Từ ngày còn là sinh viên năm 2 khoa Khoa học máy tính, Đại học Bách khoa Hà Nội, Vân Anh đã tích cực tìm kiếm những cơ hội thực tế để trau dồi và mài giũa năng lực nghiên cứu trong lĩnh vực AI. Lựa chọn ứng tuyển chương trình FPT Software AI Residency Batch 1 nhưng chưa thành công, Vân Anh củng cố lại kiến thức toán, tiếng Anh cùng khả năng nghiên cứu khoa học, xác định rõ ràng hơn con đường muốn đi. Lần thử sức thứ 2, Vân Anh trúng tuyển, chính thức trở thành học viên khóa 2 của chương trình.

Vân Anh sớm có niềm đam mê với khoa học và công nghệ, đặc biệt là lĩnh vực AI.

Vân Anh bước chân vào AI Residency với bộ kiến thức và kỹ năng được trau dồi kỹ lưỡng ở trường nhưng còn thiếu một định hướng rõ ràng để theo đuổi. Chính thời gian học tập và nghiên cứu tại chương trình, dưới sự dìu dắt, truyền cảm hứng của các anh chị hướng dẫn, Vân Anh dần xác định được con đường mình muốn đi: AI4Code - nghiên cứu ứng dụng AI giải bài toán trong hệ thống phần mềm (software system).

AI4Code là một lĩnh vực mới mẻ, chưa được nhiều người nghiên cứu tại Việt Nam. Khi được hỏi: “Ngành này khó thế, vất vả thế, là con gái sao lại chọn nó ngay từ đầu?”, Vân Anh khẳng định: “Những việc các bạn nam làm được thì các bạn nữ cũng có thể làm tốt, thậm chí còn có thể làm tốt hơn”. Vân Anh thực sự làm được những điều mình cam kết.

Năm 2022, Vân Anh là tác giả chính của công trình nghiên cứu khoa học được chấp nhận tại Hội nghị quốc tế về Kỹ thuật phần mềm tự động (The 37th IEEE/ACM international conference on automated software engineering).

Nghiên cứu của Vân Anh đề xuất một phương pháp nhằm giúp mô hình phát hiện lỗi, nhiễu trong nhiều tập dữ liệu. Trong mảng AI4Code, đây là một lĩnh vực mới và Vân Anh kỳ vọng nghiên cứu của mình sẽ là khởi đầu để đề tài này được mở rộng, phát triển, ứng dụng vào nhiều bài toán hơn.

Tháng 3 năm nay, nghiên cứu Class-based influence functions for error detection do Vân Anh là đồng tác giả đã được chấp nhận tại The 61st Annual meeting of the association for computational linguistics (ACL 2023).

Cả 2 hội nghị đều được xếp hạng A* theo đánh giá của tổ chức Computing Research & Entertainment. Đây là hội nghị thứ hạng cao nhất, với tỷ lệ chấp thuận nghiên cứu thấp và cũng thu hút nhiều bài nghiên cứu chất lượng thế giới.

Tháng 7 năm nay, Vân Anh sẽ tham gia thuyết trình về nghiên cứu của mình trong các hội nghị khoa học tại Canada. Trước Vân Anh, chương trình AI Residency cũng đã tài trợ cho bạn Nguyễn Hồ Hữu Nghĩa - học viên khóa 2 - đến New Orleans, Mỹ để trực tiếp trình bày nội dung nghiên cứu tại hội nghị AI hàng đầu thế giới NeurIPS vào tháng 10/2022. Sau hội nghị này, Nghĩa liên tiếp nhận được học bổng tiến sĩ từ 6 trường đại học top đầu tại Mỹ và quyết định học tại Đại học Pennsylvania - top 15 trường đại học tốt nhất thế giới.

Hạnh phúc khi lần đầu được chấp thuận từ một trong những hội nghị khoa học lớn, Vân Anh chia sẻ đó chưa phải là cái đích mà cô hướng đến. “Động lực để mình viết bài báo khoa học không phải để được chấp nhận rồi quên đi mà là để mang đến một giá trị nào đó cho cộng đồng”, Vân Anh cho biết.

