Không chỉ là một loại hình nghệ thuật đậm chất trữ tình, thanh lịch, mang tính thẩm mỹ cao, quan họ còn được biết đến khi gắn liền với các phong tục, tập quán, tín ngưỡng, lễ hội đặc sắc của người Kinh Bắc. Có lẽ vì thế không ít người vẫn nghĩ rằng, người hát quan họ thường là những nghệ nhân cao tuổi, được đào tạo bài bản. Thực tế, về với Bắc Ninh, có thể cảm nhận được gần như ai cũng có thể hát quan họ, thậm chí hát hay và truyền cảm, từ các em học sinh. 

Vốn yêu thích quan họ từ nhỏ, trước đây em Anh Thư (học sinh lớp 9, phường Hòa Long, TP. Bắc Ninh) thường tranh thủ học hát quan họ qua truyền hình, trong các lễ hội. Nhưng từ khi được học hát quan họ trong trường học, em đã thuộc được rất nhiều bài hát, hiểu được ca từ khó, có thể luyến láy lời dân ca vang, rền, nền, nảy như các liền anh, liền chị.

Cũng giống như Anh Thư, em Thu Hồng (học sinh lớp 8, phường Hòa Long, TP. Bắc Ninh) rất hứng thú khi được học dân ca quan họ trên lớp. Ngoài các giờ học này, về nhà, Hồng còn được tham gia những buổi sinh hoạt quan họ tại gia đình. “Bài dân ca quan họ lúc trầm, lúc bổng giúp em thư giãn sau mỗi giờ học. Không những thế, việc học hát và hát quan họ còn giúp em hiểu được đây là một di sản quê hương cần được gìn giữ, phát triển.” - Thu Hồng chia sẻ.

Được biết, để tạo điều kiện cho quan họ trường tồn và lan tỏa, thời gian qua, Bắc Ninh không chỉ quan tâm mở rộng các hình thức truyền dạy tại 31 làng quan họ gốc và các CLB quan họ thực hành, mà còn ban hành chế độ hỗ trợ, vinh danh các nghệ nhân quan họ, đầu tư xây dựng nhà chứa quan họ, đặc biệt là việc duy trì chương trình dạy hát dân ca quan họ Bắc Ninh cho học sinh các cấp, từ đó lan tỏa tình yêu quan họ trong trường học.

Tại trường THPT Lê Văn Thịnh (huyện Gia Bình, Bắc Ninh), nhà trường thường tổ chức dạy hát dân ca quan họ Bắc Ninh cho các em sau những giờ học căng thẳng. Để thu hút học sinh, nhà trường còn tổ chức nhiều cuộc thi hát quan họ nhằm động viên, khuyến khích các em hát hay.

Theo đại diện nhà trường, việc học hát quan họ không chỉ giúp các em học sinh hiểu và ý thức về giá trị của di sản quê hương, mà còn giúp các em hiểu thêm những nét đẹp truyền thống của văn hóa quan họ và con người Kinh Bắc xưa. Qua những làn điệu dân ca quan họ mượt mà, trữ tình, các em còn được giáo dục thẩm mỹ, truyền thống văn hóa, phát triển nhân cách, niềm tự hào, tình yêu quê hương đất nước…

Bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể theo cách đặc biệt

Tháng 9/2009, dân ca quan họ Bắc Ninh đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Suốt nhiều năm qua,tỉnh Bắc Ninh đã có nhiều giải pháp bảo tồn loại hình nghệ thuật này. Một trong những giải pháp bền vững, thiết thực là đưa dân ca quan họ vào giảng dạy trong các trường học.

Từ năm 2011, ngành giáo dục Bắc Ninh đã phối hợp với ngành văn hóa tổ chức các buổi tập huấn cho hàng trăm thầy, cô giáo âm nhạc, lãnh đạo, chuyên viên các phòng GD&ĐT, cán bộ phụ trách công tác văn thể của các trường phổ thông về việc sử dụng tài liệu giảng dạy dân ca quan họ Bắc Ninh trong trường học.

Đặc biệt, tài liệu, chương trình giảng dạy đã được các cơ quan chuyên môn của tỉnh phối hợp biên soạn và được thẩm định về mặt khoa học âm nhạc cũng như khoa học sư phạm đưa nội dung giảng dạy vào từng cấp học phù hợp lứa tuổi. Về hình thức giảng dạy, bên cạnh việc kế thừa lối truyền dạy dân gian theo hình thức truyền khẩu, các thầy, cô giáo có kế hoạch, bài bản phù hợp với từng khối lớp, góp phần vào việc bảo tồn, phát triển dân ca quan họ toàn diện, hệ thống.

Theo đó, tất cả các trường, các cấp học từ mầm non đến THPT đều được truyền dạy với chương trình phù hợp. Đối với cấp học mầm non, các em được học 25 - 30 phút/tháng, các hoạt động gồm học hát quan họ thông qua đĩa CD, DVD, các hình ảnh trực quan, kết hợp với hoạt động tạo hình, cắt, xé trang phục quan họ... Ở bậc tiểu học, học sinh được học 16 tiết/năm học; bậc THCS học 17 tiết/năm học; bậc THPT học 12 tiết/năm học... 

