- Bầu trời sân Camp Nou đêm qua lung linh với pháo hoa, ánh sáng và âm nhạc sôi động trong lễ hội ăn mừng chức vô địch La Liga và Cúp Nhà Vua mùa giải vừa qua. Góp mặt trong bữa tiệc tưng bừng của thầy trò HLV Enrique có cả vợ con và bạn gái các ngôi sao Barca.

Xem clip:

Nhà thơ và nhà văn tiểu luận người Pháp Paul Valery đã viết vào năm 1928: "Tôi không biết liệu một triết gia có từng mơ về một công ty tham gia vào việc giao những "cảm xúc chân thực" tới tận nhà hay không." Bởi, ông luôn cho rằng: "Thật tuyệt vời khi có thể biến một giờ trống rỗng, một buổi tối tuyệt vời, một ngày chủ nhật bất tận, trở thành một sự mê hoặc, một biểu hiện êm dịu, hay một cuộc phiêu lưu của tinh thần."

Mang đến những cảm xúc thực tế tới tận nhà hiện đang thu hút nhiều công ty, từ Walt Disney đến Netflix và ByteDance, nền tảng video 15 giây TikTok. Hình ảnh với độ phân giải cao sẽ sớm xuất hiện dưới dạng hình ba chiều hoặc hình ảnh trên kính thực tế ảo. Cho đến nay, hầu hết được hiển thị trên màn hình phẳng lớn và nhỏ - như rạp chiếu phim, TV, máy tính bảng và điện thoại.

Từ iPhone đến Fortnite

Có hai khoảnh khắc hằn sâu trong tâm trí tôi trong một thập kỷ chứng kiến "tình yêu mãnh liệt" của con người với màn hình phẳng.

Một là, sự xuất hiện của Steve Jobs năm 2010 tại một sự kiện của Apple ở California để ra mắt iPad, sản phẩm tiếp theo của ông - thiết bị có ảnh tầm hưởng nhất kể từ sau sự ra đời của TV và iPhone. Màn trình diễn gần như trống trải, ngoại trừ một chiếc ghế sofa da mà Jobs ngồi lên khi trình bày và cầm trên tay thiết bị này.

Jobs không chỉ đơn thuần là ra mắt một sản phẩm mới; ông đã khắc họa một phong cách sống hoàn toàn mới. Hình thức cơ bản của giải trí gia đình sẽ biến đổi từ việc cả gia đình quây quần xung quanh một chiếc tivi, cho tới mỗi thành viên cầm một chiếc máy tính bảng. Khi họ đưa tay chạm vào những tấm kính đang nhấp nháy, những hình ảnh trên đó sẽ tuân lệnh họ.

Tuy vậy, cuộc cách mạng của máy tính bảng đã không xảy ra: 10 năm sau, tivi vẫn giữ vị trí đáng tự hào của mình trong hầu hết các căn phòng khách, với độ phân giải và kích cỡ màn hình ngày càng lớn hơn.

Đối với thế hệ Z, những người đã lãng quên chiếc TV thì máy tính xách tay đa năng được xem như một lựa chọn tốt. Hành khách trên máy bay đôi khi sẽ đặt iPad xuống và ưu tiên các bộ phim đã được tải xuống trước mắt họ. Thay vì thay thế chiếc TV, máy tính bảng đã phải tự bổ sung thêm tính năng cho mình.

Khoảnh khắc thứ hai là vào tháng 8 năm ngoái, khi xem trên iPhone của tôi livestream của Tyler "Ninja" Blevins, nhà vô địch của trò chơi nhập vai Fortnite, chuyển từ nền tảng phát trực tuyến trò chơi Twitch sang Mixer của Microsoft. Microsoft đã khai thác sự nổi tiếng của Blevins bằng cách cho anh ta chơi trò chơi, với những điệu nhảy ăn mừng kỳ quặc trước những người hâm mộ trên Mixer.

