi trái bị viêm có thể bội nhiễm sang bên phổi lành, nguy cơ tái phát ho ra máu cao, tình trạng này kéo dài có thể gây ra cơn ho 'sét đánh', máu ộc ồ ạt làm tắc đường thở gây tử vong lập tức" - BSCKII Phạm Việt Hùng, Trưởng khoa Ngoại, cho hay.

Các bác sĩ quyết định phẫu thuật nội soi cắt toàn bộ phổi trái đã mất chức năng cho bệnh nhân T. Điều này giúp xử lý tận gốc tình trạng ho ra máu, giảm nguy cơ nhiễm trùng, bảo vệ lá phổi còn lại. 

Đây là ca mổ phức tạp, bởi phổi trái bệnh nhân T. tổn thương nặng nề trong thời gian dài nên dính chặt vào thành ngực, tim và cơ hoành. Cuộc phẫu thuật bóc tách và cắt bỏ diễn ra trong 3 tiếng, bệnh nhân được truyền hơn 2 lít máu. Hậu phẫu, bệnh nhân tỉnh táo, tự thở tốt, tiếp tục điều trị kháng sinh và lý liệu pháp hô hấp. 

Sử học là một khoa học xử lý các nguồn sử liệu để đưa ra nhận thức trung thực về lịch sử, nằm ngoài những định kiến tô hồng hay bôi xấu, nằm ngoài những mục đích có trước, và nằm ngoài những nhiệm vụ chính trị.Người làm sử học phải là người thao tác tư duy trên cơ sở giám định và giải độc sử liệu.

Vì thế, lịch sử - với tư cách là cái được tái hiện bởi nhà sử học- không phải là một cái gì bất biến, cố định, vĩnh hằng, mà chỉ là những sử thực tương đối.

Ở thời điểm nhất định, với những tư liệu nhất định, chúng ta chỉ có thể nhận thức lịch sử ở mức độ nhất định. Nhưng nếu như có những phát hiện mới về sử liệu, và những sử liệu ấy được xử lý bằng phương pháp mới, góc nhìn mới, thì chúng ta sẽ có nhận thức mới.

Nhận thức là một quá trình tiệm cận đến lịch sử. Và sử học thực chất là một trò chơi trí tuệ để tăng trưởng tư duy về lịch sử (cái đã qua) và quan trọng hơn cả là để tăng trưởng sự tự tư duy về cuộc sống hiện tại với tư cách mỗi cá nhân là tác nhân hay nạn nhân của lịch sử.

Như thế lịch sử như là một trang sách để ngỏ, mà nhà sử học là người tái dựng nó từ những gì còn sót lại. Cho nên, một triết gia phương Tây đã từng thốt lên rằng:sử học là cuộc chơi của những người đang sống đối với những người đã chết!

Khác với các môn khoa học tự nhiên như toán học, sinh học,…, thì sử học với tư cách là bộ môn khoa học về lịch sử đã không được đưa vào trong nhà trường trong nhiều thập kỷ qua, thay vào đó là môn lịch sử.

Sở dĩ có hiện tượng như vậy là bởi chúng ta đã không coi lịch sử như là sản phẩm của quá trình tư duy, nhận thức về lịch sử. Những kiến thức lịch sử trong nhà trường được giảng dạy với tư cách nó là những chân lý tuyệt đối, những sự thực bất di bất dịch, bất khả xâm phạm.

Và “môn lịch sử” không hề chỉ dẫn cho học sinh biết phải làm như thế nào để tự nhận thức về lịch sử, cũng như nhận thức về cuộc sống hiện tại, mà nó biến học sinh thành những cỗ máy học thuộc lòng với những sự kiện cụ thể, những mốc thời gian của lịch sử chính trị được hoạch định và được cố định bởi các nhà giáo dục.

Mặt khác, các sách giáo khoa được giảng dạy trong hệ thống nhà trường hiện nay chủ yếu là viết về lịch sử chính trị- kinh tế.

Điều này đã dẫn đến nhiều bất cập. Nó khiến cho học sinh hiểu phiến diện về mục đích và đối tượng của sử học, đồng nhất lịch sử với lịch sử chính trị, lịch sử chiến tranh.

