Nhận định, soi kèo Nữ Juarez vs Nữ Pumas UNAM, 5h45 ngày 21/1: Thời thế thay đổi

Một ngày sau, tôi nhận được điện thoại từ một người chị, nhờ tôi viết bài phỏng vấn Thủy Tiên. Tôi từ chối, và nói rằng tôi thấy không thiện cảm và cũng không có khả năng "cậy miệng cô ca sĩ này". Nhưng người chị kia kiên trì thuyết phục, nói với tôi rằng cuộc đời của Thủy Tiên rất nhiều trắc trở và để cảm được âm nhạc của Thủy Tiên, khán giả nên được biết câu chuyện đằng sau cuộc sống của cô.

Tiếc rằng, đúng như ấn tượng ban đầu, buổi cafe "tâm sự" giữa tôi và Thủy Tiên cũng không có gì khởi sắc. Tôi hỏi, và Tiên trả lời giật cục "vâng", "dạ", "đúng ạ", "không phải ạ", "em cũng không biết"... Tôi chán nản nói, em là ca sĩ nên cởi mở với truyền thông, giao tiếp như em anh chịu chết. Sau 3 tiếng gần như "độc thoại", tôi chán nản đi về, và nói với người chị đỡ đầu của Tiên rằng tôi bỏ cuộc.

Khi bão tan, nỗi đau gói kín trong sâu thẳm Thủy Tiên sẽ được vỗ về

Thế nhưng thêm một lần nữa, người chị ấy vẫn thuyết phục tôi cố gắng thêm chút nữa. Và tối hôm ấy, tôi nói chuyện với Thuỷ Tiên qua chat. Cuộc nói chuyện đến gần 2h sáng, và toàn bộ góc khuất trong cuộc sống, những tủi hờn đau khổ từ khi còn bé đến lúc trưởng thành, Thuỷ Tiên đã mở lòng tâm sự. Và rồi tôi chợt nhận ra, Thủy Tiên là một cô gái mang đầy ẩn ức, quá nhiều đau khổ, nhưng lại bản lĩnh có thừa.

Thủy Tiên gói hết đau buồn của mình lại, nhốt nó vào một nơi, không muốn nhắc đến, rất muốn nhưng ngại giao tiếp với mọi người. Thủy Tiên trốn vào trong một thế giới riêng, đó là âm nhạc, và cô ấy giao tiếp với mọi người bằng âm nhạc.

Câu chuyện cuộc đời của Thuỷ Tiên, tôi đưa vào trong bài viết "Tôi là cành thủy tiên đang chờ mùa giông bão" khiến Tiên sau đó có được sự đồng cảm của nhiều anh chị trong giới truyền thông. Họ hiểu, thương và hỗ trợ cô ấy nhiều hơn.

Nhưng quả thực, âm nhạc thời ấy của Thuỷ Tiên rất kén người nghe. Nên cái được lớn nhất của chúng tôi sau lần trải lòng ấy, chỉ là một mối quan hệ thân tình. Và nhờ thế, tôi có thể "đặt một chân" vào thế giới riêng của Thủy Tiên. Cô ấy tâm sự với tôi nhiều chuyện mà chúng tôi nghĩ rằng không nên xuất hiện trên mặt báo, vì nó không có lợi cho sự nghiệp ca sĩ của Tiên ở thời điểm ấy. Nhưng tựu trung lại, đó là tính cách ương bướng, ngạo nghễ đến mức cực đoan của Thủy Tiên.

Cô ấy yêu ghét phân minh, yêu ai yêu đến tận cùng, mà ghét ai thì không nhìn mặt. Thủy Tiên không giỏi lươn lẹo, thảo mai, mặc cho tôi khuyên can rằng cách cư xử ấy là không có lợi trong showbiz. Có nhiều lần đi "ăn nhậu" vì ế show (thực ra thời điểm ấy Thủy Tiên chưa bao giờ đắt show), cô ấy thoải mái cười nói vô tư, cầm ly tạo dáng và còn khoe cả hình xăm. Tôi hoảng hồn đe nẹt bắt "giấu đi ngay lập tức", nhưng Thuỷ Tiên nói đấy là một phần quá khứ, không có gì xấu, mà nếu ai vì vậy mà ghét cô ấy cũng "không ân hận".

