Người dân Australia đổ xô tới các siêu thị để mua giấy vệ sinh với số lượng lớn. Ảnh: BBC

Tại Sydney, thành phố lớn nhất Australia, tình trạng nghiêm trọng đến mức một chuỗi siêu thị buộc phải ra quy định hạn chế mỗi khách hàng chỉ được mua tối đa 4 bịch giấy vệ sinh. Cảnh sát hôm 4/3 thậm chí được gọi đến giải quyết xô xát khi một khách hàng đã dùng dao trong lúc cãi vã về giấy vệ sinh với những người mua khác.

Các kệ trưng bày giấy vệ sinh trống trơn tại một siêu thị ở Sydney. Ảnh: BBC

Trên mạng xã hội, các từ khóa "bê bối giấy vệ sinh" và "khủng hoảng giấy vệ sinh" trở nên thịnh hành nhất trong ngày 4/3. Giá rao bán các cuộn giấy vệ sinh trên các trang mua sắm trực tuyến cũng được đẩy lên cao chót vót, trong khi nhiều thính giả đã tham gia các cuộc thi trên sóng phát thanh để giành phần thưởng là những bịch giấy vệ sinh 3 lớp.

Truyền thông Australia thậm chí cho đăng tải thông tin về một số vụ trộm giấy vệ sinh ở các nhà vệ sinh công cộng ở nước này trong 48 giờ qua.

Đáng nói, việc "sốt" giấy vệ sinh không chỉ xảy ra ở Australia mà còn xuất hiện ở những "điểm nóng" về dịch Covid-19 khác như Nhật, Singapore hay Hong Kong (Trung Quốc) và thậm chí cả một số nơi tại Mỹ.

"Cơn sốt" mua giấy vệ sinh ở Hong Kong. Ảnh: CNN

Theo BBC, tình trạng người đổ xô đi mua giấy vệ sinh bắt đầu ở Australia cuối tuần vừa qua, khi nước này có thêm nhiều ca dương tính với virus corona chủng mới và ghi nhận trường hợp tử vong đầu tiên vì dịch. Tính đến thời điểm hiện tại, Australia có tổng cộng 50 người nhiễm Covid-19 với 2 trường đã tử vong.

Các chuyên gia tâm lý học tiêu dùng cho rằng, hành vi vơ vét giấy vệ sinh khi dịch bùng phát hoàn toàn "phi lý" và là bằng chứng rõ ràng nhất cho "tâm lý bầy đàn" bị kích động bởi nỗi sợ hãi do thông tin lan truyền cả trên các phương tiện truyền thông chính thức và mạng xã hội. Giáo sư Nitika Garg thuộc Đại học New South Wales gọi đây là hội chứng "sợ bị bỏ rơi" (FOMO).

Theo bà Garg, ở nhiều nước châu Á, chẳng hạn như Trung Quốc, người dân có động cơ lớn hơn để đổ xô đi mua giấy vệ sinh, vì tồn tại luồng quan điểm cho rằng giấy vệ sinh có thể dùng đa năng, thay thế cho giấy ăn và là nguyên liệu làm khẩu trang tự chế khi khan hiếm khẩu trang y tế đạt chuẩn.

Tuy nhiên, ở Australia, khủng hoảng giấy vệ sinh có thể bắt nguồn từ lí do hơi khác. Người dân địa phương đã quen tích trữ hàng tiêu dùng khi đối mặt với một thảm họa tự nhiên sắp đến, chẳng hạn như cháy rừng hay bão lớn. Song, khi dịch Covid-19 bùng phát, một tình huống mọi người không rõ sẽ kéo dài bao lâu và nghiêm trọng đến mức nào, họ muốn chuẩn bị sẵn sàng hơn cho những nguy cơ tồi tệ nhất.

Một chuyên gia khác về người tiêu dùng, tiến sĩ Rohan Miller thuộc Đại học Sydney tin, hiện tượng phản ánh lối sống của một xã hội đô thị hóa, khi mọi cư dân không quen với sự khan hiếm và luôn muốn mình sống trong điều kiện sinh hoạt tiện lợi nhất. Họ coi giấy vệ sinh là thứ tối thiểu để duy trì điều đó.

Cảnh tượng người dân xếp hàng ở các siêu thị, vơ vét giấy vệ sinh trên các kệ hiện đang phổ biến ở Australia, bất chấp việc nhà chức trách địa phương khẳng định nước này không khan hiếm mặt hàng nói trên.

