Trong cảnh báo mới gửi tới các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp trên toàn quốc là thành viên mạng lưới ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng quốc gia, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam – VNCERT/CC thuộc Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) cho biết, Eldorado là một loại ransomware dạng dịch vụ - RaaS mới, xuất hiện vào tháng 3 và đi kèm với các biến thể dành cho trình quản lý ảo VMware ESXi và hệ điều hành Windows.

Các nhà nghiên cứu tại Group-IB đã theo dõi hoạt động của Eldorado và nhận thấy những người điều hành nhóm tấn công ransomware này đã quảng bá dịch vụ độc hại trên diễn đàn RAMP và tìm kiếm những thành viên có kỹ năng tham gia các chiến dịch tấn công mạng.

VNCERT/CC cũng cho biết, mã độc Eldorado được viết bằng ngôn ngữ lập trình Go, có khả năng mã hóa cả các hệ điều hành Windows và Linux thông qua 2 biến thể riêng biệt có sự tương đồng vận hành rộng rãi.

Nghiên cứu của Group-IB cũng chỉ ra rằng, phần mềm độc hại này sử dụng thuật toán ChaCha20 để mã hóa. Sau giai đoạn mã hóa, các tệp được thêm phần mở rộng “.00000001” và ghi chú tiền chuộc có tên “HOW_RETURN_YOUR_DATA.TXT” được đưa vào thư mục Documents và Desktop.

Eldorado cũng mã hóa các chia sẻ mạng bằng giao thức truyền thông SMB để tối đa hóa tác động của nó và xóa các bản sao ổ đĩa bóng trên các máy Windows bị xâm phạm để ngăn chặn việc khôi phục. Không những thế, phần mềm độc hại còn được thiết lập mặc định để tự xóa, với mục đích tránh bị nhóm phản ứng phát hiện và phân tích.

Thông tin thêm với phóng viên VietNamNetvề mức độ nguy hiểm của Eldorado, đại diện VNCERT/CC cho hay: Mã độc này có khả năng mã hóa các tệp trên cả hệ thống Windows và VMware ESXi, gây gián đoạn hoạt động của các máy chủ và máy trạm; điều này có thể dẫn đến tình trạng không thể truy cập dữ liệu và dịch vụ quan trọng, làm gián đoạn hoạt động kinh doanh. “Nhắm vào VMware ESXi, Eldorado có thể tắt và mã hóa các máy ảo, làm gián đoạn hoạt động của toàn bộ cơ sở hạ tầng ảo hóa”, đại diện VNCERT/CC thông tin thêm.

Trên thực tế, trình quản lý ảo VMware ESXi và hệ điều hành Windows được sử dụng khá phổ biến tại Việt Nam. Cũng vì thế, để đảm bảo an toàn thông tin cho hệ thống thông tin của đơn vị, góp phần đảm bảo an toàn cho không gian mạng Việt Nam, VNCERT/CC khuyến nghị một số bước mà các các quản trị viên cần triển khai.

Cụ thể, quản trị viên các hệ thống thông tin của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp sử dụng VMware ESXi và Windows cần triển khai xác thực đa yếu tố cũng như các giải pháp truy cập dựa trên thông tin xác thực; sử dụng tính năng giám sát an ninh hệ thống EDR để nhanh chóng xác định và phản hồi các chỉ báo về phần mềm mã hóa dữ liệu tống tiền; sao lưu dữ liệu thường xuyên để giảm thiểu thiệt hại và mất dữ liệu.

Cùng với đó, các quản trị viên cũng được khuyên dùng các giải pháp phân tích dựa trên trí tuệ nhân tạo - AI và công nghệ phát hiện phần mềm độc hại tiên tiến để phát hiện và phản hồi xâm nhập theo thời gian thực; chú trọng việc định kỳ cập nhật các bản vá bảo mật để khắc phục lỗ hổng của hệ thống.