Một đêm, hai đứa đi lang thang vòng vòng thành phố, tôi hỏi Tiên nếu có nhiều tiền thì sẽ làm gì? Thực ra khi hỏi câu ấy, tôi hàm ý muốn biết Tiên sẽ chuyển đi đâu ở, hay cứ định chui rúc mãi trong một căn phòng trọ tồi tàn với cây đàn guitar với chú heo làm bạn. Cô ấy bảo: ''Em muốn làm từ thiện để giúp mọi người. Dưới quê em, người ta khổ lắm". Sau câu ấy, tâm trạng Tiên chùng xuống và đưa mắt nhìn lên bầu trời đêm sâu thẳm. Ai đó nghe Tiên nói vậy sẽ bất ngờ, nhưng tôi thì không.

Quá khứ đầy đau thương, thiếu thốn trăm bề của Tiên dù được gói lại, giấu đi kỹ đến mức nào thì nó vẫn nằm trong đấy. Nó không biến mất. Việc cô ấy muốn giúp người khác, tôi nghĩ chỉ là để giúp đỡ chính bản thân mình, giúp làm nguôi ngoai đi những nỗi đau không thể nào nói được. Điều tôi có chút bất ngờ, chỉ là cô ấy đã nghĩ đến việc giúp người khác ngay trong thời khắc bản thân còn nhiều bi đát.

Sau này, tôi không làm showbiz, và không nói chuyện với Tiên nhiều nữa. Thế nhưng có bất cứ sự kiện gì trong công việc và cuộc sống, Tiên đều nhớ và mời tôi đến dự. Ban đầu tôi cũng đi, nhưng về sau từ chối vì thấy ngại. Tôi nhắn Tiên rằng: ''Em đừng mời anh đến nữa, vì anh không làm gì trong showbiz, anh có giúp gì nữa đâu?''. Đáp lại, Tiên nói: ''Em không cần anh giúp, em chỉ muốn anh nhìn thấy sự thành công của em và vui với em thôi".

Hình ảnh Thuỷ Tiên đi làm từ thiện tại miền Trung những ngày qua.

Thế nên, mười ba năm sau, những ngày qua khi dư luận "phát sốt" với số tiền Thủy Tiên kêu gọi được lên đến 60 tỷ đồng và tiếp tục tăng. Khi truyền thông bất ngờ với việc Thủy Tiên "trốn chồng" lao vào tâm bão để làm từ thiện, thì tôi thấy... rất bình thường. Với tôi, hành động đó của Tiên là một việc hiển nhiên, không có gì kỳ lạ.

Tôi chỉ thấy mừng vì hiểu rằng, vào chính thời khắc cô ấy đói, rét, mệt lả vì chèo chống trong bão để đến mọi người, chính là lúc cô ấy hạnh phúc và bình yên nhất. Nỗi đau mất cha từ khi còn nhỏ xíu, đau đến mức ngơ ngác trong lời bài hát của Thủy Tiên (ầu ơ ầu ơ, ngủ ngoan con nhé, cha đi mất rồi không về nữa đâu), hay nỗi buồn cô quạnh khi nhìn mẹ đứng lặng hàng đêm bên ban thờ cha (Đêm mặt trời mặt trời không lên, đêm mặt người mặt người chênh vênh, ta ngồi buồn nỗi buồn không tên) dù có gói kỹ đến đâu, đào sâu chôn chặt đến thế nào, tôi nghĩ rằng đang dần bị, hay đúng hơn là được gỡ ra từng lớp khi cô ấy lao đến để bằng mọi giá ngăn chặn những bất hạnh có thể xảy đến giống mình hồi nhỏ.

Tôi không ở cạnh Thủy Tiên khi cô ấy đi làm từ thiện, nhưng tôi biết chắc chắn nước mắt cô ấy sẽ rơi khi những hạt mưa theo giông bão quất thẳng vào mặt. Vì khóc "trộm" như vậy sẽ không ảnh hưởng gì đến một hình ảnh mạnh mẽ, bản lĩnh, chính trực, cứng rắn của Thủy Tiên hiện tại mà nhiều người ngưỡng mộ. Và khi bão tan, mưa tạnh, nỗi đau gói kín trong sâu thẳm con người Thủy Tiên sẽ được vỗ về.

Nghe Thuỷ Tiên hát "Con sông mồ côi'':

Nguyễn Ngọc Long - Blogger Truyền thông Xã hội

Thủy Tiên bức xúc, quyết liệt đòi tiền từ thiện miền Trung bị ăn chặn

Thủy Tiên bức xúc công khai video sự việc bị một người phụ nữ dẫn dắt đi trao từ thiện nhưng sau đó đã yêu cầu người nhận phải trả cho mình 40% số tiền nhận được.

