Loại cá giàu axit béo omega-3

Axit béo omega-3 có thể điều chỉnh lipid máu, giảm phản ứng viêm và ngăn ngừa chứng mất trí nhớ do tuổi già.

Theo Aboluowang, một số loại cá phổ biến như cá hồi, trích, thu đao, mòi, trê, rô, mè, lăng, trắm… rất giàu omega-3 axit béo. 

Các hướng dẫn về chế độ ăn uống gợi ý, một người trưởng thành trung bình ăn 40-75g thủy sản mỗi ngày. Nếu không thể ăn hằng ngày, bạn có thể dùng 2-3 lần/tuần, mỗi lần khoảng 300-400g. Lượng thủy sản này gồm thịt cá nguyên chất, không có xương và những phần không ăn được khác. Ngoài cá, bạn cũng có thể ăn luân phiên các loại tôm, sò, ốc.

Cá nhỏ tốt hơn

Cá biển mua ngoài chợ về chủ yếu đã được xử lý ướp muối, đông lạnh. Nhiều người quan niệm khi mua cá nên chọn loại còn tươi sống, cá chết là không tươi và ít dinh dưỡng.

Trên thực tế, thông thường cá biển sẽ được đông lạnh nhanh chóng sau khi bắt. Bởi vậy, lượng dinh dưỡng bị mất đi tương đối ít, hương vị cũng không bị ảnh hưởng nhiều nên bạn không phải quá lo lắng về vấn đề này.

Khi chọn cá biển, điều bạn thực sự cần chú ý là kích cỡ và loại cá bạn chọn. Nên chọn cá nhỏ vì cá lớn nguy cơ tích lũy nhiều chất ô nhiễm trong cơ thể hơn. 

Ngoài ra, hãy cẩn thận tránh những loại cá có hàm lượng thủy ngân cao như cá kiếm, cá thu vua, cá ngừ mắt to… 

Trứng cá chứa nhiều protein, vitamin A, B, D, canxi, phốt pho, sắt và các khoáng chất khác, giàu chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, bạn nên ăn chừng mực do trứng cá có hàm lượng cholesterol cao. 

Cách chế biến tốt nhất

Ăn cá điều độ sẽ tốt cho sức khỏe với điều kiện phương pháp nấu ăn phải lành mạnh. 

Các chuyên gia khuyến cáo hạn chế chiên, nướng. Nhiệt độ quá cao phá hủy axit béo omega-3 trong cá, tạo ra các chất có hại cho mạch máu và khiến dầu thực vật sinh ra chất béo chuyển hóa. Hơn nữa, cá là thực phẩm giàu đạm, đạm sẽ sinh ra chất gây ung thư ở nhiệt độ quá cao.

Hấp có thể giữ lại tối đa chất dinh dưỡng trong cá, đồng thời tránh hấp thụ quá nhiều chất béo. 

Cách chế biến cá làm tăng nguy cơ huyết áp cao

Ăn cá mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thịt cá giàu chất đạm, chứa tương đối đầy đủ các loại axit amin, cơ thể dễ hấp thu. Hàm lượng chất béo trong cá chỉ bằng một nửa so với thịt lợn và cá ít mỡ hơn. 

Ngoài ra, cá còn chứa nhiều axit béo omega-3, có lợi cho việc điều hòa lipid máu, ngăn ngừa các bệnh về tim mạch, mạch máu não.

Loại cá giàu axit béo omega-3

Axit béo omega-3 có thể điều chỉnh lipid máu, giảm phản ứng viêm và ngăn ngừa chứng mất trí nhớ do tuổi già.

Theo Aboluowang, một số loại cá phổ biến như cá hồi, trích, thu đao, mòi, trê, rô, mè, lăng, trắm… rất giàu omega-3 axit béo. 

Các hướng dẫn về chế độ ăn uống gợi ý, một người trưởng thành trung bình ăn 40-75g thủy sản mỗi ngày. Nếu không thể ăn hằng ngày, bạn có thể dùng 2-3 lần/tuần, mỗi lần khoảng 300-400g. Lượng thủy sản này gồm thịt cá nguyên chất, không có xương và những phần không ăn được khác. Ngoài cá, bạn cũng có thể ăn luân phiên các loại tôm, sò, ốc.

