Nhận định, soi kèo Bologna vs Napoli, 01h45 ngày 8/4: Tiếp đà thăng hoa

Tâm trạng của chị Nguyễn Hồng Mai (Tây Hồ, Hà Nội) kể từ sau buổi tổng kết năm học của con gái tới nay không được tốt.

“Con là một cô bé chăm chỉ và cầu toàn. Năm lớp 1, con vẫn xếp top đầu của lớp và giành được danh hiệu học sinh xuất sắc. Tuy nhiên tới năm nay, dù môn Toán và Tiếng Việt của con đều được 9, 10 điểm nhưng con chỉ được đánh giá xếp loại “Hoàn thành tốt” chỉ vì môn Âm nhạc và Mỹ thuật xếp loại "Hoàn thành". Trong khi đó, ở lớp con có tới 20/65 bạn đạt “Hoàn thành xuất sắc”".

Kết quả này khiến chị Mai vô cùng tiếc nuối, bởi lẽ, trong năm lớp 2, vì một vài lý do về công việc khiến chị không thể sát sao tới việc học của con.

“Hôm tổng kết, con òa khóc khi biết mình không được danh hiệu học sinh xuất sắc” - chị Mai buồn bã kể lại.

Chị Mai cho biết cả hai vợ chồng chưa từng gây áp lực học hành cho con. Thậm chí, chị từng nghĩ rằng “với một năm học khó khăn vì dịch bệnh, thấy con vẫn khỏe mạnh là mừng rồi”. Nhưng khi chứng kiến nỗi buồn của con, chính chị cũng bị cuốn theo và rơi vào trạng thái hỗn độn cảm xúc.

“Nhìn con khóc mà mình cũng cảm thấy có lỗi. Dù mẹ liên tục an ủi rằng ‘Chắc cô giáo muốn con làm tốt hơn nữa’,nhưng vẫn không biết bao nhiêu lần con hỏi ‘Có phải con kém hơn các bạn nên mới không được học sinh xuất sắc không? Như vậy lên lớp 3 khó hơn con có học nổi không?’. Mẹ phải giải thích mãi con mới bớt nghi ngờ về năng lực của mình”.

Chị Mai cũng thừa nhận rằng đến bây giờ mới biết kết quả học tập ở tiểu học ít nhiều ảnh hưởng tới cơ hội vào lớp 6 của con, do một số trường top đầu yêu cầu học sinh cần phải học giỏi toàn diện, đặc biệt trong những năm lớp 2–5.

“Thế nên, mình càng tiếc vì đã không để ý đồng hành, ôn tập cùng con. Giống như môn Âm nhạc, buổi tối chỉ cần mình mở Youtube về các bài hát trên lớp cho con nghe và học thuộc, có lẽ kết quả đã khác” - chị Mai thất vọng nói.

Cùng chung tâm trạng, chị Thu Hà (Cầu Giấy, Hà Nội) cũng ngổn ngang cảm xúc khi biết con “trật” danh hiệu học sinh xuất sắc.

“Tôi không áp lực chuyện học hành của con, cũng không quan trọng tờ giấy khen lắm, nhưng vẫn thấy thương con. Con trẻ cũng sẽ cảm thấy tủi thân khi các bạn có giấy khen mà mình không có”.

Chị Hà cho biết dù điểm các môn của con chị tương đối cao, trong đó con đạt 10 điểm Toán, 9 điểm Tiếng Việt, nhiều môn học đạt “Hoàn thành tốt”, nhưng chỉ vì môn Mỹ thuật được đánh giá Hoàn thành mà con không đạt học sinh xuất sắc.

“Không phủ nhận tính quan trọng của tất cả các môn học, nhưng cách đánh giá cảm tính này tôi thấy có vấn đề. Ví dụ như môn Mỹ thuật vốn là môn năng khiếu, con hoàn thành bài tập đầy đủ, nhưng nét vẽ của con còn non nớt, nên thế nào mới được gọi là tốt?

Con tôi chỉ được đánh giá cùng mức với một vài bạn học (có phần kém hơn) trong lớp, dù thực tế nhiều môn con vẫn đạt điểm 10, hăng hái phát biểu ý kiến, tự giác học tập, thường xuyên được cô giáo tặng “sao”.

