BI VI

iPhone 5se - theo các tin tức đồn đoán - sẽ có màn hình 4 inch với thiết kế giống iPhone 5S nhưng được nâng cấp cấu hình bên trong giống iPhone 6. Máy vẫn sẽ có thiết kế kim loại thay vì dùng nhựa nhưa iPhone 5C trước đây. Các tính năng cao cấp khác của máy sẽ bao gồm NFC, Apple Pay (dịch vụ thanh toán di động), và tính năng Live Photos hiện mới chỉ có trên iPhone 6S và 6S Plus. 

Hầu hết các nước đều có sử dụng nguồn phóng xạ trong các lĩnh vực y tế, công nghiệp và các ngành khác nhau. Theo tài liệu của IAEA, trên thế giới có nhiều nước, chỉ trong một vài năm đã tồn đọng hàng trăm nguồn với mức phóng xạ thấp đã qua sử dụng.

Dù cường độ phóng xạ yếu, loại nguồn phóng xạ nói trên có thể không đe dọa sức khỏe con người ở gần bằng chiếu tia bức xạ trực tiếp, nhưng vẫn có nguy cơ gây hại nếu bị phân tán trong môi trường, lọt vào cơ thể con người và tồn đọng trong thời gian dài.

Một kỹ sư hạt nhân của IAEA, ông Andrew Tompkins, có ý kiến: “Nguồn hoạt độ thấp vẫn đặt ra thách thức lớn bởi vì chúng tồn tại với số lượng lớn trên toàn thế giới và ở các các dạng và biến thể khác nhau".

Tuy vậy, nhiều nước trên thế giới không có thiết bị hoặc nhân viên cần thiết để xử lý những nguồn này mặc dù không còn cần hoặc độ phóng xạ quá yếu không thể sử dụng thêm nữa. Việt Nam cũng ở trong tình hình đó.

Ông Cục trưởng Cục trưởng Cục An toàn Bức xạ cho biết: Hiện nước ta có hơn 6.000 nguồn phóng xạ các loại đã được cấp phép sử dụng và phân bố rải rác trong khoảng 80 cơ sở sử dụng. Các nguồn phóng xạ đó tạm phân ra làm 2 loại.

Một loại gồm 24 cơ sở sử dụng nguồn phóng xạ nhóm A (hoạt động phóng xạ mạnh), phục vụ cho việc nghiên cứu, chiếu xạ công nghiệp, xạ trị y tế… Loại kia nhiều hơn với 56 cơ sở sử dụng phóng xạ nhóm B (hoạt động phóng xạ yếu), chủ yếu sử dụng trong công nghiệp. Đây là loại nguồn phóng xạ được quan tâm trong bài viết này.

Trong số nguồn phóng xạ được cấp phép kể trên ở nước ta, đáng kể đến 1.867 nguồn không còn sử dụng nữa và đang được lưu giữ tại các cơ sở hoặc được chuyển đến cơ quan quản lý dịch vụ để lưu giữ lâu dài.

Cũng cần bổ sung thêm rằng, theo thông tin từ ông Cục trưởng Cục ATBX, gần hai ngàn nguồn phóng xạ yếu đang nói đến đều không được và sẽ không thuộc loại gắn chíp theo dõi. Việc gắn chíp mới bắt đầu áp dụng và chỉ với các nguồn phóng xạ có cường độ đáng kể (nhóm A) sau khi xảy ra các vụ mất nguồn phóng xạ công nghiệp ở Đồng Nai và Bà Rịa – Vũng Tàu đầu năm qua.

Cũng nên nói thêm vài nét về trường hợp nguồn phóng xạ yếu từ lâu không còn sử dụng và vừa mới phát hiện bị mất ở Tp. Bắc Kạn. Đây là nguồn phóng xạ yếu Cs-137 với kích thước chỉ bằng một hạt đậu được để trong một bình chì nặng hơn 7 kg thuộc sự quản lý của Nhà máy Xi măng Bắc Kạn. Nhà máy này bị phá sản và đã phát mãi nên ngân hàng quản lý toàn bộ đất đai và tài sản trên đất. Quá trình quản lý của cơ quan ngân hàng yếu kém, không chặt chẽ dẫn đến việc một số thiết bị đã mất trộm, trong đó có nguồn phóng xạ Cs-137.

Công nghệ xử lý đề xuất bởi IAEA

Các kỹ sư IAEA và Công ty An toàn phóng xạ Croatia thử nghiệm hệ thiết bị chứa nguồn phóng xạ hoạt độ thấp. Ảnh: IAEA.

