Tờ Phnom Penh Post dẫn lời ông Chantony nói: "Về bản chất, khi chúng ta yêu thích điều gì đó, nó sẽ ở bên chúng ta mãi mãi". 

Trước khi mở công ty riêng, ông Chantony đã trau dồi kỹ năng tại một doanh nghiệp Nhật Bản ở Campuchia. "Sau khi họ dừng hoạt động, tôi đã dùng chuyên môn của mình để bắt đầu kinh doanh nhỏ". 

Để làm phân trộn, Chantony thu thập những sản phẩm bị hỏng tại chợ Neak Meas và Doeum Kor. Những thứ đồ bỏ đi này sau đó sẽ được nghiền, lọc và bảo quản trong nửa năm. Người đàn ông này lưu ý: "Nhiều người coi sản phẩm thối rữa là rác thải vô dụng, nhưng chúng tôi thấy được tiềm năng của chúng. Biến thành phân trộn, nó giúp nuôi dưỡng cây trồng". 

Theo ông Chantony, phân trộn làm từ rác thải rau quả rất giàu nitơ, vô cùng lý tưởng cho các loại rau xanh. Phân trộn chứa trái cây hỏng và xương có thể tăng tốc độ đậu quả ở cây trồng. 

"Rất khó để nói tôi thu gom được bao nhiêu rác mỗi tháng. Đôi lúc các đơn hàng tăng lên, tôi có thể thu gom tới 4-5 tấn với sự trợ giúp của những người thu gom rác", ông Chantony kể và nói thêm các khách hàng của ông ở khắp cả nước. 

Ngoài việc kinh doanh, ông Chantony còn đào tạo những người khác ở tỉnh Kandal và xa hơn về kỹ thuật ủ phân. Các tổ chức như ASPIRE-AT từng mời Chantony tới để giúp nông dân hiểu rõ hơn về lợi ích của phân trộn và cách sử dụng nó hợp lý. 

Ông trùm phân trộn kể: "Trong một cuộc thí nghiệm trên cánh đồng lúa rộng 100ha, những người nông dân đã chi hơn 4 triệu Riel (1.000 USD) cho phân bón hóa học. Với phân trộn tự nhiên, chi phí chỉ hơn 2 triệu Riel. Họ để dành được một nửa tiền và cơm ngon hơn".

Ngoài ưu thế về chi phí, phân trộn còn có khả năng nuôi dưỡng giun đất, cung cấp oxy và làm trẻ hóa đất, tạo ra một tương lai nông nghiệp bền vững hơn cho Campuchia.

Nằm trong làng Prek Thom, xã Kbal Koh, quận Chbar Ampov của Phnom Penh, công ty Chi Thamachet Tony S.M chính là đứa con tinh thần của ông Chantony. Mục tiêu của người đàn ông này không chỉ là bán phân trộn đậm đặc dinh dưỡng, mà còn trao cho nông dân kiến thức để tự sản xuất. 

Yêu cầu cao của xã hội

Các giá trị xã hội của Luxembourg cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hệ thống giáo dục và mức lương của giáo viên.

Quốc gia này rất coi trọng giáo dục và xem đây là yếu tố thúc đẩy sự tiến bộ kinh tế - xã hội. Sự coi trọng giáo dục đã định hướng chính sách công, thúc đẩy ưu tiên ngân sách và nâng cao các chính sách hỗ trợ dành cho giáo viên.

Yếu tố quan trọng khác góp phần vào mức lương cao của giáo viên ở Luxembourg là sự chú trọng đến trình độ và tính chuyên nghiệp. Hệ thống giáo dục tại đây đặt ra tiêu chuẩn khắt khe cho trình độ giáo viên. 

Tính đa ngôn ngữ của hệ thống giáo dục càng làm phức tạp quá trình tuyển dụng. Giáo viên thường cần có khả năng sử dụng tốt tiếng Luxembourg, tiếng Đức và tiếng Pháp bên cạnh việc bắt buộc thông thạo tiếng Anh.

Do đó, chính phủ phải đề xuất mức lương cạnh tranh để tuyển dụng và giữ chân những giáo viên có khả năng thích ứng tốt trong môi trường đa ngôn ngữ.

Chi phí sinh hoạt thuộc top 10% châu Âu

Mặc dù mức lương hấp dẫn, nhiều giáo viên cho rằng chi phí sinh hoạt cao ở Luxembourg ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống tổng thể của họ. Quốc gia này thường xuyên nằm trong số những nơi đắt đỏ nhất châu Âu. 