Người dân Australia đổ xô tới các siêu thị để mua giấy vệ sinh với số lượng lớn. Ảnh: BBC

Tại Sydney, thành phố lớn nhất Australia, tình trạng nghiêm trọng đến mức một chuỗi siêu thị buộc phải ra quy định hạn chế mỗi khách hàng chỉ được mua tối đa 4 bịch giấy vệ sinh. Cảnh sát hôm 4/3 thậm chí được gọi đến giải quyết xô xát khi một khách hàng đã dùng dao trong lúc cãi vã về giấy vệ sinh với những người mua khác.

Các kệ trưng bày giấy vệ sinh trống trơn tại một siêu thị ở Sydney. Ảnh: BBC

Trên mạng xã hội, các từ khóa "bê bối giấy vệ sinh" và "khủng hoảng giấy vệ sinh" trở nên thịnh hành nhất trong ngày 4/3. Giá rao bán các cuộn giấy vệ sinh trên các trang mua sắm trực tuyến cũng được đẩy lên cao chót vót, trong khi nhiều thính giả đã tham gia các cuộc thi trên sóng phát thanh để giành phần thưởng là những bịch giấy vệ sinh 3 lớp.

Truyền thông Australia thậm chí cho đăng tải thông tin về một số vụ trộm giấy vệ sinh ở các nhà vệ sinh công cộng ở nước này trong 48 giờ qua.

Đáng nói, việc "sốt" giấy vệ sinh không chỉ xảy ra ở Australia mà còn xuất hiện ở những "điểm nóng" về dịch Covid-19 khác như Nhật, Singapore hay Hong Kong (Trung Quốc) và thậm chí cả một số nơi tại Mỹ.

"Cơn sốt" mua giấy vệ sinh ở Hong Kong. Ảnh: CNN

Theo BBC, tình trạng người đổ xô đi mua giấy vệ sinh bắt đầu ở Australia cuối tuần vừa qua, khi nước này có thêm nhiều ca dương tính với virus corona chủng mới và ghi nhận trường hợp tử vong đầu tiên vì dịch. Tính đến thời điểm hiện tại, Australia có tổng cộng 50 người nhiễm Covid-19 với 2 trường đã tử vong.

Các chuyên gia tâm lý học tiêu dùng cho rằng, hành vi vơ vét giấy vệ sinh khi dịch bùng phát hoàn toàn "phi lý" và là bằng chứng rõ ràng nhất cho "tâm lý bầy đàn" bị kích động bởi nỗi sợ hãi do thông tin lan truyền cả trên các phương tiện truyền thông chính thức và mạng xã hội. Giáo sư Nitika Garg thuộc Đại học New South Wales gọi đây là hội chứng "sợ bị bỏ rơi" (FOMO).

Theo bà Garg, ở nhiều nước châu Á, chẳng hạn như Trung Quốc, người dân có động cơ lớn hơn để đổ xô đi mua giấy vệ sinh, vì tồn tại luồng quan điểm cho rằng giấy vệ sinh có thể dùng đa năng, thay thế cho giấy ăn và là nguyên liệu làm khẩu trang tự chế khi khan hiếm khẩu trang y tế đạt chuẩn.

Tuy nhiên, ở Australia, khủng hoảng giấy vệ sinh có thể bắt nguồn từ lí do hơi khác. Người dân địa phương đã quen tích trữ hàng tiêu dùng khi đối mặt với một thảm họa tự nhiên sắp đến, chẳng hạn như cháy rừng hay bão lớn. Song, khi dịch Covid-19 bùng phát, một tình huống mọi người không rõ sẽ kéo dài bao lâu và nghiêm trọng đến mức nào, họ muốn chuẩn bị sẵn sàng hơn cho những nguy cơ tồi tệ nhất.

Một chuyên gia khác về người tiêu dùng, tiến sĩ Rohan Miller thuộc Đại học Sydney tin, hiện tượng phản ánh lối sống của một xã hội đô thị hóa, khi mọi cư dân không quen với sự khan hiếm và luôn muốn mình sống trong điều kiện sinh hoạt tiện lợi nhất. Họ coi giấy vệ sinh là thứ tối thiểu để duy trì điều đó.

 - Sau khi trận đấu giữa Real và Eibar kết thúc với tỷ số hòa tối thiểu, một đoạn video ghi lại hình ảnh Ronaldo lững thững đi ra khỏi sân, ném những lời miệt thị vào đám đông CĐV nhà đang la ó trên khán đài.

Ngay sau đó, đoạn băng đã được các chuyên gia khẩu hình của Cuatro TV đem ra mổ xẻ, không mấy ngạc nhiên khi kết quả cho thấy chân sút Real đã thốt lên câu “Qué poca calma” câu chửi tiếng Bồ Đào Nha ám chỉ việc thiếu kiên nhẫn).