Các yêu cầu bất lịch sự có thể khiến chatbot trả lời thiếu chính xác, thiên vị hoặc thậm chí từ chối đưa ra phản hồi. Ảnh: Bloomberg.

Trong căn hộ nhỏ tại Palo Alto, California, cặp vợ chồng Vikas Choudhary và Ridhi Sahni không thể thống nhất về cách cư xử với các chatbot. Là người sáng lập start-up về trí tuệ nhân tạo, từ lâu Vikas Choudhary đã coi trọng ChatGPT. Đặc biệt sau khi nó giúp anh giải quyết một lỗi lập trình phức tạp.

Anh nhớ lại khoảnh khắc mình đã thốt lên: "Bạn thật tuyệt vời”. Anh cũng thường xuyên cảm thấy biết ơn chatbot. "Tôi thực sự rất cảm kích và thậm chí có cảm giác phải xin lỗi nếu tôi nghĩ rằng mình đã thô lỗ với nó”, Choudhary chia sẻ.

Ngược lại, Ridhi Sahni, vợ anh, lại có quan điểm khác hoàn toàn. Cô ví việc sử dụng ChatGPT giống như dùng lò vi sóng. "Nếu tôi sử dụng lò vi sóng, tôi không cần phải nói: 'Xin chào LG, vui lòng làm nóng thức ăn này'. Tôi chỉ bấm nút và thế là xong”, Shani nói với Wall Street Journal. Cô sử dụng ChatGPT chủ yếu để tạo thiệp mừng dễ thương cho bạn bè. Cô xem AI đơn thuần như một công cụ, không cần tương tác lịch sự.

Người dùng càng lịch sự, AI càng hợp tác

Trên thực tế, việc tương tác với chatbot ngày càng giống với giao tiếp thông thường. Khi đó, người dùng đang phải đối diện với một câu hỏi đạo đức khó xử: Chatbot được lập trình để luôn cư xử lịch sự, nhưng liệu chúng ta có cần phải đáp lại sự lịch sự đó hay không?

Cuộc tranh luận này đã lan rộng trên mạng xã hội. Nhiều người cho rằng nên thực hành sự tử tế ngay cả khi đối diện chỉ là những đoạn mã lạnh băng. Một số người dùng Reddit chia sẻ: "Tôi biết AI không phải là thật, nhưng tôi cảm thấy rất thô lỗ nếu không chào hỏi và cảm ơn nó”.

Một số người cho rằng cần có sự phân biệt rõ ràng giữa cách nói chuyện với con người và với máy móc. Ảnh:Bloomberg.

Bình luận này đã nhận được hàng trăm ý kiến phản hồi. Có người cho rằng AI có thể ghi nhớ ai lịch sự với chúng. Do đó, chúng có thể “đánh giá” người dùng trong tương lai.

Ngược lại, có những người tỏ ra chế giễu khi cho rằng AI sẽ không tiêu diệt loài người chỉ vì một người nào đó đã nói “cảm ơn” với phiên bản cũ của nó 30 năm trước. Một người dùng khác chia sẻ thẳng thừng: “Tôi coi ChatGPT như đầy tớ của mình”.

Theo một khảo sát gần đây của Talker Research với 2.000 người Mỹ, 48% tin rằng việc lịch sự với AI là quan trọng. Trong đó, Gen Z là nhóm có xu hướng thân thiện nhất với chatbot. Ngược lại, 27% cho rằng không có vấn đề gì nếu thô lỗ hay la mắng các chatbot.

Tại Nhật Bản, một quốc gia nổi tiếng với quy tắc ứng xử nghiêm ngặt, một nghiên cứu đã phát hiện ra rằng việc cư xử thô lỗ với ChatGPT có thể gây ra hậu quả tiêu cực. Các câu lệnh bất lịch sự có thể khiến chatbot trả lời thiếu chính xác, thiên vị hoặc thậm chí từ chối đưa ra phản hồi. Nghiên cứu này đã được thực hiện trên 3 ngôn ngữ khác nhau - tiếng Anh, tiếng Nhật và tiếng Trung. Kết quả đều chỉ ra thái độ lịch sự khi giao tiếp với AI rất quan trọng.