Tính đến nay, toàn tỉnh Bắc Ninh có 603 CLB quan họ trường học, mỗi trường có ít nhất 1 CLB. Ngoài hoạt động giảng dạy trong nhà trường, tại các buổi sinh hoạt ngoại khóa tìm hiểu về dân ca quan họ, học sinh được giao lưu với các nghệ nhân, liền anh, liền chị quan họ, được trải nghiệm nhiều hoạt động thú vị như tìm hiều về văn hóa mời trầu, tục kết bạn, giới thiệu nguồn gốc sinh hoạt văn hóa quan họ, nghề chơi quan họ, trang phục quan họ, giải thích về tên làng quan họ, nghe hát quan họ…  

Theo đại diện Sở GD&ĐT Bắc Ninh, việc đưa di sản văn hóa dân ca quan họ vào giảng dạy trong các nhà trường được đông đảo giáo viên, học sinh đón nhận. Qua đó, giúp học sinh tìm hiểu, khám phá và nâng cao hiểu biết về các giá trị văn hóa, lịch sử của địa phương; góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể...

Từ năm học 2020-2021, chương trình giảng dạy dân ca quan họ Bắc Ninh trong các trường phổ thông tỉnh Bắc Ninh được biên soạn lại nhằm đảm bảo phù hợp với tâm lý lứa tuổi và các quy định trong chương trình tổng thể môn âm nhạc, môn giáo dục địa phương, hoạt động trải nghiệm ở cả 3 cấp học.

Có thể thấy, sau hơn 11 năm được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, dân ca quan họ Bắc Ninh vẫn đang thể hiện sức lan tỏa mạnh mẽ. Góp phần quan trọng trong khôi phục và bảo tồn, phát triển kho tàng của quan họ, Bắc Ninh vẫn đang có những cách làm đặc biệt, hiệu quả, phát huy giá trị của các CLB quan họ “măng non”, cùng cộng đồng gìn giữ, bồi đắp và thăng hoa di sản.

Đình Sơn

Ngân An

Hiện nay, 100% công chức Chi cục Hải quan Nam Định thành thạo việc sử dụng và khai thác số liệu tại các phần mềm công nghệ thông tin của Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan Hà Nam Ninh để hoàn thành các nhiệm vụ được giao.

Toàn bộ hoạt động nghiệp vụ được thực hiện trên nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin; ứng dụng và sử dụng hiệu quả trang thiết bị hiện đại, công nghệ tiên tiến trong kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan...

Việc vận hành thông suốt các ứng dụng công nghệ thông tin đã góp phần minh bạch trong các khâu nghiệp vụ hải quan, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa xuất, nhập khẩu, phương tiện xuất, nhập khẩu, đơn giản hóa hồ sơ hải quan.

Hướng tới mô hình “hải quan số”, “hải quan thông minh”, Chi cục đã triển khai hiệu quả hệ thống Net.Office, EdocCustoms tập trung. Theo đó, toàn bộ công văn đi và đến đều chuyển hóa thành file điện tử; việc cập nhật, chuyển luồng, phê duyệt văn bản nhanh chóng, giảm thời gian phê duyệt văn bản, chi phí văn phòng phẩm, công chức chủ động trong thực hiện nhiệm vụ.

Chi cục cũng sử dụng ứng dụng máy chủ để lưu trữ, cập nhật các quy trình nghiệp vụ hải quan, sổ theo dõi phục vụ công tác chuyên môn; tích hợp dịch vụ công trực tuyến lĩnh vực hải quan lên Cổng Dịch vụ công quốc gia; triển khai phần mềm quản lý văn bản và truyền dữ liệu đúng quy định lên các hệ thống để tích hợp.

Đồng thời, xây dựng kho dữ liệu để lưu trữ đầy đủ dữ liệu điện tử của người dân và doanh nghiệp khi thực hiện các giao dịch trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, Hệ thống thông tin Hải quan.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thông quan nhanh chóng, Chi cục Hải quan Nam Định đã đẩy mạnh tuyên truyền đến doanh nghiệp thực hiện việc nộp thuế 24/7; đơn giản hóa thủ tục hải quan, nâng cao hiệu quả quản lý thông qua Hệ thống thông quan điện tử VNACCS/VCIS với 100% quy trình thủ tục hải quan được tự động hóa qua hệ thống này.

Hệ thống thông quan tự động do Nhật Bản tài trợ xây dựng, có kết nối với cơ chế “một cửa” Quốc gia, hỗ trợ người khai hải quan tối đa trong khâu khai báo như tự động bổ sung thuế suất, tỷ giá tính thuế, tự động tính toán trị giá tính thuế, số thuế phải nộp, tự động cảnh báo với những tiêu chí khai chưa chính xác…

Ngoài ra, Hệ thống cũng giúp tăng tính chủ động và giảm thời gian thông quan. Do VNACCS tự động kiểm tra, cấp số và phân luồng tờ khai 24/7 nên người khai hải quan có thể khai báo bất cứ đâu, bất cứ khi nào đều nhận được phản hồi ngay.