Cá nhỏ tốt hơn

Cá biển mua ngoài chợ về chủ yếu đã được xử lý ướp muối, đông lạnh. Nhiều người quan niệm khi mua cá nên chọn loại còn tươi sống, cá chết là không tươi và ít dinh dưỡng.

Trên thực tế, thông thường cá biển sẽ được đông lạnh nhanh chóng sau khi bắt. Bởi vậy, lượng dinh dưỡng bị mất đi tương đối ít, hương vị cũng không bị ảnh hưởng nhiều nên bạn không phải quá lo lắng về vấn đề này.

Khi chọn cá biển, điều bạn thực sự cần chú ý là kích cỡ và loại cá bạn chọn. Nên chọn cá nhỏ vì cá lớn nguy cơ tích lũy nhiều chất ô nhiễm trong cơ thể hơn. 

Ngoài ra, hãy cẩn thận tránh những loại cá có hàm lượng thủy ngân cao như cá kiếm, cá thu vua, cá ngừ mắt to… 

Trứng cá chứa nhiều protein, vitamin A, B, D, canxi, phốt pho, sắt và các khoáng chất khác, giàu chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, bạn nên ăn chừng mực do trứng cá có hàm lượng cholesterol cao. 

Cách chế biến tốt nhất

Ăn cá điều độ sẽ tốt cho sức khỏe với điều kiện phương pháp nấu ăn phải lành mạnh. 

Các chuyên gia khuyến cáo hạn chế chiên, nướng. Nhiệt độ quá cao phá hủy axit béo omega-3 trong cá, tạo ra các chất có hại cho mạch máu và khiến dầu thực vật sinh ra chất béo chuyển hóa. Hơn nữa, cá là thực phẩm giàu đạm, đạm sẽ sinh ra chất gây ung thư ở nhiệt độ quá cao.

Hấp có thể giữ lại tối đa chất dinh dưỡng trong cá, đồng thời tránh hấp thụ quá nhiều chất béo. 

Cách chế biến cá làm tăng nguy cơ huyết áp cao

Nhiều địa phương ‘treo máy’ vì thiếu nhân lực đạt chuẩn

Ông Sơn cho biết: “Một số bệnh viện tuyến huyện được đầu tư máy móc, chủ yếu là máy chụp Xquang từ nhiều nguồn tài chính. Đầu tư máy nhưng đầu tư chưa đồng bộ. Các cơ sở có máy nhưng lại thiếu nhân lực đạt chuẩn nên BHXH đã từ chối thanh toán, dẫn đến việc máy móc bám bụi, không được sử dụng".

Máy chụp X-quang hiện đại đang đắp chiếu trong bệnh viện vì thiếu nhân lực đạt tiêu chuẩn vận hành. Ảnh minh họa

Cụ thể, năm 2013, Trung tâm y tế huyện Trà Bồng được đầu tư máy chụp X-quang theo dự án hỗ trợ vùng y tế duyên hải Nam Trung bộ đầu tư với kinh phí hơn 1 tỷ đồng. Ban đầu máy được vận hành đều nhưng cuối năm 2015 thì phải ngưng hoạt động vì không có cán bộ chụp X-quang có bằng cử nhân. Hiện trung tâm y tế huyện Tây Trà được đầu tư máy X-quang nhưng không có bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh nên kỹ thuật này do y sỹ đảm nhận.

Phó Giám đốc BHXH Quảng Ngãi Bùi Quang Danh cho biết, tại một số cơ sở y tế việc thực hiện chẩn đoán hình ảnh như X-quang, MRI, CT-Scanner… lại không do bác sĩ chuyên khoa X-quang có chứng chỉ hành nghề đọc và kết luận, kết quả xét nghiệm không được trưởng khoa xét nghiệm là bác sĩ hoặc cử nhân sinh học, cử nhân hoá học hoặc dược sỹ, kỹ thuật viên xét nghiệm (tốt nghiệp CĐ, ĐH) có chứng chứng chỉ hành nghề ký duyệt. Những khó khăn trên không những ảnh hưởng đến công tác KCB tại địa phương mà còn tạo nên nhiều khó khăn trong công tác giám định, thanh toán BHYT.

Phó Tổng Giám đốc Phạm Lương Sơn cho biết, việc lãng phí này đã diễn ra ở một số địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, Cần Thơ, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Cà Mau…. Nhiều địa phương đã phải “treo máy” vì không đủ nhân lực đảm bảo đủ điều kiện.