Bên cạnh việc quan tâm đến tuyên truyền, đào tạo đội ngũ nhân viên cách nhận biết và báo cáo các mối đe dọa an ninh mạng, các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp cũng được đề nghị tiến hành kiểm toán kỹ thuật hoặc đánh giá bảo mật hàng năm.

“Các cơ quan, đơn vị không nên trả tiền chuộc vì điều này hiếm khi đảm bảo khôi phục dữ liệu và có thể dẫn đến nhiều cuộc tấn công hơn!”,chuyên gia VNCERT/CC nhận định.

Phóng viên: Trước hết, xin ông chia sẻ quan điểm về ý nghĩa của việc áp dụng giải pháp xác thực sinh trắc học trong cuộc chiến chống lại tội phạm lừa đảo?

Chuyên gia an toàn thông tin Vũ Ngọc Sơn: Lừa đảo trực tuyến đã và đang là vấn nạn phổ biến trên không gian mạng toàn cầu và tại Việt Nam. Trong quy trình phạm tội, các đối tượng lừa đảo sử dụng các tài khoản ngân hàng "rác" để nhận tiền của nạn nhân, sau đó sẽ thuê nhân sự trực các tài khoản này. Khi tài khoản phát sinh số dư, số tiền sẽ tiếp tục được chuyển lòng vòng sang tài khoản khác hoặc đổi ra tiền điện tử, từ đó chuyển ra nước ngoài để gây khó khăn cho cơ quan điều tra trong việc truy vết và thu hồi tiền.

Việc Ngân hàng Nhà nước ra quy định yêu cầu áp dụng xác thực sinh trắc học với các giao dịch từ 10 triệu đồng sẽ hạn chế các tài khoản "rác", tài khoản ảo. Tức là, nếu nạn nhân có chuyển tiền vào tài khoản lừa đảo thì tiền vẫn nằm ở đó và có khả năng lấy lại do đối tượng lừa đảo không chuyển đi tiếp được. Đây có thể nói là công cụ rất hữu hiệu trong phòng chống lừa đảo trên không gian mạng, khi thu hẹp phạm vi hoạt động của các đối tượng lừa đảo bằng cách loại bỏ hầu hết các tài khoản ngân hàng "rác". 

Tuy nhiên, cũng phải nói thêm rằng, thực tế vẫn còn nguy cơ các đối tượng lừa đảo thuê người lập tài khoản và thuê chính những người này thực hiện việc chuyển tiền cho chúng. Do đó, bên cạnh biện pháp tăng cường xác thực sinh trắc học từ ngày 1/7, vẫn cần tăng cường tuyên truyền để người dân chủ động nhận biết các hình thức lừa đảo, cũng như tăng cường giáo dục pháp luật cho người dân để không trực tiếp tiếp tay cho các đối tượng lừa đảo như cho thuê tài khoản, làm thuê việc chuyển tiền…

Giải pháp xác thực sinh trắc học trong giao dịch ngân hàng đã được nhiều nước triển khai hay chưa, thưa ông?

Việt Nam là một trong những nước triển khai xác thực sinh trắc học trong giao dịch ngân hàng tương đối sớm. Trên thế giới, chưa có nhiều nước triển khai được. Theo tìm hiểu của tôi, hiện có Nhật Bản, Ấn Độ, Brazil là những nước đã triển khai xác thực sinh trắc học ở các cây ATM. Liên minh châu Âu đang xem xét ứng dụng xác thực sinh trắc học trong giao dịch ngân hàng.

Tôi cho rằng, sở dĩ các quốc gia chưa phổ biến thực sự về xác thực sinh trắc học trong giao dịch không phải vì công nghệ này không tốt, không hiệu quả, mà bởi các dịch vụ của ngân hàng là những dịch vụ mang tính truyền thống lâu đời. Khi triển khai một công nghệ mới như công nghệ sinh trắc học, sẽ đòi hỏi các ngân hàng phải thay đổi nhiều cả về quy trình lẫn đầu tư công nghệ, nên không phải quốc gia nào cũng có thể chuyển đổi nhanh được.