Vẫn biết các con cần sự toàn diện, nhưng thiết nghĩ không nên tuyệt đối như thế. Với các con cấp 1, đặc biệt là lớp 1,2 ,3, mọi thứ nên ở mức tương đối thôi. Điều quan trọng, tôi cho rằng, các con cần có sự khuyến khích, động viên để tìm ra điểm mạnh của mình và phát triển” - chị Hà nhận xét.

Và cũng như chị Mai, bà mẹ này cảm thấy “ân hận và tiếc nuối” vì đã không cố gắng để tâm hơn một chút, để có lẽ con sẽ bớt thiệt thòi và có thêm nhiều lựa chọn hơn ở giai đoạn chuyển cấp sau này.

Con sẽ không áp lực nếu bố mẹ biết cách động viên

Về phía giáo viên, với hơn 20 năm làm giáo viên chủ nhiệm, cô giáo Trần Ngọc Huyền (đã đổi tên) cho rằng nếu chỉ nhìn vào điểm số, rất khó để đánh giá chính xác khả năng của một học sinh trong mọi lĩnh vực. 

Mặt khác, theo cô giáo này, việc xếp loại, đánh giá học sinh hiện nay vẫn còn nhiều bất cập. Một số trường thậm chí còn đưa ra quy định chỉ 25 - 30% học sinh đạt danh hiệu học sinh xuất sắc.

Do đó, cô Huyền chia sẻ, có những lớp đông học sinh năng lực tốt sẽ phải dùng nhiều tiêu chí để xét duyệt, trong khi có những lớp nhiều em không đạt thì giáo viên lại phải “lỏng tay”.

"Vì thế, tôi biết có những giáo viên dù rất thương học sinh nhưng phải "chặt tay" để đảm bảo "chỉ tiêu xuất sắc" của nhà trường. Những điều này thật khó để nói thật cho phụ huynh thông cảm" - cô Huyền tâm sự.

Dù vậy, cũng có những phụ huynh hoàn toàn thoải mái với kết quả học tập của con cho dù trượt danh hiệu xuất sắc trong gang tấc, như chị Mai Hương (Đống Đa, Hà Nội). 

Chị Hương cho biết con trai chị trong cả hai học kỳ các môn Toán, Tiếng Việt đều được 10, nhưng vẫn không được học sinh xuất sắc.

"Nhưng con không cảm thấy buồn, bố mẹ lại càng không vì con biết mình đã cố gắng hết sức rồi" - chị Hương nói.

"Con cũng thắc mắc vì sao bạn chỉ được điểm 9 nhưng vẫn được giấy khen, còn con thì không. Mình cho con xem bảng nhận xét, trong đó môn Thể dục con chỉ xếp mức Hoàn thành và bảo con rằng “Do con lười ăn, chưa chăm tập thể dục nên môn này chưa đạt. Một môn chưa đạt là chưa đủ điều kiện rồi. Sang năm mình sẽ cố gắng hơn nữa cho môn này nhé”. Con nghe giải thích xong rất vui vẻ, không nặng nề gì.

Nhiều khi áp lực của con trẻ lại do chính người lớn tạo ra”.

Chị Hương cũng cho rằng, thay vì ủ dột như con, phụ huynh nên nghĩ cách động viên đúng cách và đồng hành cùng con, giúp đứa trẻ tự tin, dám thể hiện khả năng, sở trường.

“Bé nhà mình dù không đạt danh hiệu gì nhưng bố mẹ vẫn có phần thưởng vì con đã phấn đấu cả năm học để hoàn thành chương trình. Con rất thích thú và chưa bao giờ cảm thấy mình kém cỏi hơn so với các bạn trong lớp” - chị Hương nói.

Thúy Nga

- Mùa đông năm 1941 là một trong những mùađông lạnh khủng khiếp nhất trong lịch sử nước Nga, đặc biệt là trong suốt caođiểm quân Đức tấn công Moscow. Cách đó 1 thế kỷ, quân của Napoleon cũng trongtình thế tương tự và thời tiết cản bước, chuyển thế có lợi cho quân Nga. Hitlerđã không hề lên kế hoạch cho trận chiến trong mùa đông, và không có sự chuẩn bịtương xứng cho binh sĩ cũng như vũ trang. Mùa đông khắc nghiệt đó đã giúp choquân Nga tập hợp và chuẩn bị cho các trận phản công của Chiến tranh thế giới thứ2, mà mọi người dân Nga đều biết tới với tên gọi “Cuộc chiến Vệ quốc vĩ đại”.