Vận hành máy không đúng chuẩn, BHXH từ chối chi trả

Trước tình hình đó, ngày 03/6/2016, Bộ Y tế cũng có công văn 3356/BYT-KCB hướng dẫn khi thanh toán BHYT liên quan đến đọc và ký kết luận cận lâm sàng. Theo đó, đối với các cơ sở chưa có nhân lực đạt chuẩn, Sở Y tế phải điều động bác sĩ từ tuyến trên về để thẩm định và ký xác nhận vào các xét nghiệm, chụp X-quang hợp lý, đúng quy trình để làm cơ sở thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT.

Công văn 3356/BYT-KCB nêu rõ, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cử người có đủ điều kiện theo quy định của Quy chế bệnh viện đọc và ký thẩm định kết quả xét nghiệm, chụp X-quang hoặc báo cáo cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp (Sở Y tế, Y tế Bộ, ngành hoặc Bộ Y tế) để cơ quan quản lý cấp trên cử người có đủ điều kiện theo quy định đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh xem xét, thẩm định kết quả xét nghiệm, chụp X-quang đối với các hồ sơ, bệnh án chưa được quyết toán. Nếu thấy kết quả xét nghiệm, chụp X-quang là hợp lý và đúng quy trình thì ký xác nhận đã thẩm định để làm cơ sở thanh toán chi phí khám, chữa bệnh BHYT. Thủ trưởng cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chịu trách nhiệm trước pháp luật về các nội dung thẩm định nêu trên.

Cũng theo Công văn 3356/BYT-KCB, đối với các trạm y tế xã, trạm y tế quân dân y ở các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng sâu, vùng xa (theo Quyết định số 135/1998/QĐ-TTg ngày 31/07/1998 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng sâu, vùng xa) và các cơ sở khám, chữa bệnh ở đảo: Thủ trưởng đơn vị chịu trách nhiệm thẩm định và ký xác nhận vào kết quả xét nghiệm, chụp X-quang để làm cơ sở thanh toán chi phí khám, chữa bệnh BHYT.

Nguyên nhân chính khiến việc không thể triển khai hoạt động những máy X-quang tại Quảng Ngãi như trên, vì: Các cơ sở thiếu nhân lực đạt tiêu chuẩn vận hành cũng như đánh giá kết quả. Khi tiến hành giám định kết quả, do không đạt yêu cầu quy định, BHXH đã từ chối thanh toán những khoản chi phí liên quan phát sinh, dẫn đến việc máy móc nằm “đắp chiếu”.

“Theo quy định của Bộ Y tế, nhân viên y tế đọc kết quả xét nghiệm, X-quang, siêu âm phải là bác sĩ đã được cấp chứng chỉ hành nghề. Nếu được cấp chứng chỉ hành nghề thì phải có ít nhất 5 năm hành nghề trở lên. Đối với kỹ thuật viên vận hành máy, quy định yêu cầu phải là cử nhân được đào tạo chuyên môn. Nếu người vận hành máy không đúng chuẩn, người “đọc” và ký kết quả xét nghiệm không phải là bác sĩ được cấp chứng chỉ hành nghề thì sẽ không đáp ứng quy định. Khi giám định kết quả, cơ quan BHXH sẽ từ chối chi trả. “Thậm chí cơ quan BHXH có chấp nhận chi trả thì khi kiểm toán, kết quả này sẽ chấp nhận” - ông Phạm Lương Sơn nói.

Không chỉ có vậy, đại diện BHXH VN cho rằng, với kết quả xét nghiệm chưa đạt chuẩn như trên, khi bệnh nhân được chuyển lên tuyến trên thì khả năng nhiều là cơ sở khám chữa bệnh tuyến trên cũng sẽ từ chối kết quả này. Người bệnh sẽ phải đi làm lại các xét nghiệm tương tự. Việc này dẫ tới hậu quả tốn kém tiền bạc và thời gian. Chưa kể ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý người bệnh và gia đình.

Hàng loạt máy X-quang ở các cơ sở y tế Quảng Ngãi ‘đắp chiếu’ gây lãng phí hàng tỉ đồng. Chiều 21/8/2016, ông Phạm Lương Sơn - Phó TGĐ Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam đã trao đổi với báo chí về vấn đề này.