Một đám đông trực tiếp tập trung tại một studio để cổ vũ anh ta khi anh ta điều hướng một cách trôi chảy các màn thử thách. Trên điện thoại của tôi, tôi đã xem những người này theo dõi anh ta khi anh ta chiến đấu với các đối thủ trên màn hình máy tính, với những dòng bình luận sôi nổi. Một trạng thái quen thuộc của người nổi tiếng - những người mà cho đến hiện nay, chúng ta vẫn không thể hiểu chính xác công việc của họ là gì.

Từ công chúa Bạch tuyết đến Tiktok

Walt Disney lần đầu tiên nắm bắt được sức mạnh cảm xúc của các nhân vật khi thể hiện nó trên màn ảnh có tốc độ hơn 12 khung hình mỗi giây. Tại buổi ra mắt phim Bạch Tuyết ở Los Angeles năm 1937, khán giả đã khóc lóc thảm thương tại phân cảnh khi Bảy chú lùn phát hiện ra công chúa bị đầu độc. Việc tương tác với người chơi Fortnite có thể lập dị, nhưng trên thực tế Bạch Tuyết thậm chí không tồn tại trong đời thực.

Ngẫm lại về sự phát triển của người nổi tiếng trong cuốn sách Wonderland năm 2016 của mình, Steven Johnson viết "khả năng bóp méo hiện thực" của công nghệ, khiến chúng ta "nhìn thấy những thứ không tồn tại". Với tốc độ 12 khung hình mỗi giây, với âm thanh đồng bộ và cận cảnh, con người gần như không thể không hình thành các kết nối cảm xúc với những nhân vật trên màn hình.

Màn ảnh rộng luôn có một sức hút đặc biệt. Chân dung của Marilyn Monroe được chụp bởi nhiếp ảnh gia Eve Arnold trên phim trường The Misfits năm 1960 cho thấy sự quyến rũ của cô, song không thể truyền tải toàn bộ sức hút từ trong từng bước đi và cách nói chuyện duyên dáng trên màn hình.

Sự phơi sáng của các màn hình trong các rạp chiếu phim cổ điển của Hiroshi Sugimoto, đã thể hiện cách khán giả bị bất ngờ và dịch chuyển.

Khi màn ảnh rộng gần gũi với con người hơn, mức độ nổi tiếng cũng tăng theo. "Ngày nay, bất kỳ người nào cũng có thể tuyên bố rằng mình đang được quay phim", theo nhà triết học người Đức Walter Benjamin viết trong bài tiểu luận năm 1935 của ông "Tác phẩm nghệ thuật trong thời đại tái tạo cơ học". "Vì vậy, sự khác biệt giữa tác giả và công chúng sắp mất đi tính chất cơ bản của nó."

Và chiếc máy ảnh trên điện thoại thông minh đã biến những tiên đoán của ông thành hiện thực.

"XIN HÃY ĐỪNG NHÌN XEM NÓ TRÊN ĐIỆN THOẠI"

Benjamin sẽ làm gì với TikTok, ứng dụng mà những người trẻ hiện nay dùng để hát nhép và nhảy theo cùng một giai điệu, thường cạnh tranh để làm những bộ phim ngắn?

Một nghiên cứu gọi các hình thức video của TikTok là "video phát tăng cường được nén trong thời gian 15 giây, tốc độ cao và màu mè hơn" so với các video do ứng dụng khác tạo ra.

"Làm ơn, hãy đừng xem nó trên điện thoại" là lời kêu gọi của Martin Scorsese tới khán giả của The Irishman, bộ phim gần đây ông làm đạo diễn, bởi phát trực tuyến trên Netflix là một cuộc đánh cược của ông vào những khán giả thiếu trách nhiệm.

Nhưng hầu hết thanh thiếu niên đang dành nhiều thời gian hơn để khám phá chế độ chân dung, Instagramming hoặc gửi biểu tượng cảm xúc hơn là ngồi đắm chìm trong rạp chiếu phim.