Ba lính Đức bị băng tuyết phủ kín mặt trong suốt mùa đông ở mặt trận phíaĐông. Ảnh: Hulton Archive/Getty Images

Mở đầu bản kế hoạch Barbarossa có đoạn: “Các lựclượng vũ trang Đức phải sẵn sàng để chiến thắng nước Liên Xô bằng một kế hoạchquân sự chớp nhoáng ngay cả trước khi kết thúc chiến tranh với nước Anh”. Ngày22/6/1941, lực lượng vũ trang của Đức (Wehrmacht) mở cuộc tấn công ồ ạt vào LiênXô.

Trong nhật ký của mình, Bộ trưởng Tuyên truyềnJoseph Goebbels (Đức) ghi lại rằng, đó cũng chính là ngày mà Napoleon đã chọn đểtấn công nước Nga 129 năm về trước. Trước cuộc tấn công, ban Chỉ huy Cao cấp củaĐức (OKW) đã phát triển chiến lược để tránh lặp lại các sai lầm của Napoleon.Bản thân Hitler đặc biệt lo ngại về khả năng mùa đông sẽ tới sớm như thờiNapoleon. Dựa trên bối cảnh của việc nóng lên toàn cầu tính từ năm 1920, mọi ýkiến đều cho rằng ít có khả năng xảy ra mùa đông quá lạnh.

Thời tiết không có gì bất thường trong suốt mùahè, thậm chí có phần thuận lợi cho bước tiến của quân Đức cho tới tháng 10. Quânđội Đức không biết một chút gì về mùa sình lầy ở Nga. Hitler và OKW vẫn tin rằngcó thể khắc phục vấn đề của bùn lầy bằng sức kéo của động vật, ý tưởng đó đã dẫntới hậu quả là các phương tiện và trang thiết bị thiệt hại nghiêm trọng. Thiếtbị cơ giới bị hư hỏng. Ngựa kiệt sức. Chỉ có vài xe tăng là còn hoạt động. Cáccuộc hành quân với quy mô lớn trở nên bất khả thi. Mùa bùn lầy tháng 10 năm 1941gần như là khắc nghiệt hơn bất kỳ mùa sình lầy khác trong suốt thời kỳ giaotranh Đức-Nga trong chiến tranh thế giới II.

Tháng 11, thời tiết càng lúc càng khắc nghiệthơn. Do ảnh hưởng dữ dội của giá rét, quân Đức không thể dựng bất kỳ một chòicanh nào, đất không thể đào nổi, và nhà cửa thì bị phá hủy trong các cuộc giaotranh, hoặc là bị quân Nga đốt trong các đợt rút lui. Một lính Đức đã viết: “Mộtđợt giá lạnh tràn tới vào ngày 7/11 mang đến cả thuận lợi cũng như bất lợi.Chúng tôi có thể tiếp tục di chuyển, nhưng lại chết cóng vì vẫn không có quần áomùa đông để mặc”. Mùa đông năm 1941-1942 được cho là một trong những mùa đônglạnh khủng khiếp nhất trong lịch sử Nga.

Vào đầu tháng 12, sức kháng cự mãnh liệt của HồngQuân và  mùa đông khắc nghiệt đã kìm chân kế hoạch Barbarossa lại vùng venMoscow. Vào ngày 2/12/1941, Sư đoàn Thiết giáp số 5 của Đức đã đâm thủng phòngngự của quân Nga, dừng ở ngôi làng Dmitrov và Jokroma, áp sát và cách Moscow14km, cách Kremlin đúng 24km. Lúc đó, quân Đức vẫn không được trang bị cho cuộcchiến trong mùa đông. Cũng giống như chiến dịch của Napoleon, binh lính chết vìtê cóng và bệnh dịch còn nhiều hơn chết trận. Một số sư đoàn Đức rơi rụng chỉcòn 50% thực lực.