Ngôi sao người Bồ tiếp tục gây thất vọng, mặc dù có pha kiến tạo giúp Bale ghi điểm nhưng đây cũng là điểm nhấn duy nhất của Ronaldo trong trận đấu này.

Hiện tại, Ronaldo đang chịu rất nhiều sức ép, kể từ khi dính chấn thương tại VCK EURO 2016, CR7 vẫn chưa lấy lại được phong độ vốn có. Trong trận đấu trước, cựu cầu thủ MU cũng từng gây sóng khi lẩm bẩm chửi HLV ZIdane khi bị thay ra.

 - Sau khi trận đấu giữa Real và Eibar kết thúc với tỷ số hòa tối thiểu, một đoạn video ghi lại hình ảnh Ronaldo lững thững đi ra khỏi sân, ném những lời miệt thị vào đám đông CĐV nhà đang la ó trên khán đài.

Ngay sau đó, đoạn băng đã được các chuyên gia khẩu hình của Cuatro TV đem ra mổ xẻ, không mấy ngạc nhiên khi kết quả cho thấy chân sút Real đã thốt lên câu “Qué poca calma” câu chửi tiếng Bồ Đào Nha ám chỉ việc thiếu kiên nhẫn).

Ngôi sao người Bồ tiếp tục gây thất vọng, mặc dù có pha kiến tạo giúp Bale ghi điểm nhưng đây cũng là điểm nhấn duy nhất của Ronaldo trong trận đấu này.

Hiện tại, Ronaldo đang chịu rất nhiều sức ép, kể từ khi dính chấn thương tại VCK EURO 2016, CR7 vẫn chưa lấy lại được phong độ vốn có. Trong trận đấu trước, cựu cầu thủ MU cũng từng gây sóng khi lẩm bẩm chửi HLV ZIdane khi bị thay ra.

Có thể nhận thấy kinh tế nền tảng đã len lỏi vào mọi mặt của đời sống. Ví dụ nhãn tiền nhất là sự phổ biến của các nền tảng xuyên biên giới như Goolge, Facebook, cùng với đó là các ứng dụng gọi xe công nghệ như Grab, Go-Viet... Thậm chí, sự xuất hiện của các nền tảng số ngoại đã làm thay đổi hoàn toàn thị trường trong nước. 

Với thị trường quảng cáo trực tuyến, số liệu của Statista cho thấy, tổng mức chi tiêu cho quảng cáo trực tuyến tại nước ta năm 2019 đạt khoảng 316 triệu USD. 

Quy mô thị trường quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam. Trong đó: Xanh dương (Rao vặt), Đen (Quảng cáo Video), Xám (Quảng cáo Banner), Cam (Quảng cáo mạng xã hội), Xanh lá cây (Quảng cáo tìm kiếm). Số liệu: Statista

Khoảng gần 200 triệu USD trong tổng số tiền này được đổ vào quảng cáo tìm kiếm, quảng cáo video và quảng cáo mạng xã hội. Đây đều là những mảng thị trường bị thống trị bởi Facebook và Google. Trong khi đó, các công ty quảng cáo trực tuyến trong nước chỉ có thể chia nhau miếng bánh thị phần bé nhỏ còn lại. 

Ở mảng gọi xe công nghệ, Grab đang là doanh nghiệp thống lĩnh thị trường. Hãng gọi xe đến từ Malaysia hiện chiếm tới 73% thị phần gọi xe trên di động tại Việt Nam, bỏ xa các đối thủ khác như Be, FastGo, Go-Viet,...

Tương quan số lượng cuốc xe của các hãng gọi xe công nghệ tại Việt Nam trong nửa đầu năm 2019 (đv: triệu cuốc). Số liệu: ABI Research

Với mảng dịch vụ tài chính, ví điện tử MoMo của Việt Nam là cái tên hiện đang dẫn đầu. Tuy vậy, hãng này cũng chịu sức ép không nhỏ từ sự cạnh tranh của các nền tảng có yếu tố nước ngoài như Moca của Grab hay AirPay của Sea Group.   

Nhìn một cách sơ bộ, có thể thấy tầm ảnh hưởng khá lớn của các doanh nghiệp ngoại tới kinh tế nền tảng tại Việt Nam. Điều này vừa có mặt tích cực, lại vừa có mặt tiêu cực khi mà các doanh nghiệp nền tảng số Việt chỉ vừa mới manh nha thành hình. 