Các kiến thức được nêu trong sách giáo khoa được giảng dạy và được mặc nhận như là những chân lý, những sự thực bất di bất dịch, không thể sửa đổi. Từ đó, dẫn đến hệ quả quan trọng thứ ba, là cách giảng dạy lịch sử một chiều, khô khan, áp đặt. Nó biến lịch sử trở thành một môn học thuộc lòng các sự kiện lịch sử, khiến tư duy của học sinh bị xơ cứng, và quan trọng nhất là không có nhận thức bản thân và tư duy của bản thân, cũng như quan điểm của bản thân các em về lịch sử.

Biên soạn sách giáo khoa theo phương thức mới

Trước tình hình trên, cần biên soạn lại hệ thống sách giáo khoa lịch sử theo một phương thức mới, để giúp học sinh cũng như xã hội hiểu thêm về khoa học lịch sử và quan trọng nhất là tư duy lịch sử.

Trong đó, mỗi một bài học phải trình bày đủ cơ cấu lịch sử- văn hóa. Trong đó, chính trị (triều đại, thể chế, kinh thế, thành phần xã hội,…) chỉ là một nửa, chiếm dưới 50% dung lượng bài giảng.

Còn lại trên 50% là lịch sử văn hóa (về cách lĩnh vực sâu hơn như: lịch sử ngôn ngữ- văn học, lịch sử nghệ thuật, lịch sử tôn giáo, lịch sử khoa học, lịch sử văn minh vật chất…).

Sách phải đảm bảo tính đa dạng lịch sử và tính đa dạng văn hóa theo tiêu chí tộc người. Lịch sử không chỉ là lịch sử của người Việt, mà còn là lịch sử của 53 dân tộc anh em khác. Các nhận định và tri thức lịch sử đều phải dựa trên sử liệu gốc. Các tri thức về lịch sử văn hóa luôn phải đặt HIỆN VẬT KHẢO CỔ lên hàng đầu.

Quan trọng nhất, lịch sử cần được trình bày như là những tri thức còn bỏ ngỏ, chưa được giải mã, cần được tìm hiểu, để kích thích tư duy phán đoán, và óc suy luận của học sinh.

Tất cả những thay đổi trên sẽ góp phần đưa môn sử học vào nhà trường, biến sử học trở thành một môn học sống động, rèn luyện về sự độc lập trong tư duy. Bởi tư duy độc lập sẽ là xung lực để tạo nên sự phát triển xã hội!

---

1 Bài thơ được chép trong ba văn bản Tản Ông di cảo (散翁遺稿 ký hiệu A.2157), Thù thế danh thư 酬世名書 ký hiệu VHv.2239 và cuốn Danh nhân văn tập 名人文集 ký hiệu VHv.2432), kho sách Viện NC Hán Nôm. Có thể tìm kiếm một số bản dịch trên mạng.

2 Quốc Sử Quán triều Nguyễn. Ðại Nam Liệt Truyện tập II (Ngô Hữu Tạo, Ðỗ Mộng Khương dịch) (1997) Nxb Thuận Hoá. Huế. tr. 531-532.

3 Hoàng Xuân Hãn, “Thống Nhất Thời Xưa”, trong La Sơn Yên Hồ- Hoàng Xuân Hãn tập II (1998). Nxb. Giáo dục. Hà Nội. tr. 1375

Sử học là một trong những phân môn của khoa học xã hội và nhân văn đem lại những LỢI ÍCH VỀ TƯ DUY, nhưng trong nhiều thập kỷ qua môn sử học không được đưa vào trong nhà trường, thay vào đó là một biến tướng sai lạc của nó: môn lịch sử.

Sử học và Lịch sử

Sử học là gì? Có thể nói một cách ngắn gọn, sử học là khoa học về lịch sử, hay cao hơn là khoa học về nhận thức lịch sử.

Lịch sử là toàn bộ những sự kiện đã xảy ra trong quá khứ, nhưng không ai dám chắc chắn và khẳng định rằng mình có thể nhận thức được đúng đắn toàn bộ về nó.