General Raus – người nổi danh trong giới quân sựĐức với tư cách là một trong những nhà chiến thuật lỗi lạc trong chiến tranhthiết giáp đã ghi lại nhiệt độ trung bình hàng ngày gần Moscow trong suốt chặngđầu của tháng 12 năm 1941 như sau: ngày 1/12: -7 độ C, 2.12: -6 độ C, 3/12: -9độ C, 4/12: -36 độ C, 5/12 -37 độ C, 6/12: -37 độ C, 7/12:  -6 độ C, 8/12: -8 độC. Những ngày sau đó trong tháng, nhiệt độ giảm không dưới – 45 độ C. Sư đoànThiết giáp số 6 của tướng Raus báo cáo mỗi ngày có khoảng 800 ca cóng lạnh.Nhiệt độ thấp nhất đo được trong toàn bộ kế hoạch này là -53 độ C (khu vực tâybắc Moscow vào ngày 26/1/1942)

Lực lượng vũ trang của Đức hoàn toàn không đượcchuẩn bị cho mùa đông ở nước Nga, thậm chí chỉ là mùa đông bình thường. Nhưng,mùa đông năm 1941-1942 thì lại bất thường. Theo dự tính ban đầu, kế hoạchBarbarossa phải thắng nhanh trước khi trời vào đông, do đó, trang thiết bị vàcác nguồn lực đều có giới hạn. Những người lên kế hoạch cho việc trang bị áo rétmùa đông lại bị chỉ trích nặng nề vì có “suy nghĩ tiêu cực”. Chiến tranh càngkéo dài thì quân Đức càng bất lợi vì bị tiêu hao quá lớn.

Các binh sĩ Đức bắt đầu kế hoạch với quân phụchạng nhẹ, và vẫn phải mặc những bộ đồ đó trong suốt cả mùa thu. Các yêu cầutrang thiết bị cho mùa đông trước thì bị lờ đi, sau thì bị khiển trách nặng nề.Ngay cả khi mùa đông tới, trang thiết bị mùa đông cũng không hề được gửi tới.Điều này tưởng chừng thật khó tin. Vì Đức không phải là quốc gia nam Âu và mùađông tại Đức cũng không phải là dễ chịu. Và không làm sao để các sĩ quan chỉ huyhiểu được rằng đến tháng 12 là phải cần tới trang phục mùa đông, nếu không phảilà sớm hơn. Báo cáo về tình hình tới tay Bộ trường Tuyên truyền Goebbels – ngườiđã thúc đẩy việc thu thập quân phục mùa đông cho binh sĩ. Tuy nhiên, lãnh đạolực lượng vũ trang Đức lại không thích điều này và bác bỏ kế hoạch.

Trang thiết bị của Đức bắt đầu hỏng hóc khi nhiệtđộ xuống -20 độ C. Các loại vũ khí không thể khởi động được, đặc biệt là các vũkhí chống tăng, chất lỏng tạo độ giật lùi cho pháo đều đông cứng, dầu bôi trơncho các vũ khí thông minh và súng máy cũng vậy. Quân Đức phải lui bước trước cácđợt phản công dũng mãnh của quân bộ binh Nga. Chỉ có lựu đạn ném tay là còn sửdụng được. Tháp pháo của xe tăng thì không thể xoay được, và xe tăng thì phảihoạt động liên tục để tránh bị đông cứng. Ngược lại, xe tăng T-34 của Nga với sốlượng rất lớn, lại có bộ khởi động khí nén, có thể hoạt động được kể cả trongthời tiết lạnh nhất. Thêm nữa, bánh xích của loại T-34 này rất rộng nên tản đềutrọng lượng của nó, nên T-34 có thể lăn xích trên các mương rãnh cũng như các hốtuyết sâu 1.5 m.

Bình luận cả về sình lầy (mùa Thu) và tuyết lạnh(mùa Đông), Tướng Zhukov của Nga nói rất đơn giản rằng: quân Đức đáng ra phảihiểu rõ về thời tiết. Zhukov hiển nhiên đúng. Trong trường hợp này, thời tiếtđóng một vai trò quan trọng (nhưng không phải là nhất) giải thích tại sao Hồngquân Liên Xô – với hơn 1 triệu binh sĩ hy sinh trong một giai đoạn của kế hoạchBarbarossa kéo dài 2 tháng – không chỉ có thể giữ vững Moscow, mà còn tiến hànhcác đợt phản công mạnh mẽ.