Triển khai VNACCS/VCIS cũng đã hạn chế tối đa việc doanh nghiệp phải tiếp xúc trực tiếp với cán bộ hải quan; đại diện doanh nghiệp có thể ngồi tại trụ sở để khai báo, hệ thống VNACCS/VCIS sẽ phản hồi kết quả.

Nếu được phân vào “luồng xanh”, doanh nghiệp in kết quả và ra cửa khẩu lấy hàng luôn; khi nào bị phân vào “luồng vàng” và “luồng đỏ” thì doanh nghiệp mới phải tới cơ quan hải quan để xử lý.

Ngoài ra, Chi cục còn vận hành ổn định, hiệu quả các Hệ thống dịch vụ công ngành Hải quan như: Cổng thông tin một cửa quốc gia, Cổng thanh toán điện tử 24/7; Hệ thống dịch vụ công trực tuyến…

Chi cục Hải quan Nam Định cũng đẩy mạnh triển khai thực hiện Chương trình “Nộp thuế điện tử từ doanh nghiệp nhờ thu” của Tổng cục Hải quan; tiếp tục triển khai Hệ thống miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế, không thu thuế và xử lý nộp thừa thuế điện tử.

Qua đó giúp giảm thời gian xử lý nghiệp vụ hải quan theo hướng tự động, nâng cao hiệu quả giải quyết công việc; tiết kiệm thời gian, chi phí và tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân làm thủ tục xuất, nhập khẩu trên địa bàn.

Cùng với ứng dụng công nghệ thông tin, Chi cục Hải quan Nam Định đã triển khai đồng bộ, đầy đủ, kịp thời các chỉ thị, nghị quyết, đề án, chương trình, kế hoạch của cấp trên về công tác cải cách hành chính.

Thường xuyên rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực Hải quan theo Kế hoạch của Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan Hà Nam Ninh để nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thời gian và chi phí liên quan đến xuất, nhập khẩu hàng hóa. Hiện nay, Chi cục Hải quan Nam Định đang thực hiện 151 thủ tục hành chính do Bộ Tài chính quy định.

Toàn bộ các thủ tục hành chính được công khai, cập nhật niêm yết đầy đủ tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính.

Chi cục cũng hướng dẫn tra cứu thực hiện theo phân cấp quản lý đối với bộ thủ tục hành chính được đăng tải trên Trang thông tin điện tử của ngành theo quy định của Văn phòng Chính phủ hướng dẫn về nghiệp vụ kiểm soát thủ tục hành chính và các quy định của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan có liên quan.

Qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng doanh nghiệp có hoạt động xuất, nhập khẩu trên địa bàn tiếp cận tìm hiểu thông tin, tuân thủ thủ tục hành chính và giám sát việc thực hiện của cán bộ, công chức.

Trong 7 tháng đầu năm 2023, Chi cục Hải quan Nam Định đã làm thủ tục hải quan cho hơn 67 nghìn tờ khai hàng hóa xuất, nhập khẩu với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt trên 2 tỷ 569 triệu USD; tổng số thuế thu nộp vào ngân sách Nhà nước gần 346 tỷ đồng, đạt 51,64% so với chỉ tiêu Bộ Tài chính giao năm 2023.

Các mặt hàng xuất khẩu là sản phẩm ngành dệt, may; sản phẩm gỗ đã qua chế biến, dăm gỗ... Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là vải, nguyên, phụ liệu ngành may, sợi bông, nhựa nguyên liệu, nguyên liệu da, nguyên, phụ liệu sản xuất nến, máy móc thiết bị ngành dệt may, hóa chất, nguyên liệu sản xuất tân dược...

Kết quả này thể hiện rõ những cố gắng nỗ lực của cán bộ, công chức Chi cục Hải quan Nam Định trong quá trình đồng hành, chia sẻ, hỗ trợ doanh nghiệp khắc phục khó khăn, phục hồi sản xuất sau đại dịch, thích ứng linh hoạt với tác động tiêu cực từ kinh tế thương mại toàn cầu.

Thời gian tới, Chi cục Hải quan Nam Định tiếp tục thực hiện chuyển đổi sốtrong hoạt động nghiệp vụ theo lộ trình xây dựng tại Kế hoạch cải cách, hiện đại hóa hải quan của Cục Hải quan Hà Nam Ninh đến năm 2025.

Tập trung nâng cấp trang thiết bị thực hiện công tác quản lý Nhà nước về hải quan tại đơn vị, đáp ứng các chỉ số kế hoạch phát triển hiện đại hóa toàn ngành theo định hướng hải quan số.

Bồi dưỡng chất lượng nguồn nhân lực theo định hướng chuyên sâu về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu quản lý theo mô hình Hải quan số, Hải quan thông minh.

 TheoNgọc Ánh(Báo Nam Định)