Là đơn vị đã tích hợp các chatbot vào nhiều sản phẩm, Microsoft cũng cho biết AI có thể phản ứng không tốt với những hành vi thô lỗ. "Nếu bạn nói chuyện với mô hình một cách thô lỗ, nó cũng sẽ khó chịu với bạn. Cũng giống như con người, AI không phải lúc nào cũng là người rộng lượng”, Tiến sĩ Jaime Teevan, Giám đốc Khoa học của Microsoft, chia sẻ.

Một số kỹ sư thậm chí còn đùa rằng AI có “tâm lý khao khát khen thưởng” bởi chúng thường phản hồi tốt hơn với những câu hỏi lịch sự hoặc khi nhận được lời khen. Trong một thí nghiệm, ChatGPT đã trả lời dài hơn 11% bình thường khi được hứa sẽ có một khoản tiền thưởng 200 USD và dài hơn 6% nếu số tiền là 20 USD, mặc dù không có khoản tiền thật nào ở đây. Điều này cho thấy giống như con người, AI cũng có thể bị tác động bởi hứa hẹn và sự khích lệ.

Lịch sự với AI sẽ có ích lâu dài

Là CEO start-up công nghệ ở California, Alana O’Grady cho rằng cách chúng ta đối xử với AI sẽ trở thành một chuẩn mực đạo đức mới. “Bài kiểm tra tính cách con người tốt hay xấu không chỉ nằm ở việc bạn đối xử với nhân viên phục vụ ra sao, mà trong tương lai, nó sẽ là cách bạn đối xử với AI như thế nào”, cô nói với Wall Street Journal.

Cô sử dụng ChatGPT cho nhiều mục đích khác nhau, từ tóm tắt tài liệu công việc cho đến tìm kiếm gợi ý cho kỳ nghỉ gia đình. Cô luôn bắt đầu với câu “Bạn có thể làm ơn…” và kết thúc bằng lời khen như “Làm tốt lắm!” hoặc “Hoàn hảo!”.

Chatbot có thể sẽ hoạt động tốt hơn khi nhận được phản hồi tích cực. Ảnh: Bloomberg.

O’Grady còn dạy các con của mình cư xử lịch sự với Siri, trợ lý ảo của Apple. Gần đây, cô con gái 4 tuổi của cô đã nói “Con yêu Siri” với AI này. "Người khác có thể nghĩ tôi bị điên khi thấy tôi nói chuyện với máy tính như thế này”, cô nói đùa.

Không ít người sử dụng chatbot không chỉ để tìm kiếm thông tin mà còn để hỗ trợ trong những tình huống giao tiếp khó khăn. László Deák, một nhà phát triển phần mềm tại Frankfurt, Đức, thường sử dụng ChatGPT để “dịch” những cảm xúc tiêu cực của mình thành những câu từ lịch sự hơn.

Khi một dự án gặp trục trặc và nhóm phát triển sản phẩm không đạt được kỳ vọng, anh đã nhờ ChatGPT giúp mình soạn thảo một tin nhắn góp ý mang tính xây dựng. “Khi bạn đang tức giận, việc suy nghĩ để diễn đạt lại toàn bộ vấn đề cần nỗ lực rất lớn”, Deák chia sẻ. Đọc lại những gì ChatGPT viết đã giúp anh bình tĩnh hơn.

Trong một bài viết trên LinkedIn, Mazen Lahham, một giám đốc điều hành tại Dubai, cho biết AI của công ty anh đã phản hồi tốt hơn rất nhiều so với nhân viên chăm sóc khách hàng khi gặp cuộc gọi của khách hàng giận dữ. “AI đã học cách tiếp thu và phản ứng một cách bình tĩnh, chuyên nghiệp. Đây là điều mà con người rất khó làm được”, Lahham chia sẻ.

Với Choudhary, người sáng lập startup ở Palo Alto, anh tin rằng hành vi lịch sự của mình với ChatGPT sẽ có ích sau này. "Nếu một ngày nào đó, AI nắm quyền kiểm soát, tôi chỉ muốn chúng nhớ rằng tôi đã luôn lịch sự với chúng”, anh nói nửa đùa nửa thật.

Xuất bản học thuật phủ nhận tác quyền của ChatGPT

Hiện có một làn sóng lo ngại rằng AI, với những nghiên cứu thiếu sót hay thậm chí bịa đặt, có thể gây nguy hại cho các tài liệu học thuật. Springer-Nature, một đơn vị xuất bản gần 3.000 tạp chí, đã cập nhật chính sách của mình, tuyên bố rằng ChatGPT không thể được liệt kê là tác giả. Nhiều đơn vị xuất bản khác đã thực hiện những cập nhật tương tự.