Nhiều địa phương ‘treo máy’ vì thiếu nhân lực đạt chuẩn

Ông Sơn cho biết: “Một số bệnh viện tuyến huyện được đầu tư máy móc, chủ yếu là máy chụp Xquang từ nhiều nguồn tài chính. Đầu tư máy nhưng đầu tư chưa đồng bộ. Các cơ sở có máy nhưng lại thiếu nhân lực đạt chuẩn nên BHXH đã từ chối thanh toán, dẫn đến việc máy móc bám bụi, không được sử dụng".

Máy chụp X-quang hiện đại đang đắp chiếu trong bệnh viện vì thiếu nhân lực đạt tiêu chuẩn vận hành. Ảnh minh họa

Cụ thể, năm 2013, Trung tâm y tế huyện Trà Bồng được đầu tư máy chụp X-quang theo dự án hỗ trợ vùng y tế duyên hải Nam Trung bộ đầu tư với kinh phí hơn 1 tỷ đồng. Ban đầu máy được vận hành đều nhưng cuối năm 2015 thì phải ngưng hoạt động vì không có cán bộ chụp X-quang có bằng cử nhân. Hiện trung tâm y tế huyện Tây Trà được đầu tư máy X-quang nhưng không có bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh nên kỹ thuật này do y sỹ đảm nhận.

Phó Giám đốc BHXH Quảng Ngãi Bùi Quang Danh cho biết, tại một số cơ sở y tế việc thực hiện chẩn đoán hình ảnh như X-quang, MRI, CT-Scanner… lại không do bác sĩ chuyên khoa X-quang có chứng chỉ hành nghề đọc và kết luận, kết quả xét nghiệm không được trưởng khoa xét nghiệm là bác sĩ hoặc cử nhân sinh học, cử nhân hoá học hoặc dược sỹ, kỹ thuật viên xét nghiệm (tốt nghiệp CĐ, ĐH) có chứng chứng chỉ hành nghề ký duyệt. Những khó khăn trên không những ảnh hưởng đến công tác KCB tại địa phương mà còn tạo nên nhiều khó khăn trong công tác giám định, thanh toán BHYT.

Phó Tổng Giám đốc Phạm Lương Sơn cho biết, việc lãng phí này đã diễn ra ở một số địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, Cần Thơ, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Cà Mau…. Nhiều địa phương đã phải “treo máy” vì không đủ nhân lực đảm bảo đủ điều kiện.

Vận hành máy không đúng chuẩn, BHXH từ chối chi trả

Trước tình hình đó, ngày 03/6/2016, Bộ Y tế cũng có công văn 3356/BYT-KCB hướng dẫn khi thanh toán BHYT liên quan đến đọc và ký kết luận cận lâm sàng. Theo đó, đối với các cơ sở chưa có nhân lực đạt chuẩn, Sở Y tế phải điều động bác sĩ từ tuyến trên về để thẩm định và ký xác nhận vào các xét nghiệm, chụp X-quang hợp lý, đúng quy trình để làm cơ sở thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT.

Công văn 3356/BYT-KCB nêu rõ, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cử người có đủ điều kiện theo quy định của Quy chế bệnh viện đọc và ký thẩm định kết quả xét nghiệm, chụp X-quang hoặc báo cáo cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp (Sở Y tế, Y tế Bộ, ngành hoặc Bộ Y tế) để cơ quan quản lý cấp trên cử người có đủ điều kiện theo quy định đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh xem xét, thẩm định kết quả xét nghiệm, chụp X-quang đối với các hồ sơ, bệnh án chưa được quyết toán. Nếu thấy kết quả xét nghiệm, chụp X-quang là hợp lý và đúng quy trình thì ký xác nhận đã thẩm định để làm cơ sở thanh toán chi phí khám, chữa bệnh BHYT. Thủ trưởng cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chịu trách nhiệm trước pháp luật về các nội dung thẩm định nêu trên.

Cũng theo Công văn 3356/BYT-KCB, đối với các trạm y tế xã, trạm y tế quân dân y ở các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng sâu, vùng xa (theo Quyết định số 135/1998/QĐ-TTg ngày 31/07/1998 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng sâu, vùng xa) và các cơ sở khám, chữa bệnh ở đảo: Thủ trưởng đơn vị chịu trách nhiệm thẩm định và ký xác nhận vào kết quả xét nghiệm, chụp X-quang để làm cơ sở thanh toán chi phí khám, chữa bệnh BHYT.