Vậy tại Việt Nam, ông đánh giá thế nào về sự chuẩn bị cho việc áp dụng xác thực sinh trắc học với giao dịch ngân hàng?

Tôi cho rằng việc đáp ứng quy định mới của Ngân hàng Nhà nước đã được các ngân hàng chuẩn bị khá sớm và kỹ. Tuy nhiên, với lượng khách hàng lớn, nhiều tình huống phát sinh, nên trong thời gian đầu quy định mới có hiệu lực, không thể tránh khỏi những sự cố quá tải cục bộ tại các thời điểm nhất định. Điều này sẽ giảm dần trong thời gian tới, bởi việc xác thực, đối chiếu với dữ liệu căn cước công dân gắn chip chỉ cần phải thực hiện một lần cho mỗi tài khoản.

Để cân bằng giữa việc đảm bảo an toàn, bảo mật và góp phần phòng chống lừa đảo trực tuyến với chuyện duy trì sự tiện lợi cho người dân khi dùng dịch vụ, theo ông, các ngân hàng cần lưu ý những gì?

Xác thực sinh trắc học sẽ yêu cầu người dùng phải thực hiện thêm thao tác cài đặt sinh trắc học ban đầu, trong đó yêu cầu sử dụng điện thoại có hỗ trợ NFC để đọc thông tin, dữ liệu từ căn cước công dân. Điều này có thể sẽ gây khó khăn với một số người không biết công nghệ, đặc biệt là người lớn tuổi. Thực tế thì trong những ngày đầu áp dụng xác thực sinh trắc học, khá nhiều người dùng phải đến trực tiếp quầy giao dịch của các ngân hàng để được hỗ trợ. Vì vậy, các biện pháp đảm bảo an toàn, bảo mật bao giờ cũng đi kèm với việc thêm thao tác và cần người dùng làm quen với cách thức mới.

Cũng vì thế, các ngân hàng, tổ chức tài chính cần có các hướng dẫn rõ ràng, đầy đủ, đặc biệt lưu ý các hướng dẫn bằng hình ảnh, clip trực quan. Ngoài ra, cần có đội ngũ hỗ trợ kỹ thuật để giải đáp thắc mắc cho người dùng một cách kịp thời. Về lâu dài, các hướng dẫn này có thể được tư vấn ngay từ đầu khi người dùng mở các tài khoản tại ngân hàng.

Mặt khác, mọi người cũng cần nhận thức rõ, cuộc chiến chống lừa đảo trực tuyến là cuộc chiến của toàn xã hội và xác thực sinh trắc học chỉ là một trong số những biện pháp đang được triển khai đồng bộ để giúp người dân phòng, tránh các nguy cơ bị lừa đảo trên không gian mạng. Nhiều hình thức biến tướng, lách quy định sẽ tiếp tục được các đối tượng lừa đảo sử dụng. Vì thế, người dân vẫn cần chủ động nâng cao kỹ năng khi tham gia giao dịch trên không gian mạng, tuyệt đối không cài ứng dụng không rõ nguồn gốc, không làm theo các hướng dẫn từ những người lạ, trang web lạ, thường xuyên cập nhật thông tin để nhận diện các hình thức lừa đảo mới.

Xin cảm ơn ông!

