Plants vs Zombies

Sinh ra trong gia đình có bảy người con ở thị trấn Trà My (huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam), thầy Vỹ hiểu được những khó khăn người dân nơi đây gánh chịu, từ miếng cơm, manh áo, đến việc lên lớp của các em học sinh.

Thầy Nguyễn Trần Vỹ được trao Giải thưởng Tình nguyện Quốc gia năm 2020 do Trung Ương Đoàn tổ chức.

Gắn bó với xã Trà Mai 11 năm, đến 2011, thầy Vỹ được biệt phái về làm chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nam Trà My.

"Khoảng năm 2014, tôi thấy nhiều giáo viên đến với các điểm trường vùng sâu vùng xa nhưng chỗ ăn uống, ngủ nghỉ, nơi dạy học không đảm bảo. Một số thầy cô chán nản, muốn bỏ về vì ăn uống, sinh hoạt đều khó khăn.

Các điểm trường tạm bợ, trời nắng thấy mặt trời, trời mưa ướt cả phòng, trời lạnh thì gió lùa vào đến từng em một. Lúc này, tôi nghĩ mình cần phải làm điều gì đó giúp thầy cô cũng như học sinh ở những điểm trường này”, thầy Vỹ kể lại.

Người thầy của bản làng thành lập câu lạc bộ (CLB) “Kết nối yêu thương” với 23 thành viên là các giáo viên, cán bộ trong huyện. Mục đích khi mới khai sinh của CLB là kêu gọi xây dựng, sửa chữa các điểm trường, trường học lụp xụp.

Thành viên CLB Kết nối yêu thương ở một điểm trường vừa xây mới

Thời gian đầu chưa kêu gọi được kinh phí nên các thành viên trong CLB tự đóng góp. Đến cuối năm 2014, điểm trường Măng Lưng, xã Trà Cang đã được láng nền xi măng phòng học.

Thầy Vỹ bồi hồi: “Đó là công trình đầu tiên của cả nhóm, lúc đấy rất vui, khí thế hừng hực để chuẩn bị cho những dự án tiếp theo”.

Những thành quả nhỏ nhoi ban đầu được thầy Vỹ gửi đến các nhà hảo tâm để xin kinh phí với dự định lớn hơn. “Bước đầu đi xin kinh phí rất khó vì người ta không tin tưởng mình. Nhưng sau đó vì kết quả ngoài mong đợi, mình kê khai chi thu rõ ràng nên các nhà hảo tâm gửi về nhiều lắm, tôi cũng mừng vì góp phần rất nhỏ vào công cuộc xây dựng này”.

8 năm là người “vác tù và hàng tổng”, thành quả của thầy Vỹ và những người bạn là hơn 40 điểm trường được xây mới, 30 điểm trường được sửa chữa và hỗ trợ trang thiết bị phòng học như điện năng lượng mặt trời, bàn ghế, bảng, sách vở…

Trưởng Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Nam Trà My Võ Đăng Thuận cho biết thầy Vỹ và các nhà thiện nguyện đã giúp nhiều em học sinh có điều kiện học tập tốt.

“Cùng với việc xây các điểm trường, từ năm 2017 đến nay, CLB đã kêu gọi xây dựng 150 ngôi nhà cho bà con trên địa bàn huyện, đồng thời hỗ trợ bà con cây trồng, vật nuôi, với kinh phí mỗi năm trung bình 10 tỷ đồng. Đây không chỉ là nỗ lực chỉ riêng bản thân mà toàn bộ thành viên, cộng tác viên của CLB”, thầy Vỹ cho biết.

Vận chuyển vật liệu là khâu khó khăn nhất trong quá trình xây dựng

Dù vậy, thầy Vỹ không quên nhắc đến những con đường mà bản thân từng phải di chuyển hơn 5 tiếng đồng hồ với những con dốc thẳng đứng. Người đi một mình đã khó, đằng này phải gùi trên vai vài chục kg vật liệu xây dựng.

“Thời gian đó, chúng tôi phải đến từng bản làng, trình bày để nhờ bà con giúp mình vận chuyển vật liệu. Nghĩ lại vẫn thấy còn rùng mình vì quá khó khăn”.