Hiện nay, hầu hết các nước đang phát triển, nguồn phóng xạ cường độ yếu bị thải loại và được lưu giữ tạm thời khắp nơi. Trong khi đó, một số nước phát triển có xu hướng tập trung cất giữ ở một kho chứa chung, nhưng ở một địa điểm nào đó nông gần mặt đất.

Cả hai hình thức này, theo các chuyên gia IAEA, đều có nguy cơ mất an ninh nếu không được bảo vệ đầy đủ. Do vậy, họ xây dựng một phương pháp xử lý mới, xem như một giải pháp lâu dài cho vấn đề này nhằm bảo vệ con người và môi trường lâu dài.

Hai yếu tố công nghệ quan trọng nhất, theo các nhà nghiên cứu IAEA, một là phương pháp di chuyển tập trung các nguồn phóng xạ về kho chứa chung và hai là xây dựng giếng khoan kiên cố để cất giữ tất cả nguồn phóng xạ thải loại vĩnh viễn cả nước dồn về.

Các nguồn phóng xạ được sử dụng rộng rãi, từ trong y tế đến công nghiệp, sau khi thải loại phải được xử lý và đóng kiện thông qua một quá trình gọi là điều kiện hoá. Khi được chuẩn bị theo phương pháp xử lý đó, hàng trăm nguồn - số lượng điển hình được tạo ra bởi một quốc gia đang phát triển mỗi năm – gom lại không quá một mét khối.

Dù vậy, việc tăng cường an ninh hạt nhân là một động tác quan trọng, “vì các nguồn đã qua sử dụng vẫn còn phóng xạ, cần ngăn cản khả năng các nguồn này bị lấy cắp và được sử dụng cho các hoạt động khủng bố", ý kiến của Gert Liebenberg, chuyên gia an ninh hạt nhân của IAEA.

Việc gom lại một lượng lớn nguồn phóng xạ yếu bị thải loại và di chuyển về kho chứa quốc gia được thực hiện bởi một container di động với vỏ bọc kim loại; gọi là thùng chuyển (transfer cask).

Cuối cùng, tất cả hoặc phần lớn các nguồn phóng xạ (có thể đến con số nhiều ngàn nguồn phóng xạ yếu bị thải loại) trong một quốc gia sẽ được di chuyển về và thả vào lỗ khoan bọc kim loại sâu hàng trăm mét dưới lòng đất để bảo quản an toàn vĩnh viễn.

Các thiết bị vận chuyển và chôn cất phóng xạ hay, nói chung, trên đây đã được thử nghiệm bởi các kỹ sư của IAEA và một công ty bảo vệ bức xạ của Croatia, khẳng định tính khả thi công nghệ xử lý mà IAEA đề xuất với các quốc gia thành viên thực hiện.

Các nhà quản lý lĩnh vực an toàn bức xạ và hạt nhân Việt Nam ta nên chăng bắt tay luôn với công nghệ mới về thu gom và bảo quản nguồn phóng xạ mà IAEA vừa đề xuất. Động tác này là cần thiết đối với một nước đang sử dụng nhiều nguồn phóng xạ, lại xảy ra sự mất nguồn phóng xạ liên tiếp trong hai năm liền, cả nguồn có hoạt độ mạnh lẫn nguồn với hoạt độ yếu.

Nghệ sĩ Phạm Bằng là người như vậy, ông đam mê với nghề, cống hiến cho từng vai diễn trên sân khấu.

Người trong nghề còn đùa rằng: “Bác Bằng ‘hói’ xuất hiện ở đâu, tiếng cười lại có ở đó”.

Cả đời mua vui cho thiên hạ

NSƯT Phạm Bằng sinh năm 1931 tại Hà Nội. Thời còn nhỏ, ông có mác “cậu ấm Hà thành”, cuộc sống khá sung túc. Biến cố xảy ra sau khi gia đình gặp khó khăn trong kinh doanh. Ông từng bỏ dở việc học tại trường Cao đẳng Giao thông Công chính trong những năm 50 của thế kỷ trước.

Cơ duyên đến với nghệ thuật khá tình cờ. Năm 1959, ông tham gia đoàn kịch nghiệp dư của nhà thơ Hoàng Cầm, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng. Kể từ đây, ông gắn bó với nghệ thuật. Cuối năm 1959, ông tham gia vào Đoàn văn công Hà Nội.

Nghệ sĩ Phạm Bằng trong tấm ảnh chụp bên các đồng nghiệp như nghệ sĩ chèo Quốc Anh, Quang Thắng.