Nguyên nhân chính khiến việc không thể triển khai hoạt động những máy X-quang tại Quảng Ngãi như trên, vì: Các cơ sở thiếu nhân lực đạt tiêu chuẩn vận hành cũng như đánh giá kết quả. Khi tiến hành giám định kết quả, do không đạt yêu cầu quy định, BHXH đã từ chối thanh toán những khoản chi phí liên quan phát sinh, dẫn đến việc máy móc nằm “đắp chiếu”.

“Theo quy định của Bộ Y tế, nhân viên y tế đọc kết quả xét nghiệm, X-quang, siêu âm phải là bác sĩ đã được cấp chứng chỉ hành nghề. Nếu được cấp chứng chỉ hành nghề thì phải có ít nhất 5 năm hành nghề trở lên. Đối với kỹ thuật viên vận hành máy, quy định yêu cầu phải là cử nhân được đào tạo chuyên môn. Nếu người vận hành máy không đúng chuẩn, người “đọc” và ký kết quả xét nghiệm không phải là bác sĩ được cấp chứng chỉ hành nghề thì sẽ không đáp ứng quy định. Khi giám định kết quả, cơ quan BHXH sẽ từ chối chi trả. “Thậm chí cơ quan BHXH có chấp nhận chi trả thì khi kiểm toán, kết quả này sẽ chấp nhận” - ông Phạm Lương Sơn nói.

Không chỉ có vậy, đại diện BHXH VN cho rằng, với kết quả xét nghiệm chưa đạt chuẩn như trên, khi bệnh nhân được chuyển lên tuyến trên thì khả năng nhiều là cơ sở khám chữa bệnh tuyến trên cũng sẽ từ chối kết quả này. Người bệnh sẽ phải đi làm lại các xét nghiệm tương tự. Việc này dẫ tới hậu quả tốn kém tiền bạc và thời gian. Chưa kể ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý người bệnh và gia đình.

Ông Nguyễn Văn B. (70 tuổi, Thái Bình) có tiền sử chảy máu lâu cầm từ nhỏ nhưng không để ý. Đến năm 2002, ông không may bị ngã gãy xương đùi, gia đình đã đưa đi thăm khám, điều trị ở nhiều nơi nhưng mãi không khỏi, nghĩ ung thư xương nên không mổ, đưa về nhà.

Trong suốt 16 năm, vết gãy tại đùi không lành kèm theo khối máu tụ ngày càng to, sau đó phá ra, xuất hiện các lỗ rò, chảy máu nhiều khiến ông rất đau đớn.

Nghĩ bệnh không chữa được nên nhiều năm ròng, ông B. cố cắn răng chịu đựng, không đến bệnh viện điều trị, hễ khi nào đau quá lại uống thuốc giảm đau.

Mới đây, ông được tuyến dưới chuyển lên Viện Huyết học – Truyền máu TƯ khi vết thương tại chân đã làm biến dạng khớp, teo cơ, không đi lại được.

Đùi trái bệnh nhân cũng sưng rất to do tụ máu lâu ngày, xuất hiện lỗ rò gây chảy máu nhiều. Do khối máu tụ lâu ngày gây hoại tử nên bác sĩ buộc phải cưa chân.

Theo lời bệnh nhân, trong họ hàng của ông còn có em trai, anh họ và cháu ngoại cũng mắc phải bệnh tương tự.

Theo các bác sĩ Viện Huyết học – Truyền máu TƯ, căn bệnh ông B. mắc phải là Hemophilia, hay còn gọi là bệnh máu khó đông, rối loạn có tính di truyền.

Chưa thể chữa khỏi

Sở dĩ gọi Hemophilia là "căn bệnh hoàng gia” do bệnh xuất hiện nhiều trong các hoàng tộc châu Âu từ thế kỷ 18-19, trong đó nhiều người qua đời khi tuổi còn rất trẻ.

Sau này, các nhà khoa học xác định, nguyên nhân gây bệnh do thiếu yếu tố đông máu. Bệnh được chia làm 2 loại là Hemophilia A (thiếu yếu tố đông máu số 8) và Hemophilia B (thiếu yếu tố đông máu số 9). Tỉ lệ mắc trung bình trên thế giới khoảng 1/10.000 dân. Hemophilia có thể chẩn đoán dựa vào lâm sàng và xét nghiệm cầm máu.