Trong trường hợp các nền tảng ngoại trở thành doanh nghiệp thống lĩnh thị trường, sẽ rất khó để các doanh nghiệp nội có thể bắt kịp, nhất là khi, cuộc chiến cạnh tranh đó phải trả giá bằng rất nhiều tiền. 

Đâu là cơ hội của các nền tảng số Việt Nam?

Chia sẻ với Pv. VietNamNet, PGS.TS Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách cho biết, các doanh nghiệp nền tảng Việt Nam hiện chưa có đủ sức cạnh tranh với các nền tảng nước ngoài. 

Lý do được ông Thành đưa ra bởi các doanh nghiệp Việt thường đi sau, không phải là người nắm giữ công nghệ, cũng không có nhiều vốn, kể cả về nguồn tiền lẫn vốn xã hội (bao gồm thể chế, các mối quan hệ xã hội,...). 

Theo ông Thành, đây chính là những điểm bất lợi mang tính cố hữu của Việt Nam trong cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Đó là điều mà Việt Nam phải thừa nhận chứ không thể ảo tưởng.

PGS.TS Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách. Ảnh: Trọng Đạt

Ông Thành cũng cho rằng, đối với những bất lợi này, việc nhận thức được đúng vấn đề là điều kiện đầu tiên để sửa chữa những điểm yếu đó. Nếu sửa được và vươn lên, các nền tảng số Việt Nam vẫn có cơ hội. 

Dù không nhiều, Việt Nam vẫn có một số ít các điểm sáng trong cuộc chiến giữa các nền tảng. Đó là Zalo trong cuộc chiến cạnh tranh với Viber, WhatsApp và Facebook Messenger, là MoMo đang thống lĩnh thị trường ví điện tử, và còn có cả Be bên cạnh Grab, Go-Viet. 

Nói vậy để thấy, không phải Việt Nam đã đi chệch hoàn toàn khỏi làn sóng phát triển nền tảng số trên toàn cầu, dù các doanh nghiệp của chúng ta là những người đến muộn. Những hạn chế kể trên không có nghĩa là Việt Nam không còn cơ hội nào trong cuộc chơi nền tảng.

Theo ông Thành, việc phát triển các nền tảng số nội là con đường mà các doanh nghiệp trong nước phải đi, nếu không, Việt Nam sẽ bị lệ thuộc hoàn toàn vào các nền tảng số sẵn có của nước ngoài. Tuy nhiên nếu biết cách, biết hướng làm thì chúng ta vẫn sẽ đi được.

Nếu Việt Nam có những chính sách phù hợp, đây sẽ là thời điểm thích hợp cho các nền tảng nội địa trong nước phát triển. Để làm được điều đó, rất cần có sự đóng góp, các phát kiến mới của những bên liên quan để gây dựng các nền tảng số cho Việt Nam, dù điều này là không dễ dàng. 

Trọng Đạt

Kinh tế nền tảng Việt nằm trong tay các doanh nghiệp ngoại

Cùng với sự nổi lên của nhiều loại hình công nghệ mới, các nền tảng số đang thay đổi mọi mặt của nền kinh tế xã hội. Điều này cũng diễn ra ở Việt Nam khi kinh tế nền tảng đang dần trở thành một bộ phận quan trọng của nền kinh tế quốc gia.

Kinh tế nền tảng (Platform Economy) là các hoạt động kinh tế xã hội dựa trên một hạ tầng nhất định. Những nền tảng này thường được hiểu là các hạ tầng kỹ thuật số. Từ một nền tảng lớn, nó có thể kéo theo sự phát triển của nhiều nền tảng con như một hệ sinh thái để từ đó “bao vây” khách hàng và tạo ra giá trị.  

Kinh tế nền tảng số đã và đang làm thay đổi nhiều mặt đời sống kinh tế, xã hội.

Có thể nhận thấy kinh tế nền tảng đã len lỏi vào mọi mặt của đời sống. Ví dụ nhãn tiền nhất là sự phổ biến của các nền tảng xuyên biên giới như Goolge, Facebook, cùng với đó là các ứng dụng gọi xe công nghệ như Grab, Go-Viet... Thậm chí, sự xuất hiện của các nền tảng số ngoại đã làm thay đổi hoàn toàn thị trường trong nước. 

Với thị trường quảng cáo trực tuyến, số liệu của Statista cho thấy, tổng mức chi tiêu cho quảng cáo trực tuyến tại nước ta năm 2019 đạt khoảng 316 triệu USD. 