Trong các kế hoạch quân sự, có rất nhiều yếu tốkhó có thể đánh giá chính xác. Sẽ là không đúng khi nói rằng quân Đức thua chỉvì lạnh, bởi sai lầm lớn nhất ở đây chính là trong tính toán và không đúng thờiđiểm. Kế hoạch tấn công diễn ra vào thời điểm cuối năm, khi mà thời tiết khôngcó lợi cho quân Đức. Đức đã đánh giá thấp tác động của thời tiết và địa hình đốivới các đơn vị cơ giới, và các nguồn lực thì cạn kiệt. Nhưng ngay đến một đứatrẻ lên 10 cũng hiểu rằng khi mùa đông đến, nước Nga sẽ rất lạnh. Vấn đề tai hạinày ở chỗ, Hitler không bao giờ hỏi OKW rằng liệu việc tấn công vào Liên Xô cókhả thi không, mà chỉ ra lệnh cho họ lện kế hoạch, và không bao giờ muốn nghe vềnhững chông gai hay khó khăn gì hết. Và những gì OKW có thể làm là trình bày choHitler một kế hoạch để có thể đánh bại Hồng quân Liên Xô trong một trận đánhtổng lực.

Kế hoạch "Bão táp" của quân đội Đức nhằm đánhchiếm Moscow bằng một trận hợp vây đã phá sản, kéo theo sự phá sản về mặt chiếnlược của kế hoạch Barbarossa, buộc Hitler phải tham gia vào một cuộc chiến tranhtổng lực mà nước Đức Quốc xã và đồng minh phát xít kém thế tương quan về nănglực sản xuất công nghiệp và khả năng tổng động viên so với Liên Xô và phe Đồngminh, dẫn tới sự suy yếu rồi thất bại hoàn toàn trong Chiến tranh thế giới thứhai.

Thất bại của Barbarossa cũng củng cố niềm tin đốivới hai đồng minh lớn của Liên Xô là Anh và Mỹ. Thủ tướng Anh Winston Churchillthừa nhận: "Sự nghiệp của người Nga đang chiến đấu bảo vệ tổ quốc của họ cũng làsự nghiệp của những con người tự do và những dân tộc tự do trên toàn thế giới".

Thu Lượng(lược dịch và tổng hợp)

Tốt nghiệp Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia Hà Nội), tôi đã có 30 năm làm giáo viên tự do và chứng kiến nhiều em phải "chạy sô" học thêm để vượt qua các kỳ thi, đạt mục tiêu của bản thân hay kỳ vọng của cha mẹ, thầy cô hoặc để bằng bạn bằng bè. Có những dịp nhu cầu học thêm cao, tôi phải dạy một ngày tới 5-6 ca. Dù vậy, với tôi, mục đích cuối cùng của việc dạy học là rèn cho học sinh có thói quen tự học, coi đó là việc mình sẽ làm suốt đời. 

Những điều tôi chia sẻ dưới đây chỉ là trải nghiệm của bản thân, là kinh nghiệm sau quá trình vừa làm việc, vừa học hỏi từ các thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè, sách báo, và từ chính học sinh của mình. 

Mấy chục năm qua, để rèn học sinh tự học, tôi thường yêu cầu các em chủ động đọc trước lý thuyết và làm bài tập trong SGK, sách bài tập. Như vậy, mỗi buổi dạy, thay vì phải giảng bài để học sinh tiếp thu thụ động, tôi chỉ cần ghi nhận thành quả "lao động" của các em, sau đó đánh giá và phân loại để tìm ra phương pháp chỉ dẫn phù hợp nhất có thể.

Về cơ bản, học sinh được chia thành 4 nhóm: 

Nhóm 1: Gần như không gặp khó khăn hay trở ngại nào, hoàn thành dễ dàng phần việc được giao (tự đọc lý thuyết và làm bài tập trong sách).

Nhóm 2: Cần được thầy giải đáp, tháo gỡ khúc mắc một số nội dung của bài học được giao.

Nhóm 3: Cần được hướng dẫn cách tự đọc, tự học.