Rất may, thầy và bạn bè đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của bà con. Có một kỷ niệm mà người thầy 42 tuổi nhớ mãi là vào năm 2018, khi đang xây dựng điểm trường Răng Chuỗi, xã Trà Tập, một người phụ nữ trên lưng gùi bao xi măng vội chạy thẳng về nhà để kịp cho con bú.

“Nhìn cảnh trên lưng vẫn còn bao xi măng, người phụ nữ ấp đứa bé để cho bú mà chúng tôi ứa nước mắt”.

Thời gian qua, Nam Trà My là một trong những điểm nóng của dịch Covid-19 ở Quảng Nam. Thầy Vỹ và các thành viên CLB đã kêu gọi hỗ trợ rất nhiều nhu yếu phẩm như: khẩu trang, mỳ tôm, gạo… và gửi đến người dân nơi đây.

Hướng sắp tới của thầy Vỹ là sẽ cố gắng tìm cách hỗ trợ sinh kế cho bà con nhiều hơn vì các điểm trường đã dần ổn định.

Công Sáng

Xóa điểm trường tạm từ những… đồng tiền lẻ

"Niềm tin của chúng tôi là nếu mỗi người tham gia tặng 2.000 đồng mỗi ngày thì với 100.000 người tham gia, mỗi năm sẽ có 292 điểm trường được khởi công xây dựng" - anh Hoàng Hoa Trung bày tỏ.

Vượt qua sườn núi là đến với Bản Mèo.

Qua bao nhiêu con suối, nên cô thân quen…”

Một cô giáo ở Phú Thọ chia sẻ, mỗi khi nghe giai điệu của ca khúc này, cô lại xúc động nhớ về những tháng năm tuổi trẻ lên vùng cao dạy chữ cho các em thơ.

Đã 47 năm kể từ khi ra đời, ca khúc Cô giáo Bản Mèo được trình diễn ở rất nhiều hội thi, ngày lễ, truyền cảm hứng về tấm gương của biết bao thầy cô giáo đã không quản ngại khó khăn, vất vả, hết lòng vì học trò.

Thế nhưng, những thông tin về tác giả bài hát hầu như vắng bóng. Thậm chí, nhiều video trình diễn ca khúc không hề có một dòng nào ghi tên tác giả.

Thầy giáo Trần Phú Thế Cường là người sáng tác ca khúc Cô giáo Bản Mèo

Thầy giáo Trần Phú Thế Cường, cựu giảng viên Khoa Ngữ văn, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội chia sẻ, bài hát Cô giáo Bản Mèo ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt.

Vào tháng 5/1974, thầy và các cán bộ, giảng viên của khoa Ngữ văn có chuyến đi thực tế và nói chuyện văn chương tại miền Tây Bắc, trong đó có đi qua Điện Biên. Một hôm đoàn định đi Tây Trang, là vùng biên giới giữa Việt Nam và Lào, nhưng trời mưa dữ dội. Đi được một đoạn khoảng 20km, đoàn phải rẽ vào Đền thờ tướng Hoàng Công Chất nghỉ chân. Ở nơi này có một cây đa to xum suê cành lá. Dưới cây đa có một lớp học nho nhỏ, làm bằng tranh tre lá nứa.

“Tôi nhìn thấy một cô giáo trẻ, đang say sưa dạy khoảng 20 em đọc thơ. Bên ngoài trời mưa mà lạ lùng chim hót véo von, như thể cũng học bài cùng. Giữa khung cảnh núi rừng ấy, hình ảnh cô giáo cùng đàn em nhỏ ấy bỗng khiến trong tôi trào dâng một cảm xúc mãnh liệt. Và tôi viết Cô giáo Bản Mèo ngay trong chuyến dừng chân tại Điện Biên đó”, thầy giáo Trần Phú Thế Cường nhớ lại.

Ca khúc Cô giáo Bản Mèo do ca sĩ Ánh Nguyệt thể hiện

Thầy Cường cho biết, có nhiều người tưởng rằng, “tiếng học bài ríu rít tiếng chim ca” là hình ảnh mang tính chất văn học, nhưng không phải, đó chính là hình ảnh thực. Cô giáo trong bài hát cũng là cô giáo thực. Và cảm xúc sáng tác của tác giả cũng là cảm xúc từ hoàn cảnh thực.

Bài hát khi mới ra đời có tên là Cô giáo lên Bản Mèo. Nhưng sau này, một số người trình bày ca khúc đã sử dụng một số tên gọi khác như “Cô giáo trên Bản Mèo”, “Cô giáo Bản Mèo”, thành ra bài hát có 3 tên gọi.