Chơi trò chơi trên điện thoại có thể gây nghiện. Một nghiên cứu về thanh thiếu niên Mỹ cho thấy những người dành ít thời gian nhất cho các thiết bị như điện thoại là những người hạnh phúc nhất, trong khi những người thường dùng với cường độ cao có khuynh hướng buồn bã hơn, ít hài lòng với cuộc sống của họ và tự ti hơn. "Đôi khi, tôi cho rằng bản thân chẳng tốt đẹp chút nào" là một lời thừa nhận được rất nhiều người ủng hộ.

Điều đó trái ngược với sự mê hoặc được dự đoán của Valery hoặc quan điểm về điện ảnh của Benjamin, mà "đã làm bùng nổ thế giới thực và ảo, để giờ đây khi chứng kiến những tàn tích và mảnh vụn xa xôi, chúng tôi được phiêu lưu trong thế giới rộng lớn đó. Với sự cận cảnh, không gian mở rộng; với chuyển động chậm, mọi chuyển động như được mở rộng". Ông tin rằng màn hình sẽ giải phóng chúng ta.

Vậy có phải đang có một điều gì sai trái diễn ra? Có lẽ mọi chuyện vẫn ổn, chỉ là hiện nay mọi khía cạnh của cuộc sống, dù tốt hay xấu, đã và đang được "số hóa". Từ sự quyến rũ của Monroe, và tin nhắn thân mật được chụp bởi Jeff Mermelstein trên đường phố New York, đến những trò đùa trên Twitter và cả sự ghen tị khi xem những người khác sống cuộc sống hạnh phúc hơn trên Instagram, tất cả các trải nghiệm đều được hiển thị trên màn hình.

Theo một nghiên cứu của Đại học Iowa, Hoa Kỳ, những người thường xuyên ăn gà rán, cụ thể mỗi ngày một lần, có nguy cơ tử vong sớm vì mọi nguyên nhân cao hơn 13% so với những người tránh loại thực phẩm này. Đối với những người ăn cá rán, con số cũng cao hơn 7%.

"Ăn thực phẩm chiên rán làm tăng tổng lượng calo và nguy cơ béo phì, có liên quan đến gia tăng nguy cơ tử vong", tiến sĩ Wei Bao, tác giả nghiên cứu đến từ Đại học Iowa cho biết.

"Tuy nhiên, trong phân tích của mình, chúng tôi đã sàng lọc tổng lượng calo, thói quen sinh hoạt và tình trạng béo phì của những người tham gia", tiến sĩ Bao nói. "Sau khi kiểm soát các yếu tố này, mối liên hệ giữa thực phẩm chiên rán với cái chết do mọi nguyên nhân và tử vong do bệnh tim mạch vẫn còn". 

Điều này gợi ý bản thân gà rán và cá rán là những món ăn không lành mạnh.

Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí BMJ, tiến sĩ Bao và các đồng nghiệp báo cáo một tình trạng đáng báo động: Có tới 1 phần 3 dân số trưởng thành ở Bắc Mỹ ăn đồ ăn nhanh, thường là đồ chiên, mỗi ngày. 

Các nghiên cứu trước đây đã từng chỉ ra thực phẩm chiên rán không phải là lựa chọn lành mạnh, khi chúng làm tăng nguy cơ béo phì, bệnh tim mạch và tiểu đường, chỉ có mối liên hệ tiềm ẩn của chúng với nguy cơ tử vong sớm là chưa rõ ràng.

Trong nghiên cứu của mình, tiến sĩ Bao đã kiểm tra dữ liệu từ các bảng khảo sát chế độ ăn uống được thực hiện từ năm 1993 đến năm 2017 tại Mỹ. Bộ dữ liệu bao gồm 106.966 phụ nữ ở độ tuổi 50 đến 79.

Trung bình, các nhà nghiên cứu theo dõi mỗi người phụ nữ này trong khoảng thời gian dài tới 18 năm. Trong thời gian đó, 31.588 phụ nữ đã chết, trong đó có 9.320 người chết vì các vấn đề tim mạch và 8.358 người chết vì ung thư.