Nhóm 4: Dù đã được hướng dẫn nhiều lần vẫn không thể tự đọc và tự học.

Với học sinh thuộc nhóm 1 và 2, về cơ bản, tôi chỉ cần giao thêm bài tập, hướng dẫn các em tìm đọc tài liệu nâng cao phù hợp với khả năng. Ngoài ra, tôi khuyến khích các em dành thời gian hỗ trợ bạn nhóm 3 để "mài giũa" kiến thức, học cách diễn đạt, biết giúp đỡ và chia sẻ với bạn bè.

Với nhóm 3, sau khi biết học sinh đọc chưa đúng cách, tôi hướng dẫn các em làm quen với việc tự đọc như sau:

 - Coi bài đang đọc như một truyện ngắn hay một đoạn văn…

- Ghi ra nháp các đề mục lớn, nhỏ đã được chia ra trong bài.

- Đọc từng đề mục và chỉ ra những đoạn hay câu, từ chưa hiểu. Tôi sẽ nhờ học sinh nhóm 1, 2 chỉ dẫn thêm bạn nhóm 3. Sau bước này, chỉ những bạn không thể “thông tỏ”, tôi mới phải can thiệp. 

Thực hiện quá trình này vài lần, khả năng tự đọc dần cải thiện và chẳng bao lâu, học sinh có thói quen tự học.

Đa số học sinh thuộc nhóm 4 không theo kịp các bạn 3 nhóm trên nên cần được đầu tư thêm thời gian. Thậm chí nhiều trường hợp, tôi phải tách các em ra để hướng dẫn riêng. 

Để giúp học sinh thuộc nhóm này hiểu kiến thức cơ bản, cần kiên trì và bản thân người thầy phải có chút kiến thức của môn khác. Chẳng hạn, có em nhóm 4 học tiếng Anh tương đối khá, tôi sẽ lấy ví dụ ở môn tiếng Anh để giảng giải cho bài toán. Với các em học tốt môn xã hội, tôi dùng kiến thức môn xã hội để giúp các em có cái nhìn “nhẹ nhàng” hơn về môn Toán…

Bên cạnh việc rèn thói quen tự đọc, học sinh cần được chỉ dẫn cách tự hệ thống kiến thức cơ bản. Tôi khuyến khích các em luôn tự đặt câu hỏi "tại sao" và trả lời thông qua việc tìm hiểu hoặc tự chứng minh lại các định lý, tính chất, hệ quả cũng như công thức cơ bản trong SGK. 

Việc này có ba tác dụng: 1. Học sinh dễ dàng hiểu bản chất vấn đề, nắm vững và nhớ lâu kiến thức cơ bản; 2. Các em có thêm cơ hội nắm bắt phương pháp giải toán và học hỏi kỹ năng suy luận cơ bản; 3. Nếu học sinh không dám chắc mình đã nhớ đúng công thức nào đó, các em có thể tự chứng minh lại công thức ấy.

Tiếp theo, tôi thường lưu ý học sinh phải tự chỉ ra kiến thức trong bài đang học có sự liên quan với kiến thức nào đã học ở lớp dưới. Chẳng hạn, khi học về giới hạn của dãy số, các em phải tìm hiểu giới hạn cơ bản lim1/n= 0 có liên quan gì đến bài toán nào trước đây từng học.

Với những bài tập học sinh chưa tìm ra hướng giải quyết hoặc gặp bế tắc, tôi yêu cầu các em trình bày hướng suy nghĩ của mình rồi mới gợi ý và đưa ra chỉ dẫn nếu thấy cần. 

Để giúp học trò có thói quen tự suy nghĩ, tôi xóa hết những gì đã giảng giải trên bảng, hạn chế cho các em ghi chép và coi việc tự giải lại là bài tập về nhà. Nếu học sinh vẫn không làm được bài tập đó, tôi tiếp tục chỉ dẫn trong buổi học tiếp theo. 

Khi kiên trì áp dụng phương pháp này, tôi giúp nhiều học sinh dần có thói quen chủ động trong học tập, hoàn thiện và nâng cao kỹ năng suy luận cơ bản, có khả năng phản biện và tư duy độc lập. Tất nhiên, mức độ bài tập và sự chỉ dẫn phải phù hợp với năng lực của từng nhóm học sinh.