Nội dung bài hát cũng có một số “dị bản” so với bản gốc. Ví dụ, câu hát “Mà niềm vui dạt dào bên vách nứa” một số người hát: “Mà niềm vui dạt dào bên vách suối”, có người lại hát là “vách núi”, “cũng không sao cả, không làm ảnh hưởng đến nội dung của bài hát”, thầy Cường nói.

Mồ côi cha mẹ từ nhỏ, tự học nhạc từ sách và đài

Thầy giáo Trần Phú Thế Cường cho biết, không chỉ có Cô giáo Bản Mèo, mà thầy còn là tác giả của rất nhiều ca khúc, như Về miền Tây, Trên biên cương sông Mã,…; một số bài cho các hội, trường và được sử dụng làm bài truyền thống như Bài ca Hội cựu giáo chức Việt Nam.

Đặc biệt, thầy cùng với thầy Văn Nhân là tác giả của hợp xướng Tiếng hát sư phạm (gồm có 4 chương, trong đó, thầy Văn Nhân viết chương 3, chương 4).

Tuy nhiên, thầy Cường lại không phải là người được đào tạo bài bản về nhạc. Sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, nhưng thầy đã sớm chịu cảnh vất vả của một cậu bé mồ côi cả cha lẫn mẹ.

“Mẹ tôi mất năm tôi 4 tuổi, còn bố mất khi tôi 7 tuổi. Tôi phải đi ở nhờ những ông chú, bà bác của mình, vừa học vừa làm đủ thứ để có tiền. Tôi say mê âm nhạc nhưng không có điều kiện để học bài bản, tôi đến với âm nhạc bắt đầu từ tự học, qua sách và qua những chương trình dạy hát của Đài Tiếng nói Việt Nam”, thầy Cường chia sẻ.

Trở thành giảng viên của Khoa Ngữ văn, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội bộ môn Nghệ thuật học, sau này thầy mới có dịp đi học một số chương trình về hòa âm, phối khí do các nhạc sĩ dạy.

Những năm tháng tuổi thơ nhọc nhằn cộng với những ngày tháng trải nghiệm khi xung phong lên vùng cao dạy chữ trước khi trở thành giảng viên đại học, thầy có sự đồng cảm với nỗi vất vả, hy sinh của các thầy cô giáo, thương yêu học trò và yêu nghề dạy.

Ngày thầy lên một điểm trường của Tuyên Quang dạy học, chỉ có nhà tranh vách nứa, thậm chí chỗ đi vệ sinh cũng không có. Các em đều là người dân tộc, rất nghèo. Thầy giáo cũng nghèo, nhưng vẫn dùng cả đồng lương ít ỏi cho các em mua sắn, mua ngô chống đói. Thầy cũng đi mấy chục cây số đường đèo cùng trò về thăm nhà, rồi đá bóng, chơi đùa cùng các em.

Vì thế, thầy Trần Phú Thế Cường cho rằng, giáo viên phải có tình yêu với nghề, với ngành, với con người thì mới gắn bó được với nghề.

"Ngày xưa đi học, không có chuyện quà cáp giáo viên bởi thời gian đó đầy vất vả. Bản thân thầy phải đi dạy bổ túc văn hóa vào buổi tối để lấy tiền. Thời của thầy không có tiền đút lót giáo viên, nhưng các thầy cô rất thương học trò.

Đó là cái tình của con người với con người, cái tình của ngành sư phạm" - thầy Cường nói.

Cũng theo thầy Cường, xã hội phát triển, nhiều thứ thay đổi, trong đó có cả mối quan hệ thầy trò nhưng với các thầy cô giáo, điều quan trọng nhất là tấm lòng, tình cảm của các em học sinh, chứ không phải là vật chất.

Và khi đi dạy, khát vọng lớn nhất của những người thầy vẫn là đem đến tri thức, mong cho các em học giỏi, nên người, sau này có cuộc sống hạnh phúc và dựng xây đất nước.

Cũng vì tình cảm đó, mà mỗi khi bài hát về nghề thầy ra đời được đón nhận, yêu mến với thầy Cường đó là niềm vui rất lớn, dù tác giả dường như bị “lãng quên”.

Mai Nguyễn