Cái lịch sử mà chúng ta biết đến chỉ là những kết quả sau những chuỗi dài của hoạt động nhận thức, trong đó không tránh khỏi có sự chủ quan, phiến diện, nếu không muốn nói có khi là sai lầm.

Sai lầm trong nhận thức lịch sử được tạo nên bởi nhiều nguyên nhân. Có thể là sai lầm khi ta chỉ có một số dữ liệu giả tạo, hoặc trầm trọng hơn, là sai lầm về mặt phương pháp luận và mục đích luận.

Sai lầm về phương pháp luận là sai lầm về mặt tư duy, còn sai lầm do mục đích luận là sai lầm về đạo đức khoa học.

Để tránh sai lầm trong nhận thức lịch sử, người làm sử học tuyệt đối không được mang trong mình một một đích nào khác ngoài mục đích thuần túy duy nhất là NHẬN THỨC LỊCH SỬ.

Khi biện hộ rằng vì có lợi cho mục đích dân sinh, có lợi cho mục đích chính trị mà ta phải chứng minh một dữ kiện lịch sử nào đó, thì việc chứng minh ấy đã tiềm ẩn sẵn nguy cơ bị thiên lệch, không đúng với thực tế.

GS Sử học Phan Huy Lê trò chuyện với các học sinh

Sử học là một khoa học xử lý các nguồn sử liệu để đưa ra nhận thức trung thực về lịch sử, nằm ngoài những định kiến tô hồng hay bôi xấu, nằm ngoài những mục đích có trước, và nằm ngoài những nhiệm vụ chính trị.Người làm sử học phải là người thao tác tư duy trên cơ sở giám định và giải độc sử liệu.

Vì thế, lịch sử - với tư cách là cái được tái hiện bởi nhà sử học- không phải là một cái gì bất biến, cố định, vĩnh hằng, mà chỉ là những sử thực tương đối.

Ở thời điểm nhất định, với những tư liệu nhất định, chúng ta chỉ có thể nhận thức lịch sử ở mức độ nhất định. Nhưng nếu như có những phát hiện mới về sử liệu, và những sử liệu ấy được xử lý bằng phương pháp mới, góc nhìn mới, thì chúng ta sẽ có nhận thức mới.

Nhận thức là một quá trình tiệm cận đến lịch sử. Và sử học thực chất là một trò chơi trí tuệ để tăng trưởng tư duy về lịch sử (cái đã qua) và quan trọng hơn cả là để tăng trưởng sự tự tư duy về cuộc sống hiện tại với tư cách mỗi cá nhân là tác nhân hay nạn nhân của lịch sử.

Như thế lịch sử như là một trang sách để ngỏ, mà nhà sử học là người tái dựng nó từ những gì còn sót lại. Cho nên, một triết gia phương Tây đã từng thốt lên rằng:sử học là cuộc chơi của những người đang sống đối với những người đã chết!

Khác với các môn khoa học tự nhiên như toán học, sinh học,…, thì sử học với tư cách là bộ môn khoa học về lịch sử đã không được đưa vào trong nhà trường trong nhiều thập kỷ qua, thay vào đó là môn lịch sử.

Sở dĩ có hiện tượng như vậy là bởi chúng ta đã không coi lịch sử như là sản phẩm của quá trình tư duy, nhận thức về lịch sử. Những kiến thức lịch sử trong nhà trường được giảng dạy với tư cách nó là những chân lý tuyệt đối, những sự thực bất di bất dịch, bất khả xâm phạm.

Và “môn lịch sử” không hề chỉ dẫn cho học sinh biết phải làm như thế nào để tự nhận thức về lịch sử, cũng như nhận thức về cuộc sống hiện tại, mà nó biến học sinh thành những cỗ máy học thuộc lòng với những sự kiện cụ thể, những mốc thời gian của lịch sử chính trị được hoạch định và được cố định bởi các nhà giáo dục.

Mặt khác, các sách giáo khoa được giảng dạy trong hệ thống nhà trường hiện nay chủ yếu là viết về lịch sử chính trị- kinh tế.