Bệnh mang tính di truyền lặn, có trên nhiễm sắc thể X, do đó nam giới có nhiều khả năng mắc bệnh còn phụ nữ thường xuất hiện dưới dạng mang gen bệnh nên không có triệu chứng.

Theo đó, nếu bố bị bệnh, mẹ bình thường, khi sinh con trai thì con hoàn toàn bình thường (không truyền bệnh cho thế hệ sau), con gái mang gen bệnh.

Bệnh nhân Hemophilia có thể chảy máu không ngừng dù chỉ bị 1 vết thương nhỏ

Nếu mẹ mang gen bệnh, bố bình thường, 25% con gái bình thường, 25% con gái mang gen bệnh; 25% con trai bình thường, 25% con trai bị bệnh. Nếu bố bị bệnh, mẹ mang gen thì có khả năng con gái bị bệnh.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh thường xuất hiện khi trẻ bắt đầu tập đứng và lẫm chẫm tập đi. Sau những lần ngã thường có xuất huyết dưới da hoặc chảy máu môi, lưỡi.

Biểu hiện của bệnh rất đa dạng: Chảy máu tự nhiên, bất thường hoặc sau phẫu thuật có thể xảy ra ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể nhưng hay gặp nhất là chảy máu khớp, cơ.

Ngay cả những vết thương nhẹ cũng có thể dẫn đến chảy máu kéo dài nhiều ngày hoặc nhiều tuần dẫn đến tử vong.

Các biến chứng của Hemophilia bao gồm tổn thương khớp do chảy máu lặp đi lặp lại dẫn tới biến dạng khớp, teo cơ khiến nhiều người dễ nhầm tưởng bệnh khác.

Ngoài ra còn xảy ra tình trạng chảy máu bên trong, xuất hiện các triệu chứng thần kinh do xuất huyết trong não, gia tăng nguy cơ bị nhiễm trùng như viêm gan hoặc khi tiếp nhận máu hiến tặng.

Đến nay, bệnh máu khó đông vẫn chưa có thuốc chữa. Chảy máu ở người bệnh Hemophilia cần được điều trị bổ sung các yếu tố đông máu bị thiếu hụt càng sớm càng tốt để giảm thiểu các biến chứng lâu dài.

Để hạn chế di truyền bệnh, trước khi cưới các cặp vợ chồng cần đi khám, tầm soát các bệnh di truyền. Nếu phát hiện mang gen bệnh, có thể áp dụng thụ tinh ống nghiệm, loại bỏ những quả trứng bị bệnh Hemophilia.

Ở Việt Nam, ước tính có khoảng 6.000 người mắc bệnh và 30.000 người mang gen Hemophilia, tuy nhiên có tới 60% người bệnh trong cộng đồng chưa được phát hiện và điều trị.

Thúy Hạnh

Chảy máu toàn thân vì uống an cung ngưu hoàng hoàn

Lo sợ bị tai biến mạch máu não, ông H. uống 1 viên an cung ngưu hoàng hoàn để dự phòng, ngay sau đó bị chảy máu trong cơ, chảy máu dạ dày.

- Cụ ông mang bệnh suốt 70 năm nhưng không hề hay biết cho đến khi khớp bị biến dạng, chảy máu nhiều và phải cưa chân.

Ông Nguyễn Văn B. (70 tuổi, Thái Bình) có tiền sử chảy máu lâu cầm từ nhỏ nhưng không để ý. Đến năm 2002, ông không may bị ngã gãy xương đùi, gia đình đã đưa đi thăm khám, điều trị ở nhiều nơi nhưng mãi không khỏi, nghĩ ung thư xương nên không mổ, đưa về nhà.

Trong suốt 16 năm, vết gãy tại đùi không lành kèm theo khối máu tụ ngày càng to, sau đó phá ra, xuất hiện các lỗ rò, chảy máu nhiều khiến ông rất đau đớn.

Nghĩ bệnh không chữa được nên nhiều năm ròng, ông B. cố cắn răng chịu đựng, không đến bệnh viện điều trị, hễ khi nào đau quá lại uống thuốc giảm đau.

Mới đây, ông được tuyến dưới chuyển lên Viện Huyết học – Truyền máu TƯ khi vết thương tại chân đã làm biến dạng khớp, teo cơ, không đi lại được.