Vân Anh đến gần hơn với mục tiêu ấy khi giành suất theo học tại Viện nghiên cứu AI hàng đầu thế giới Mila, Canada, trực tiếp làm việc trong các dự án AI4Code với những nhà nghiên cứu AI nổi bật trên thế giới. Điển hình trong số đó là giáo sư Yoshua Bengio - thuộc nhóm những nhà nghiên cứu số 1 thế giới về học sâu (deep learning). Đây là chương trình kéo dài 3 tháng mà FPT Software AI Residency dành cho những bạn học viên xuất sắc, trong khuôn khổ thỏa thuận hợp tác giữa FPT và Mila nhằm thúc đẩy phát triển, nghiên cứu, đào tạo AI.

Vân Anh (thứ 2 từ phải sang, hàng 2) cùng các học viên của chương trình AI Residency.

Tới đây, Vân Anh cũng được chương trình AI Residency tài trợ tham gia trường hè về học sâu và học tăng cường - một chương trình do Mila cùng CIFAR đồng tổ chức. Hàng năm, đây là nơi quy tụ các sinh viên đã tốt nghiệp, các tiến sĩ và chuyên gia cùng thảo luận về đề tài nghiên cứu mới và ứng dụng trong thực tế của học sâu và học tăng cường.

Con đường nghiên cứu khoa học trước mắt còn dài, nhưng sự tập trung và động lực là yếu tố quan trọng nhất để không bao giờ bỏ cuộc. Vân Anh trân trọng những cơ hội mà chương trình tạo ra để cô và các bạn học viên khác có thể dần thích nghi với chương trình nghiên cứu khắc nghiệt hơn sau này.

Ngoài ra, sự tận tình của các thầy cô, anh chị hướng dẫn hay đồng hành của các bạn học viên xuất sắc trở về từ nhiều nơi trên thế giới cũng tạo nên một môi trường học tập, nghiên cứu đáng mơ ước tại FPT Software AI Residency.

FPT Software AI Residency là chương trình đào tạo kéo dài 2 năm nhằm ươm mầm và phát triển tài năng trẻ trong lĩnh vực nghiên cứu AI & Machine learning, phối hợp tổ chức bởi FPT Software và Viện nghiên cứu AI Mila.

Trong chương trình này, học viên được đào tạo dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia, nhà khoa học đến từ Tập đoàn FPT và Viện Nghiên cứu AI Mila, được thực hành trong môi trường hiện đại và sáng tạo. Sau 3 kỳ tuyển sinh, chương trình nhận được 700 hồ sơ ứng tuyển từ cả trong và ngoài nước, xuất bản 44 nghiên cứu khoa học, trong đó có 13 báo cáo được chấp nhận bởi các hội nghị hàng đầu trong lĩnh vực như ICML, NeurIPS.

Đầu tháng 6 vừa qua, FPT và Mila đã tiếp tục ký thỏa thuận hợp tác 3 năm lần thứ 2, cam kết tận dụng thế mạnh của nhau để cùng nghiên cứu, nâng cao năng lực công nghệ AI, đồng thời đào tạo thế hệ nhân tài mang năng lực xứng tầm quốc tế. Với sự tư vấn của Mila, FPT sẽ tiên phong xây dựng bộ khung trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm (responsible AI) nhằm đảm bảo AI được phát triển và triển khai theo hướng có lợi cho cộng đồng, tôn trọng các giá trị nhân văn và đáp ứng các tiêu chuẩn đạo đức và pháp lý.

Độc giả tìm hiểu thêm về chương trình bằng cách truy cập tại đây.

Tại cuộc họp, Thứ trưởng yêu cầu các trường sau mỗi môn thi tiến hành rọc phách sẵn. Chiều nay, sau khi kết thúc môn thi sinh, Bộ GD-ĐT sẽ chuyển đáp án chính thức cùng thang điểm chi tiết các môn thi đến tất cả các trường để có thể bắt đầu công tác chấm thi.

Sau khi có đáp án chính thức, tất cả các trường phải đốc thúc công tác chấm thi được diễn ra nghiêm túc, và phải hoàn thành vào điểm trước ngày 20/7 để thí sinh, phụ huynh phải chờ đợi kết quả thi quá lâu.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT, GS.TSKH Bùi Văn Ga làm việc với Ban chỉ đạo kỳ thi THPT quốc gia 2015 tại Đà Nẵng (Ảnh: Hà Nam)

Thứ trưởng nhấn mạnh, đội ngũ chấm thi bao gồm các giáo viên THPT được tuyển chọn vào, lãnh đạo các sở GD-ĐT phải chịu trách nhiệm về nhân thân, đạo đức của cán bộ coi thi đó.