Thủ đô Luxembourg luôn nằm trong top 10% những thành phố đắt đỏ nhất châu Âu, theo website cung cấp dữ liệu về chi phí sinh hoạt, chất lượng cuộc sống Numbeo. Chi phí nhà ở, giao thông và sinh hoạt hàng ngày tăng vọt, gây áp lực cho tất cả các ngành nghề, bao gồm cả giáo viên.

Theo nền tảng Just Arrived Luxembourg, chi phí trung bình cho nhà ở tại thành phố Luxembourg có thể chiếm một phần lớn thu nhập của thầy cô. Nhà ở chiếm một phần đáng kể trong tổng chi tiêu của các hộ gia đình vào năm 2024.

Cụ thể, mức chi phí tối thiểu mỗi tháng để duy trì chỗ ở (bao gồm cả chi phí sưởi ấm) là 1.542 euro (khoảng 42 triệu đồng) cho gia đình 4 người, 1.292 euro (khoảng 35,2 triệu đồng) cho một cặp đôi và 1.101 euro (khoảng 30 triệu) cho người độc thân.

Dù mức lương của các giáo viên có vẻ cao trên lý thuyết nhưng áp lực tài chính khi sống ở các khu vực trung tâm của Luxembourg lại làm hạn chế đáng kể khả năng chi tiêu của họ.

Lương giáo viên mầm non: Cao nhất 15 triệu nơi thành phố, 20 triệu ở vùng khó khăn

Gần như ngay lập tức, hoạt động du lịch quốc tế dừng lại vì các quốc gia đóng cửa biên giới, các hãng hàng không hủy chuyến bay còn các thành phố trên khắp thế giới rơi vào tình trạng bị phong toả.

Nhiều ngư dân Hội An bỏ nghề làm du lịch đã phải quay lại biển để mưu sinh vì đại dịch Covid-19. Ảnh: NY Times

Thiệt hại về tính mạng, sức khỏe và sinh kế của người dân tiếp tục tăng lên. Cú đánh vào du lịch và tất cả những ai phụ thuộc vào ngành này rất khủng khiếp: Lượng khách quốc tế đến các sân bay của Mỹ giảm tới 98% vào tháng 4/2020 so với năm trước đó, và tiếp tục như vậy suốt nhiều tháng.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, nền kinh tế du lịch toàn cầu dự kiến thu hẹp khoảng 80% khi tất cả dữ liệu năm 2020 được tính đến.

Đại dịch sắp tròn một năm kể từ ngày WHO công bố, New York Times đánh giá một số thành phố vốn phụ thuộc chủ yếu vào du lịch đã thích nghi như thế nào, trong đó có Hội An của Việt Nam.

Trong tâm trạng đan xen nỗi niềm và hy vọng, ông Lê Văn Hùng bước ra khỏi ngôi nhà đơn sơ của ông dưới những rặng dừa ven biển miền Trung Việt Nam, giữa những tiếng gà gáy và rẽ lối tắt để hoà mình vào sóng biển, bầu trời, mặt trời.

Ông Lê Văn Hùng trên chiếc thuyền thúng. ẢNh: NY Times

Biển lặng, có nghĩa là sau những tháng ngày giông bão, ông có thể yên tâm chèo thuyền thúng ra khơi đánh bắt cua cá để nuôi sống gia đình.

Ông Hùng, năm nay 51 tuổi, từng là ngư dân nhiều năm ra khơi xa trên những con thuyền lớn. Nhưng ông đã ngừng đi biển năm 2019 để giúp con gái điều hành nhà hàng mà họ mở bên bờ biển năm 2017 ở Hội An giữa lúc làn sóng du lịch quốc tế đang dâng cao.

Khách du lịch và phần lớn thu nhập của gia đình ông Hùng đã biến mất khi virus corona bùng nổ đầu năm 2020. Và trong một cú giáng tàn khốc, một trận gió đã kéo nhà hàng Yang Yang của họ, nằm trên một cồn cát, xuống biển khơi vào tháng 11.

Bây giờ, giống như nhiều người khác ở Hội An đã bỏ nghề đánh cá để gia nhập ngành du lịch, làm những công việc như bồi bàn, nhân viên bảo vệ hoặc lái tàu cao tốc, hoặc mở cơ sở kinh doanh riêng để phục vụ du khách, ông Hùng đã trở lại với những gì bản thân biết rõ nhất - cưỡi sóng biển để kiếm sống. Người đàn ông có dáng dấp thấp bé, lưng còng này giờ phải cưu mang 6 người thân sống cùng trong vài căn phòng lợp ngói có cửa chớp bằng gỗ.