Những năm đầu khởi nghiệp, ông tạo được dấu ấn trên sân khấu nhờ vai thiếu úy Minh trong vở kịch Đêm tháng 7, Lý Trưởng trong Hồn Trương Ba, da hàng thịt.

Chỉ xuất hiện hai cảnh diễn nhưng Hồn Trương Ba, da hàng thịtmang về cho nghệ sĩ Phạm Băng Băng huy chương Vàng trong Hội diễn sân khấu toàn quốc. Khi nhớ về vai diễn này, ông không giấu được sự tự hào. Không phải mừng vì có huy chương, Phạm Bằng cảm động khi khán giả chỉ thích xem Lý Trưởng hống hách do ông đảm nhận.

“Tôi càng mừng hơn khi vai diễn phản diện này mang lại tiếng cười cho mọi người”, nghệ sĩ chia sẻ.

Đó là những động lực khiến Phạm Bằng càng quyết tâm sống chết với nghề diễn. Dù nói về thù lao, nghiệp diễn không đủ giúp ông đảm bảo cuộc sống gia đình.

Ở tuổi lục tuần, tên tuổi Phạm Bằng còn nổi hơn trước. Ông được coi là gương mặt quen thuộc của mọi gia đình sau thành công của chương trình Gặp nhau cuối tuần.

Nghệ sĩ trong một vở hài cùng Kim Oanh. Là tiền bối, ông sẵn sàng trở thành bệ phóng để nâng đỡ thế hệ trẻ.

Cao tuổi nhưng ông thường đóng chung với các nghệ sĩ nữ trẻ tuổi thuộc thế hệ con cháu như Vân Dung, Thu Hương, Kim Oanh. Ông khéo tung hứng, sẵn sàng làm “bệ phóng” cho các tên tuổi trẻ. Cũng vì thế, các cô thường rất thích đóng chung với “bố” Phạm Bằng.

Từ năm 2006, ông thường tham gia thực hiện các vở hài tết hợp tác cùng nhiều nghệ sĩ như Xuân Bắc, Công Lý, Tự Long, Quang Thắng, Vân Dung, Vượng “râu”. Hồi đầu tháng 10, ông bất ngờ tiết lộ vắng mặt trong đĩa hài 2017 vì vấn đề sức khỏe.

Chẳng thể ngờ, vài tuần sau đó, ông đã qua đời.

Trở về ngôi nhà với nỗi cô đơn

Nghệ sĩ Phạm Bằng cho đến khi qua đời vẫn sống ở ngôi nhà từ thời Pháp thuộc nằm trên tầng hai ở phố Hàng Giầy, Hà Nội.

“Với tôi, những gì thuộc về ngày xưa đều đẹp đến khắc khoải. Nếu được chọn tôi muốn được sống như ngày xưa, phố phường đẹp, con người đẹp, làm gì cũng hết mình.

Và ngày xưa của tôi còn là một gia đình với đầy đủ thành viên”, ông nói về cuộc sống của mình sau khi vợ mất và các con trưởng thành.

Phạm Bằng bên vợ. Bà qua đời từ 15 năm trước, để lại cho ông nỗi nhớ về một ngôi nhà với đầy đủ thành viên.

15 năm qua, ông gắn bó với ngôi nhà nhỏ và thường nhớ về vợ.

Nói về chuyện này, nghệ sĩ vẫn tỏ ra tiếc nuối: “Giá như cái người đưa lại tình cảm thiêng liêng nhất với mình chỉ đi cách nhau khoảng một năm thôi thì đẹp".

Ông chưa từng nghĩ đến chuyện đi thêm bước nữa vì không thích “cảnh đi ngang về tắt”. Phạm Bằng mơ về tổ ấm gia đình đúng nghĩa, không có mâu thuẫn giữa các thành viên.

“Bản thân tôi không muốn mà chuyện đó cũng làm nhân cách của mình đi xuống”, ông chia sẻ.

Cách đây vài năm, ông vẫn đứng bán quán lục tàu xá, bánh trôi tàu coi như niềm vui mỗi ngày. Ông chỉ nghỉ quán sau khi không đủ sức khỏe.

“Ở cái tuổi của tôi không phải đêm nào cũng ngủ ngon giấc. Tôi bán quán cũng là cách giao lưu với khán giả, khỏi phải trằn trọc nghĩ ngợi, để cho nước mắt lặn vào trong”, Phạm Bằng bộc bạch về cuộc đời.

Yaiba