Còn về phần mềm xét tuyển, Bộ không cứng nhắc bắt buộc các trường phải sử dụng phần mềm của Bộ, mỗi trường có thể sử dụng phần mềm chấm thi của mình, nhưng kết quả cuối cùng khi đưa về Bộ phải thống nhất, tương thích với phần mềm của Bộ, nếu không sẽ ảnh hưởng rất lớn đến công tác xét tuyển chung.

PGS.TS Trần Văn Nam - Giám đốc ĐH Đà Nẵng cho biết, tính đến buổi sáng nay đã có 22 thí sinh bị đình chỉ thi chủ yếu là thí sinh dự thi tự do, trong đó có 7 thí sinh mang điện thoại vào phòng.

Ngoài ra, Giám đốc Đại học Đà Nẵng còn cho biết, để tạo điều kiện tốt nhất cho thí sinh yên tâm thi cử, ĐH Đà Nẵng đã mua, thuê thêm máy quạt lắp đặt ở những điểm thi có chất lượng chưa đạt yêu cầu. Đặc biệt, tại Hội đồng thi CĐ Việt – Hàn, các sĩ tử được dự thi trong điều kiện cực tốt với hệ thống máy lạnh hiện đại.

Năm nay, tại cụm thi do ĐH Đà Nẵng tổ chức có tổng 30.898 thí sinh của Quảng Nam và Đà Nẵng đăng kí dự thi.

• Hà Nam

Hình ảnh mang tính lịch sử này sẽ cung cấp những đầu mối để trả lời 4 câu hỏi đã giới thiên văn, vật lý đau đầu suốt bao năm qua.

Hình dáng thực sự một hố đen

Các hố đen đúng với tên gọi của chúng. Những vật thể bí ẩn này không phát ra bất kì ánh sáng nào thuộc phổ điện từ, vì vậy bản thân chúng gần như vô hình.

Nhưng các nhà thiên văn biết hố đen tồn tại nhờ nghiên cứu lực hấp dẫn của chúng tác động lên tất cả các vật chất gần chúng. Khi một hố đen hút khí, bụi, các vật chất này lắng xuống tạo thành một đĩa bồi tụ quay quanh, với những nguyên tử chen lấn nhau bằng tốc độ cực cao.

Tốc độ cao gây ra va chạm và làm nóng vật chất, vì vậy chúng phát ra tia X và các bức xạ năng lượng cao khác. Những lỗ đen "phàm ăn" nhất trong vũ trụ có các đĩa sáng hơn tất cả các ngôi sao cộng lại trong thiên hà của chúng.

Bức ảnh đầu tiên về hố đen vũ trụ con người chụp được. Ảnh: EHT.

Trước đó, mô phỏng máy tính và các định luật vật lý hấp dẫn đã cho phép giới thiên văn hình dung những gì họ mong đợi nhận được từ ảnh thực. Do lực hấp dẫn cực mạnh gần một lỗ đen, ánh sáng từ đĩa sẽ bị bẻ cong xung quanh chân trời sự kiện (event horizon), nên chúng ta có thể thấy được hình ảnh của đĩa sáng đằng sau lỗ đen.

Đến khi hình ảnh thực xuất hiện, nó không đối xứng như những gì người ta thường thấy trong phim. Lực hấp dẫn bẻ cong ánh sáng từ phần bên trong của đĩa về phía Trái đất mạnh hơn phần bên ngoài, làm cho một phần vòng tròn sẽ sáng hơn.

Độ chính xác của thuyết tương đối rộng khi áp dụng cho hố đen

Hình dạng chính xác của vòng sáng thu được có thể giúp phá vỡ một trong những bế tắc khó chịu nhất của vật lý lý thuyết.

Hai trụ cột của vật lý là thuyết tương đối rộng của Einstein, chi phối những thứ khổng lồ, có lực hấp dẫn lớn như lỗ đen và cơ học lượng tử, chi phối thế giới kỳ lạ của các hạt hạ nguyên tử.

Song 2 học thuyết này lại ‘'không chơi với nhau”, mỗi lý thuyết chỉ chính xác cho kích cỡ nhất định của vật chất (không đưa lý thuyết của Einstein vào cơ học lượng tử được và ngược lại).