Để đánh giá mức tiêu thụ thực phẩm chiên rán của họ, các nhà nghiên cứu đã tìm lại các bản tự báo cáo của những người phụ nữ, ghi lại các bữa ăn của họ chứa: gà rán, cá rán, sandwich cá, các loại hải sản chiên như tôm chiên và các thực phẩm chiên khác bao gồm khoai tây chiên, bánh ngô chiên, bim bim và bánh taco.

Sau khi tính toán là lọc bỏ các yếu tố khác có thể tham gia làm tăng nguy cơ tử vong sớm như trình độ giáo dục hạn chế, không hoạt động thể chất và một chế độ ăn uống tổng thể kém lành mạnh, các nhà nghiên cứu nhận thấy: Chỉ riêng việc ăn thường xuyên các thực phẩm chiên rán có liên quan đến nguy cơ tử vong cao từ mọi nguyên nhân và cụ thể nhất là do các vấn đề về tim.

Những phụ nữ ăn ít nhất một khẩu phần gà rán hàng ngày có nguy cơ tử vong vì các vấn đề về tim cao hơn 12% so với những phụ nữ không ăn đồ chiên. Cá chiên, trong khi đó, có liên quan đến nguy cơ tử vong cao hơn 13% do các vấn đề về tim.

Nhưng ăn thực phẩm chiên rán dường như không ảnh hưởng đến nguy cơ tử vong do ung thư.

Trong số những người tham gia nghiên cứu thì phụ nữ da màu, trẻ tuổi, trình độ học vấn và thu nhập thấp là mẫu người thường xuyên ăn thực phẩm chiên rán. Họ cũng có nhiều khả năng là người hút thuốc, tập thể dục ít hơn và có chế độ ăn uống tổng thể kém lành mạnh.

Cũng phải nói rằng nghiên cứu này không phải là một thí nghiệm có kiểm soát, được thiết kế để chứng minh rằng thực phẩm chiên rán trực tiếp ảnh hưởng đến tuổi thọ con người. Một nhược điểm khác là nó chỉ dựa vào lời tường thuật, khi những người phụ nữ nhớ lại những bữa ăn của mình.

Mặc dù vậy, kết quả đưa ra bằng chứng mới cho thấy cách thức chế biến thực phẩm có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, tiến sĩ Clyde Yancy đến từ Đại học Y Feinberg thuộc Đại học Tây Bắc ở Chicago cho biết.

"Gia cầm và cá thường được coi là lựa chọn lành mạnh trong chế độ ăn uống" giúp trái tim khỏe mạnh "nhưng quá trình chiên rán làm thay đổi hệ quả sức khỏe", tiến sĩ Yancy, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết.

"Khi thực phẩm chiên được tiêu thụ, cấu trúc của những chất béo được sử dụng (như dầu mỡ) bị biến đổi tạo ra tín hiệu cho tình trạng viêm diễn ra nhiều hơn (làm cứng động mạch) và tăng mức đường trong máu", tiến sĩ Yancy nói thêm. "Mọi thứ còn trở nên tồi tệ hơn khi mọi người ăn thức ăn chiên rán cùng với đồ uống có đường, hàm lượng natri cao và ăn ít trái cây, rau quả".

Vậy bài học rút ra từ các phát hiện này là bạn nên tránh ăn các loại thực phẩm chiên rán nhiều nhất có thể. Nhưng nếu bạn không thể cưỡng lại vị ngon của chúng, có một số phương pháp chiên rán đỡ hại hơn những phương pháp khác, Daniel Lackland, nhà nghiên cứu tại Đại học Y khoa South Carolina ở Charleston gợi ý.

"Không sử dụng chất béo chuyển hóa (trans fat) là điều quan trọng nhất", Lackland nói. "Tiêu thụ các loại thực phẩm chế biến sẵn được nướng hoặc nấu sẽ là lựa chọn ưu tiên [hơn đồ chiên rán] - nhưng nếu bạn thường xuyên ăn thực phẩm chiên rán, chiên bằng các loại dầu ăn an toàn hơn như dầu ô liu sẽ là một lựa chọn tốt hơn".

Theo GenK