Điều này đã dẫn đến nhiều bất cập. Nó khiến cho học sinh hiểu phiến diện về mục đích và đối tượng của sử học, đồng nhất lịch sử với lịch sử chính trị, lịch sử chiến tranh.

Các kiến thức được nêu trong sách giáo khoa được giảng dạy và được mặc nhận như là những chân lý, những sự thực bất di bất dịch, không thể sửa đổi. Từ đó, dẫn đến hệ quả quan trọng thứ ba, là cách giảng dạy lịch sử một chiều, khô khan, áp đặt. Nó biến lịch sử trở thành một môn học thuộc lòng các sự kiện lịch sử, khiến tư duy của học sinh bị xơ cứng, và quan trọng nhất là không có nhận thức bản thân và tư duy của bản thân, cũng như quan điểm của bản thân các em về lịch sử.

Biên soạn sách giáo khoa theo phương thức mới

Trước tình hình trên, cần biên soạn lại hệ thống sách giáo khoa lịch sử theo một phương thức mới, để giúp học sinh cũng như xã hội hiểu thêm về khoa học lịch sử và quan trọng nhất là tư duy lịch sử.

Trong đó, mỗi một bài học phải trình bày đủ cơ cấu lịch sử- văn hóa. Trong đó, chính trị (triều đại, thể chế, kinh thế, thành phần xã hội,…) chỉ là một nửa, chiếm dưới 50% dung lượng bài giảng.

Còn lại trên 50% là lịch sử văn hóa (về cách lĩnh vực sâu hơn như: lịch sử ngôn ngữ- văn học, lịch sử nghệ thuật, lịch sử tôn giáo, lịch sử khoa học, lịch sử văn minh vật chất…).

Sách phải đảm bảo tính đa dạng lịch sử và tính đa dạng văn hóa theo tiêu chí tộc người. Lịch sử không chỉ là lịch sử của người Việt, mà còn là lịch sử của 53 dân tộc anh em khác. Các nhận định và tri thức lịch sử đều phải dựa trên sử liệu gốc. Các tri thức về lịch sử văn hóa luôn phải đặt HIỆN VẬT KHẢO CỔ lên hàng đầu.

Quan trọng nhất, lịch sử cần được trình bày như là những tri thức còn bỏ ngỏ, chưa được giải mã, cần được tìm hiểu, để kích thích tư duy phán đoán, và óc suy luận của học sinh.

Tất cả những thay đổi trên sẽ góp phần đưa môn sử học vào nhà trường, biến sử học trở thành một môn học sống động, rèn luyện về sự độc lập trong tư duy. Bởi tư duy độc lập sẽ là xung lực để tạo nên sự phát triển xã hội!

---

1 Bài thơ được chép trong ba văn bản Tản Ông di cảo (散翁遺稿 ký hiệu A.2157), Thù thế danh thư 酬世名書 ký hiệu VHv.2239 và cuốn Danh nhân văn tập 名人文集 ký hiệu VHv.2432), kho sách Viện NC Hán Nôm. Có thể tìm kiếm một số bản dịch trên mạng.

2 Quốc Sử Quán triều Nguyễn. Ðại Nam Liệt Truyện tập II (Ngô Hữu Tạo, Ðỗ Mộng Khương dịch) (1997) Nxb Thuận Hoá. Huế. tr. 531-532.

3 Hoàng Xuân Hãn, “Thống Nhất Thời Xưa”, trong La Sơn Yên Hồ- Hoàng Xuân Hãn tập II (1998). Nxb. Giáo dục. Hà Nội. tr. 1375

AALTO tách khỏi Airbus vào tháng 5 năm 2022. Hãng đã phát triển một chiếc máy bay có tên Zephyr để hỗ trợ các dịch vụ HAPS, bao gồm kết nối viễn thông và quan sát Trái đất.

Kế hoạch ra mắt các dịch vụ này diễn ra khi các nền kinh tế lớn chuyển từ mạng không dây 4G sang 5G và các công ty tư nhân như SpaceX của Elon Musk đang chạy đua phóng thêm nhiều vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO).

Trong khi vệ tinh LEO cho phép người dùng gửi tin nhắn ngắn trong trường hợp khẩn cấp, thì HAPS cung cấp giải pháp giống mạng di động hơn, đồng nghĩa điện thoại thông minh có thể được sử dụng như bình thường.