Thuyết tương đối rộng đang bị mắc kẹt ở hố đen (điểm kỳ dị), nên các hình ảnh từ hố đen có thể chỉ ra chỗ cần bổ khuyết để hoàn thiện học thuyết, từ đó có thể kết hợp 2 học thuyết lớn lại với nhau.

Vì các hố đen là môi trường có lực hấp dẫn cực đoan nhất trong vũ trụ, chúng rất lý tưởng để kiểm tra các lý thuyết về lực hấp dẫn. Nếu thuyết tương đối rộng đứng vững, hố đen sẽ có hình dạng này, nếu nó không đứng vững, hố đen sẽ có hình dạng khác. Các nhà khoa học đều học hỏi được theo mọi cách.

Nhà nghiên cứu vật lý Lia Medeiros thuộc Đại học Arizona (Mỹ) và đồng nghiệp chạy mô phỏng hơn 12.000 hình dạng hố đen khác nhau, khác với cả với tiên đoán của Einstein.

“Nếu hình ảnh thực có gì đó sai khác với mô phỏng (tức là có một giả thuyết khác về nguồn gốc của lực hấp dẫn), xem như giới khoa học được nhận quà Giáng sinh sớm”, cô nói.

Các sao pulsar có bao quanh hố đen của Thiên hà?

Một cách khác để kiểm tra thuyết tương đối tổng quát xung quanh các lỗ đen là quan sát các ngôi sao xung quanh chúng. Khi ánh sáng thoát khỏi lực hấp dẫn cực hạn trong vùng lân cận lỗ đen, sóng của nó bị kéo dài ra, làm cho ánh sáng có vẻ đỏ hơn.

Quá trình này gọi là dịch chuyển đỏ hấp dẫn, dự đoán bởi thuyết tương đối rộng và được quan sát gần lỗ đen SgrA * hồi năm ngoái. Tính tới thời điểm này, Einstein vẫn đúng.

Đối tượng thực hiện thử nghiệm tốt nhất là với một pulsar - ngôi sao đã tắt quay cực nhanh và phát ra bức xạ theo nhịp đều đặn khiến nó được gọi là sao xung (pulse - xung). Dịch chuyển đỏ hấp dẫn sẽ làm xáo trộn nhịp độ của sao pulsar, từ đó người ta xem xét tiên đoán của thuyết tương đối về độ xáo trộn này.

"Nghiên cứu SgrA *, cũng đồng nghĩa việc cố gắng tìm ra một sao pulsar quay quanh hố đen này", nhà thiên văn học Scott Ransom thuộc Đài quan sát thiên văn vô tuyến quốc gia ở thành phố Charlottesville cho biết.

Sao Pulsar PSR J1745-2900 (bên trái) được phát hiện vào năm 2013 cách lỗ đen ở trung tâm thiên hà khoảng 150 năm ánh sáng. Ảnh: MPIFR.

Dù đã tìm kiếm cẩn thận, không có sao pulsar nào được tìm thấy gần SgrA *, một phần vì khí và bụi trong trung tâm thiên hà làm tán xạ chùm tia của chúng, khiến chúng khó bị phát hiện.

Nhưng EHT đang có dữ liệu ảnh tốt nhất về trung tâm hố đen ở toàn phổ các bước sóng vô tuyến, vì vậy Ransom và các đồng nghiệp hy vọng có thể phát hiện ra một số sao pulsar chưa được tìm thấy.

"Đây như một cuộc câu cá thám hiểm, và cơ hội bắt được cá to là rất nhỏ", ông Ransom nói. “Tuy nhiên, nếu chúng ta dám làm, kết quả chắc chắn sẽ xứng đáng".

Các dòng khí siêu sáng của một số hố đen

Một số hố đen là những con quái vật háu ăn và rất hung hăng. Chúng hút một lượng lớn khí và bụi, trong khi những hố đen khác thì kén ăn. Không ai biết tại sao nhưng SgrA * dường như là một trong những hố đen kén chọn, với đĩa bồi tụ không sáng lắm dù có sức nặng gấp 4 triệu lần khối lượng Mặt trời.

Một mục tiêu khác của EHT là lỗ đen trong thiên hà M87. Đây là kẻ phàm ăn, có khối lượng lớn hơn 3,5 tỷ đến 7,22 tỷ lần Mặt trời. Nó không chỉ có một đĩa bồi tụ sáng xung quanh, mà còn phóng ra một luồng sáng, gồm các hạt hạ nguyên tử tích điện. Luồng sáng này dài tới 5.000 năm ánh sáng.