Quy mô thị trường quảng cáo trực tuyến tại Việt Nam. Trong đó: Xanh dương (Rao vặt), Đen (Quảng cáo Video), Xám (Quảng cáo Banner), Cam (Quảng cáo mạng xã hội), Xanh lá cây (Quảng cáo tìm kiếm). Số liệu: Statista

Khoảng gần 200 triệu USD trong tổng số tiền này được đổ vào quảng cáo tìm kiếm, quảng cáo video và quảng cáo mạng xã hội. Đây đều là những mảng thị trường bị thống trị bởi Facebook và Google. Trong khi đó, các công ty quảng cáo trực tuyến trong nước chỉ có thể chia nhau miếng bánh thị phần bé nhỏ còn lại. 

Ở mảng gọi xe công nghệ, Grab đang là doanh nghiệp thống lĩnh thị trường. Hãng gọi xe đến từ Malaysia hiện chiếm tới 73% thị phần gọi xe trên di động tại Việt Nam, bỏ xa các đối thủ khác như Be, FastGo, Go-Viet,...

Tương quan số lượng cuốc xe của các hãng gọi xe công nghệ tại Việt Nam trong nửa đầu năm 2019 (đv: triệu cuốc). Số liệu: ABI Research

Với mảng dịch vụ tài chính, ví điện tử MoMo của Việt Nam là cái tên hiện đang dẫn đầu. Tuy vậy, hãng này cũng chịu sức ép không nhỏ từ sự cạnh tranh của các nền tảng có yếu tố nước ngoài như Moca của Grab hay AirPay của Sea Group.   

Nhìn một cách sơ bộ, có thể thấy tầm ảnh hưởng khá lớn của các doanh nghiệp ngoại tới kinh tế nền tảng tại Việt Nam. Điều này vừa có mặt tích cực, lại vừa có mặt tiêu cực khi mà các doanh nghiệp nền tảng số Việt chỉ vừa mới manh nha thành hình. 

Trong trường hợp các nền tảng ngoại trở thành doanh nghiệp thống lĩnh thị trường, sẽ rất khó để các doanh nghiệp nội có thể bắt kịp, nhất là khi, cuộc chiến cạnh tranh đó phải trả giá bằng rất nhiều tiền. 

Đâu là cơ hội của các nền tảng số Việt Nam?

Chia sẻ với Pv. VietNamNet, PGS.TS Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách cho biết, các doanh nghiệp nền tảng Việt Nam hiện chưa có đủ sức cạnh tranh với các nền tảng nước ngoài. 

Lý do được ông Thành đưa ra bởi các doanh nghiệp Việt thường đi sau, không phải là người nắm giữ công nghệ, cũng không có nhiều vốn, kể cả về nguồn tiền lẫn vốn xã hội (bao gồm thể chế, các mối quan hệ xã hội,...). 

Theo ông Thành, đây chính là những điểm bất lợi mang tính cố hữu của Việt Nam trong cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Đó là điều mà Việt Nam phải thừa nhận chứ không thể ảo tưởng.

PGS.TS Nguyễn Đức Thành - Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế và Chính sách. Ảnh: Trọng Đạt

Ông Thành cũng cho rằng, đối với những bất lợi này, việc nhận thức được đúng vấn đề là điều kiện đầu tiên để sửa chữa những điểm yếu đó. Nếu sửa được và vươn lên, các nền tảng số Việt Nam vẫn có cơ hội. 

Dù không nhiều, Việt Nam vẫn có một số ít các điểm sáng trong cuộc chiến giữa các nền tảng. Đó là Zalo trong cuộc chiến cạnh tranh với Viber, WhatsApp và Facebook Messenger, là MoMo đang thống lĩnh thị trường ví điện tử, và còn có cả Be bên cạnh Grab, Go-Viet. 

Nói vậy để thấy, không phải Việt Nam đã đi chệch hoàn toàn khỏi làn sóng phát triển nền tảng số trên toàn cầu, dù các doanh nghiệp của chúng ta là những người đến muộn. Những hạn chế kể trên không có nghĩa là Việt Nam không còn cơ hội nào trong cuộc chơi nền tảng.

Theo ông Thành, việc phát triển các nền tảng số nội là con đường mà các doanh nghiệp trong nước phải đi, nếu không, Việt Nam sẽ bị lệ thuộc hoàn toàn vào các nền tảng số sẵn có của nước ngoài. Tuy nhiên nếu biết cách, biết hướng làm thì chúng ta vẫn sẽ đi được.

Nếu Việt Nam có những chính sách phù hợp, đây sẽ là thời điểm thích hợp cho các nền tảng nội địa trong nước phát triển. Để làm được điều đó, rất cần có sự đóng góp, các phát kiến mới của những bên liên quan để gây dựng các nền tảng số cho Việt Nam, dù điều này là không dễ dàng. 

Trọng Đạt