Zephyr nặng 70 kg của AALTO chạy bằng năng lượng mặt trời, có sải cánh dài 25 mét, tương đương khoảng 40% sải cánh của máy bay chở khách Airbus A330, và có tải trọng 9 kg.

Theo công ty, một thiết bị bay này có thể cung cấp vùng phủ sóng cho diện tích 7.500 km2, tương đương 100 đến 250 tháp sóng trên mặt đất, tùy thuộc vào địa hình.

CEO Samer Halawi của Space Compass cho biết, khái niệm HAPS đã có từ lâu nhưng không hiệu quả về mặt kinh tế cho đến khi công nghệ pin năng lượng mặt trời được cải tiến trong những năm gần đây.

Zephyr đã bay kỷ lục 64 ngày đêm liên tục vào năm 2022 và AALTO hy vọng sẽ sớm kéo dài con số đó lên 100 ngày. Theo công ty, ngoài kết nối và quan sát Trái đất, HAPS còn có thể thực hiện các nhiệm vụ như khắc phục thảm họa, liên lạc quân sự, an ninh biên giới và nhận dạng mục tiêu.

(Theo Nikkei Asia)

AALTO, công ty con của Airbus cho biết công nghệ kết nối mới HAPS sử dụng thiết bị viễn thông lắp trên các trạm phát bay ở độ cao từ 18 đến 24 km (cao hơn so với độ cao máy bay dân dụng, nhưng thấp hơn vệ tinh quỹ đạo thấp).

Liên doanh giữa nhà mạng NTT của Nhật Bản và Sky Perfect JSAT, Space Compass dự kiến “bắt đầu triển khai thương mại dịch vụ này vào khoảng đầu năm 2026 và Nhật Bản sẽ là một trong những quốc gia đầu tiên hưởng lợi từ HAPS.

Trong khi đó, AALTO đang nộp đơn lên Cơ quan Hàng không Dân dụng Vương quốc Anh để xin chứng nhận sớm nhất là vào cuối năm 2025, điều này sẽ tạo cơ sở cho các cơ quan chức năng khác làm theo.

AALTO tách khỏi Airbus vào tháng 5 năm 2022. Hãng đã phát triển một chiếc máy bay có tên Zephyr để hỗ trợ các dịch vụ HAPS, bao gồm kết nối viễn thông và quan sát Trái đất.

Kế hoạch ra mắt các dịch vụ này diễn ra khi các nền kinh tế lớn chuyển từ mạng không dây 4G sang 5G và các công ty tư nhân như SpaceX của Elon Musk đang chạy đua phóng thêm nhiều vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO).

Trong khi vệ tinh LEO cho phép người dùng gửi tin nhắn ngắn trong trường hợp khẩn cấp, thì HAPS cung cấp giải pháp giống mạng di động hơn, đồng nghĩa điện thoại thông minh có thể được sử dụng như bình thường.

Zephyr nặng 70 kg của AALTO chạy bằng năng lượng mặt trời, có sải cánh dài 25 mét, tương đương khoảng 40% sải cánh của máy bay chở khách Airbus A330, và có tải trọng 9 kg.

Theo công ty, một thiết bị bay này có thể cung cấp vùng phủ sóng cho diện tích 7.500 km2, tương đương 100 đến 250 tháp sóng trên mặt đất, tùy thuộc vào địa hình.

CEO Samer Halawi của Space Compass cho biết, khái niệm HAPS đã có từ lâu nhưng không hiệu quả về mặt kinh tế cho đến khi công nghệ pin năng lượng mặt trời được cải tiến trong những năm gần đây.

Zephyr đã bay kỷ lục 64 ngày đêm liên tục vào năm 2022 và AALTO hy vọng sẽ sớm kéo dài con số đó lên 100 ngày. Theo công ty, ngoài kết nối và quan sát Trái đất, HAPS còn có thể thực hiện các nhiệm vụ như khắc phục thảm họa, liên lạc quân sự, an ninh biên giới và nhận dạng mục tiêu.

(Theo Nikkei Asia)