Cụ thể, các khóa học trong khuôn khổ SIC 2024 sẽ được kết hợp giữa 2 hình thức trực tuyến (online) và trực tiếp (offline), thêm lựa chọn cho học viên trong quá trình học tập. Việc gia tăng thời gian đào tạo còn hỗ trợ các học viên hiểu kỹ và sâu hơn những kiến thức, kỹ năng từ các chuyên gia, giảng viên. Ngoài ra, nhằm mục tiêu tăng cường tính bền vững khi triển khai, bên cạnh việc giảng dạy cho các học viên, SIC cũng tổ chức các khóa tập huấn chất lượng cao cho giảng viên để hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn và sư phạm, cũng như bổ trợ khả năng giảng dạy thực tế. Khóa tập huấn giáo viên được thiết kế bởi các chuyên gia hàng đầu từ Samsung cũng như các cơ sở nghiên cứu, trường đại học lớn trên toàn quốc. Bên cạnh đó, với sự đồng hành của Multicampus, một trong những tổ chức chuyên về phát triển nhân sự và đào tạo, SIC sẽ nỗ lực cung cấp các nội dung học tập chất lượng cao nhất, hỗ trợ học viên tiếp cận toàn diện với không chỉ các kiến thức về công nghệ thông tin mà còn là những kiến thức, kỹ năng mềm cần thiết để phát triển bản thân và theo đuổi đam mê trong kỷ nguyên số.

Mở rộng cơ hội học tập cho nhiều tỉnh, thành phố

Là một dự án đào tạo công nghệ mở dành cho học sinh, sinh viên trên khắp mọi miền đất nước, sự phát triển của SIC gắn liền với việc mở rộng quy mô đào tạo mỗi năm, qua đó hướng tới thúc đẩy bình đẳng cơ hội cho tất cả các học viên, đặc biệt là những học viên vùng sâu vùng xa, gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận với giáo dục chất lượng cao về công nghệ.

“Nhân đôi” quy mô trong năm 2024, SIC đặt mục tiêu đào tạo 6.000 học viên, đóng góp vào nguồn nhân lực chất lượng cao của Việt Nam. Việc triển khai đào tạo online miễn phí bên cạnh hình thức offline truyền thống giúp dự án tiếp cận đến nhiều học viên hơn ở mọi tỉnh thành, vùng miền trên cả nước. Bên cạnh đó, SIC cũng luôn sẵn sàng hỗ trợ để các học viên vùng sâu vùng xa có thể tiếp cận không chỉ kiến thức, mà còn cả các điều kiện thực hành lý thuyết trong thực tiễn để “học đi đôi với hành”, từ đó đảm bảo chất lượng đào tạo đồng đều đối với các học viên, không phụ thuộc vào điều kiện kinh tế hay địa lý.

Tăng cường “kết nối” giữa kiến thức và bối cảnh thực tiễn

Điểm vướng mắc thường gặp nhất của mọi chương trình đào tạo chính là “không có đất dụng võ”, học một đằng, làm một nẻo. Điều này được SIC giải quyết bằng cách luôn đặt ra cho những học viên những vấn đề thực tế ở đa dạng ngành nghề, lĩnh vực trong xuyên suốt quá trình đào tạo, từ đó khuyến khích học viên đưa ra những giải pháp phù hợp mang tính ứng dụng cao.

Không những thế, các nội dung đào tạo cũng được lựa chọn kết hợp với nhu cầu tuyển dụng tại các công ty lớn. Điều này giúp học viên SIC dễ dàng “match” với nhiều vị trí công việc hấp dẫn sau khi tốt nghiệp. Thậm chí, SIC còn mang đến nhiều cơ hội thực tập, làm việc dành cho các học viên ưu tú. Thực tế, đã có nhiều trường hợp tiêu biểu nhận được cơ hội thực tập tại Trung tâm nghiên cứu và phát triển của Samsung sau khi tốt nghiệp SIC. 

Nói về cơ hội có được tại SIC, Nguyễn Vĩnh Huy cho biết: “Em xem đây là một khởi đầu tuyệt vời cho hành trình phát triển sự nghiệp của bản thân, gắn liền với đam mê. Mong SIC sẽ không ngừng mang đến cho giới trẻ Việt Nam cơ hội học tập, phát triển cùng các xu hướng công nghệ mới. Và cũng hy vọng rằng tất cả các học viên sau khi tốt nghiệp SIC đều có thể ứng dụng tốt nhất những kiến thức, kỹ năng công nghệ và tìm thấy cho mình những cơ hội thật xứng đáng với những gì mà các bạn đã được cung cấp tại SIC”.

Lệ Thanh