Chuyên gia vật lý thiên văn Thomas Krichbaum thuộc Viện thiên văn vô tuyến Max Planck ở Bonn, Đức cho biết điều này có vẻ hơi sai vì thông thường mọi người nghĩ rằng hố đen chỉ nuốt sạch vật chất chứ không hề phun ra cái gì cả.

Nhiều lỗ đen khác tạo ra các luồng sáng dài và rộng hơn cả thiên hà, chúng có thể trải dài hàng tỷ năm ánh sáng tính từ trung tâm. Câu hỏi được đặt ra: Năng lượng nào đủ mạnh để phóng những luồng sáng này xa đến như vậy?

Những mô phỏng trước đây được thực hiện bởi máy tính, thuật toán 3D chứ không phải hình thật. Ảnh: Independent.

Các phép đo của EHT đối với lỗ đen M87 sẽ giúp ước tính cường độ từ trường của nó. Các nhà thiên văn học cho rằng điều này có liên quan đến cơ chế phóng luồng sáng và các phép đo thuộc tính của luồng sáng khi nó gần với lỗ đen sẽ giúp xác định nơi bắt nguồn của nó - ở phần trong cùng của đĩa bồi tụ, hay từ chính lỗ đen.

Những quan sát này cũng có thể tiết lộ liệu luồng sáng được phóng bởi một cái gì đó trong lỗ đen hay bởi vật liệu chuyển động cực nhanh trong đĩa bồi tụ.

Vì các luồng sáng có thể mang vật chất ra khỏi trung tâm thiên hà và đưa vào không gian liên thiên hà, chúng có thể ảnh hưởng đến cách các thiên hà phát triển, thậm chí đến cả vị trí các ngôi sao và hành tinh hình thành trong thiên hà.

Đây là mấu chốt quan trọng để hiểu được sự tiến hóa của các thiên hà, từ sự hình thành sớm của các lỗ đen đến hình thành các ngôi sao, sau đó là hình thành của sự sống, theo Krichbaum.

“Đây là một câu chuyện rất lớn, mà trong đó các nghiên cứu về luồng sáng từ lỗ đen chỉ là một mảnh ghép nhỏ mà thôi", ông nói.

Clip: Giả thuyết về "hành tinh thứ 9". Giả thuyết này giải thích cho lý do tại sao một số thiên thể ở rìa Hệ mặt trời lại có chuyển động không theo quy luật.

Theo Đại Việt/ Zing

Công bố hình ảnh chưa từng có về hố đen

Một nhóm các nhà khoa học quốc tế hôm nay (10/4) đã tự hào công bố bức ảnh đầu tiên về hố đen, được chụp thông qua dự án Kính viễn vọng Event Horizon (EHT).

MC Huyền Trang - cô nàng Mù Tạt của "Bữa trưa vui vẻ" xuất hiện với hình ảnh vô cùng nữ tính.

Những mẫu thiết kế trong bộ sưu tập đã hoàn toàn tôn lên phong cách nữ tính, thanh lịch nhưng vẫn đầy quyến rũ, sang trọng của nữ MC.  

Huyền Trang thanh lịch trong chiếc đầm ren trắng tay ngắn. MC "Bữa trưa vui vẻ" khoe dáng trong chiếc váy bút chì. Phần thân trên sử dụng chất liệu xuyên thấu phối cùng hoạ tiết hoa thêu tỉ mỉ tạo điểm nhấn. Thiết kế này vẫn giúp các cô nàng yêu sự thanh lịch khoe khéo vóc dáng gợi cảm. MC Mù Tạt dịu dàng trong một chiếc đầm tông trắng đính kết chi tiết hoa 3D. Phần chân váy được xử lý phom dáng bồng xoè mang đến vẻ lãng mạn cho người mặc. Huyền Trang dịu dàng, đằm thắm trong mẫu thiết kế đầm ren lưới tông hồng đất đúng xu hướng. Phom dáng tối giản càng nổi bật những chi tiết ren lưới tỉ mỉ của chiếc váy.

Bộ trang phục hai màu trắng đen mang đậm nét cổ điển, áp dụng chất liệu ren mang xu hướng thời trang hiện đại. Sự đối lập về màu sắc tạo nên vẻ ấn tượng cho Huyền Trang.

Ngân An

Ảnh: Amy