Kể từ tháng 9, những cơn bão dữ dội, gần đây là gió mạnh và biển động đã khiến ông Hùng không thể ra biển, vì sợ chiếc thuyền mủng chỉ bằng cái bồn tắm của ông sẽ bị lật. Trông ra những con sóng cuối tháng Hai, với một nửa phòng tắm nhà hàng của ông vẫn nằm ngổn ngang trên bãi biển phía dưới, ông thẩm nhủ: "Mai kia rồi sẽ an toàn".

Vì vậy, vào lúc mặt trời mọc một ngày thứ Ba gần đây, ông Hùng lên thuyền vượt sóng lớn ra khơi. Khi cách bờ khoảng 400 thước, trên mặt nước xanh như ngọc nhấp nhô, ông bắt đầu giăng lưới, vòng một khoảng rộng 500 thước để giăng bẫy những đàn cá.

Ông Hùng gác lưới chờ biển lặng. Ảnh: NY Times

Ông Hùng lớn lên ở Hội An, nơi trải qua nhiều thế kỷ là cộng đồng ngư dân nằm giữa biển xanh trong và những cánh đồng lúa xanh mướt. Trong 15 năm qua, các nhà phát triển Việt Nam và các khách sạn quốc tế đã đầu tư hàng tỷ đôla vào xây dựng các khu nghỉ dưỡng ven sông, trong khi cả người dân địa phương và người nước ngoài mở hàng trăm khách sạn nhỏ, nhà hàng và cửa hiệu bên trong cũng như quanh trung tâm thành phố. Du khách quốc tế đổ xô đến nơi này, chen chúc trên các bãi biển ban ngày và tràn ra khu phố cổ vào ban đêm.

Đại dịch ảnh hưởng nặng nề hơn vì Hội An phụ thuộc nhiều vào du khách nước ngoài. Năm 2019, có tới 4 triệu trong số 5,35 triệu du khách đến đây là từ nước ngoài.

Khi các khách sạn mọc lên quanh nhà ông Hùng trên bãi biển Tân Thành, gần phố cổ, năm 2017, gia đình đã vay mượn người thân để mua vài chục chiếc giường tắm nắng và ô che, dựng một nhà hàng ngoài trời trên cồn cát sau nhà. Con gái ông, Hồng Vân 23 tuổi, chế biến các món hải sản như chả giò tôm mực. Hai con trai của ông giúp nấu ăn và dọn bàn, còn ông rửa bát. Ông Hùng đã bỏ hẳn đội đánh bắt cá biển sâu vào mùa hè năm 2019, tin rằng du lịch là tấm vé giúp họ có một cuộc sống tốt đẹp hơn.

"Khi ấy, tôi rất vui", ông Hùng bày tỏ với New York Times qua một người phiên dịch. "Làm việc tại nhà thật sự thư thái về tinh thần, thoải mái trong sinh hoạt hàng ngày cùng gia đình".

Ảnh: NY Times

Ông đã thu về gấp năm lần số tiền 3 triệu đồng/tháng mà ông kiếm được trên biển. Tuy nhiên, các bàn của nhà hàng trống trơn khi virus corona làm tê liệt khu vực Đông Nam Á ,và Việt Nam áp lệnh phong toả gần như hết tháng 4.

Sau đó, Việt Nam hứng chịu đợt bùng phát Covid-19 lần 2 vào tháng 7, cách Đà Nẵng 40 phút về phía bắc, ngay khi người dân địa phương đang cảm thấy hy vọng về sự phục hồi du lịch trong nước. Hội An lại vắng vẻ thêm nhiều tuần nữa.

Với số tiền tiết kiệm gần như cạn kiệt, ông Hùng biết rằng mình phải quay về với biển.

Đến tháng 8, ông đã có thể đẩy được thuyền thúng của mình qua những con sóng bằng chỉ một mái chèo. Con gái của ông đem bán những gì ông đánh bắt được trên trang Facebook cá nhân. Nhưng biển trở nên quá nguy hiểm khi mùa mưa năm 2020 kéo sang năm 2021. 

Trên chiếc thuyền đánh cá ở một vùng biển êm ả hơn, ông Hùng mặc một chiếc áo khoác nhựa và đeo găng tay bắt đầu kéo lưới, cuộn thành một đống. Ông thỉnh thoảng gỡ ra một con sứa con, trong suốt như một cục nước đá tròn, và sau 20 phút nữa thì bắt được một con cá bạc và một con cua nhỏ, và 15 phút sau lại một con cá nhỏ khác.

Do biển động nên ông Hùng vất vả chèo chống. Ông tính sẽ nướng cá thay vì đem rán để tiết kiệm dầu. Ông cầu mong mình sẽ vớ được những mẻ cá lớn. 

"Chúng tôi hy vọng, nhưng tôi cũng chẳng bao giờ biết được điều gì đang xảy ra dưới biển sâu", ông Hùng tâm sự.