Đùi trái bệnh nhân cũng sưng rất to do tụ máu lâu ngày, xuất hiện lỗ rò gây chảy máu nhiều. Do khối máu tụ lâu ngày gây hoại tử nên bác sĩ buộc phải cưa chân.

Theo lời bệnh nhân, trong họ hàng của ông còn có em trai, anh họ và cháu ngoại cũng mắc phải bệnh tương tự.

Theo các bác sĩ Viện Huyết học – Truyền máu TƯ, căn bệnh ông B. mắc phải là Hemophilia, hay còn gọi là bệnh máu khó đông, rối loạn có tính di truyền.

Chưa thể chữa khỏi

Sở dĩ gọi Hemophilia là "căn bệnh hoàng gia” do bệnh xuất hiện nhiều trong các hoàng tộc châu Âu từ thế kỷ 18-19, trong đó nhiều người qua đời khi tuổi còn rất trẻ.

Sau này, các nhà khoa học xác định, nguyên nhân gây bệnh do thiếu yếu tố đông máu. Bệnh được chia làm 2 loại là Hemophilia A (thiếu yếu tố đông máu số 8) và Hemophilia B (thiếu yếu tố đông máu số 9). Tỉ lệ mắc trung bình trên thế giới khoảng 1/10.000 dân. Hemophilia có thể chẩn đoán dựa vào lâm sàng và xét nghiệm cầm máu.

Bệnh mang tính di truyền lặn, có trên nhiễm sắc thể X, do đó nam giới có nhiều khả năng mắc bệnh còn phụ nữ thường xuất hiện dưới dạng mang gen bệnh nên không có triệu chứng.

Theo đó, nếu bố bị bệnh, mẹ bình thường, khi sinh con trai thì con hoàn toàn bình thường (không truyền bệnh cho thế hệ sau), con gái mang gen bệnh.

Bệnh nhân Hemophilia có thể chảy máu không ngừng dù chỉ bị 1 vết thương nhỏ

Nếu mẹ mang gen bệnh, bố bình thường, 25% con gái bình thường, 25% con gái mang gen bệnh; 25% con trai bình thường, 25% con trai bị bệnh. Nếu bố bị bệnh, mẹ mang gen thì có khả năng con gái bị bệnh.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh thường xuất hiện khi trẻ bắt đầu tập đứng và lẫm chẫm tập đi. Sau những lần ngã thường có xuất huyết dưới da hoặc chảy máu môi, lưỡi.

Biểu hiện của bệnh rất đa dạng: Chảy máu tự nhiên, bất thường hoặc sau phẫu thuật có thể xảy ra ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể nhưng hay gặp nhất là chảy máu khớp, cơ.

Ngay cả những vết thương nhẹ cũng có thể dẫn đến chảy máu kéo dài nhiều ngày hoặc nhiều tuần dẫn đến tử vong.

Các biến chứng của Hemophilia bao gồm tổn thương khớp do chảy máu lặp đi lặp lại dẫn tới biến dạng khớp, teo cơ khiến nhiều người dễ nhầm tưởng bệnh khác.

Ngoài ra còn xảy ra tình trạng chảy máu bên trong, xuất hiện các triệu chứng thần kinh do xuất huyết trong não, gia tăng nguy cơ bị nhiễm trùng như viêm gan hoặc khi tiếp nhận máu hiến tặng.

Đến nay, bệnh máu khó đông vẫn chưa có thuốc chữa. Chảy máu ở người bệnh Hemophilia cần được điều trị bổ sung các yếu tố đông máu bị thiếu hụt càng sớm càng tốt để giảm thiểu các biến chứng lâu dài.

Để hạn chế di truyền bệnh, trước khi cưới các cặp vợ chồng cần đi khám, tầm soát các bệnh di truyền. Nếu phát hiện mang gen bệnh, có thể áp dụng thụ tinh ống nghiệm, loại bỏ những quả trứng bị bệnh Hemophilia.

Ở Việt Nam, ước tính có khoảng 6.000 người mắc bệnh và 30.000 người mang gen Hemophilia, tuy nhiên có tới 60% người bệnh trong cộng đồng chưa được phát hiện và điều trị.

Thúy Hạnh

Chảy máu toàn thân vì uống an cung ngưu hoàng hoàn

Lo sợ bị tai biến mạch máu não, ông H. uống 1 viên an cung ngưu hoàng hoàn để dự phòng, ngay sau đó bị chảy máu trong cơ, chảy máu dạ dày.