Doanh nghiệp giữ kiên định, vững tay chèo

Trước vô vàn thử thách, các doanh nhân kỳ cựu đồng thuận cho rằng, doanh nghiệp cần nhất là tìm cho mình tinh thần kiên định. Chỉ có sự vững vàng về tinh thần mới giúp doanh nghiệp và đất nước vượt qua khó khăn. Bài toán nâng cao năng lực cạnh tranh, sức chống chịu của doanh nghiệp trước cú sốc và thách thức bất ổn là vấn đề mấu chốt trong giai đoạn phục hồi kinh tế.

Ông Dương Công Minh - Chủ tịch HĐQT Sacombank cho biết, doanh nghiệp cần ứng dụng bài học về kiên định. Sáng tạo - kiên định với giá trị cốt lõi là tinh thần phục vụ khách hàng đã giúp Sacombank vượt qua giai đoạn tái cơ cấu mạnh mẽ vào năm 2017. Ông Minh chia sẻ rằng ở thời điểm đó, doanh nghiệp không vội thay đổi ngay các vị trí lãnh đạo, anh em được yên tâm sẽ không ai mất việc mà thay vào đó chỉ đảo vị trí để thích ứng với bối cảnh mới. Làm được việc đó cần lòng kiên định của người đứng đầu. 

Ông Trương Gia Bình thông tin, quản trị trong bất ổn là một chủ đề khó. Ông chọn cách chia sẻ về ba giai đoạn FPT đã vươn mình trước các thách thức để phát triển mạnh mẽ: giai đoạn 1998 - xuất khẩu phần mềm; giai đoạn 2008 - khủng hoảng kinh tế; giai đoạn 2020-2021 - đối với với đại dịch Covid-19. Ở cả ba lần, ông Bình đều ứng dụng nghệ thuật chiến tranh nhân dân - chuyển doanh nghiệp từ thời bình sang thời chiến; các nhà quản trị trở thành nhà chỉ huy; trên dưới đồng lòng một mục tiêu. 

Điển hình là trong giai đoạn Covid-19, FPT đã nhanh chóng kích hoạt chế độ thời chiến và áp dụng “Chuyển 10” - thực hiện 10 chuyển đổi nội bộ để gia tăng “đề kháng” trước dịch bệnh. Kết quả là trong Covid-19; FPT không yếu đi, mà còn đại dịch còn làm FPT mạnh mẽ hơn. 

Chuyển đổi số để tăng khả năng chống chịu

Chuyển đối số - kiến tạo những trải nghiệm số cho khách hàng cũng là lời khuyên được các nhà lãnh đạo kỳ cựu nhấn mạnh và cụ thể hóa trong phần cuối của sự kiện. Bởi theo các doanh nhân, công nghệ số và ứng dụng của công nghiệp 4.0 đã mở ra cho doanh nghiệp khả năng chống chịu tốt trong mọi cuộc chiến. 

“Covid-19 khiến nhiều công ty lao đao. Nhưng sau Covid-19, doanh nghiệp như PNJ hay FPT lại mạnh mẽ hơn. Năm 2021, chúng tôi có tốc độ tăng trưởng mà HĐQT cũng bất ngờ. Đó là nhờ chúng tôi chuyển biến kịp thời, nhanh chóng, thay đổi kịp thời với công nghệ. Cuối đường hầm là ánh sáng tỏa ra từ một mục tiêu chung”, bà Cao Thị Ngọc Dung cho biết. 

Ông Trần Trọng Kiên - Chủ tịch TMG cũng khẳng định, trong đại dịch nhờ cải thiện trải nghiệm số trong hành trình tìm cảm hứng, lập kế hoạch, trải nghiệm và chia sẻ của khách hàng. “Nhờ phục vụ khách hàng hiệu quả hơn trên các nền tảng số, tổng thu TMG đã nhanh chóng khôi phục và vượt qua năm 2019”, ông Minh nhấn mạnh. 

Nếu ra ví dụ cho chuyển đổi số, ông Trương Gia Bình đưa ra dẫn chứng Uber, Airbnb không sở hữu tài sản gì nhưng lại là những doanh nghiệp lớn mạnh hàng đầu toàn cầu và gần như họ tự động hóa hoàn toàn.

“Doanh nghiệp ở mọi lĩnh vực, mọi quy mô đều có thể bước lên con thuyền chuyển đổi số để tăng khả năng chống chịu. Doanh nghiệp chỉ cần đặt ra câu hỏi của mình ba yếu tố cơ bản: Một là, mình có đủ dữ liệu để hiểu về sản phẩm, khách hàng của mình chưa. Hai là, mình đã vận dụng dữ liệu đó để cải thiện năng suất, mang đến dịch vụ tốt hơn cho khách hàng chưa. Và ba là công nghệ có giúp doanh nghiệp tự động hóa được bao nhiêu phần trăm”, ông Trương Gia Bình nói.

Nguyễn Thái 

Theo ông Duy, thông qua nền tảng khám bệnh từ xa, hồ sơ sức khỏe toàn dân và quản lý sức khỏe toàn dân sẽ song hành. Trong năm 2023, 30 địa phương đã đăng ký thực hiện và tới cuối năm sẽ có báo cáo kết quả ban đầu. Các nền tảng số này cũng hướng đến y tế cơ sở, trạm y tế xã quản lý, tư vấn sức khỏe cho người dân. Nền tảng cung cấp dịch vụ của Bộ Y tế là nơi để các đối tác tích hợp lên hệ thống. Ví dụ, ứng dụng khám chữa bệnh từ xa đã có Bệnh viện Đại học Y Hà Nội tích hợp.

Hồ sơ sức khỏe toàn dân giúp người dân cũng như y bác sĩ tiết kiệm thời gian. Khi bệnh nhân đến khám tại Bệnh viện Bạch Mai, nhân viên y tế sẽ cập nhật thông tin cơ bản về các bệnh lý lên hồ sơ sức khỏe điện tử. Lần khám tới tại cơ sở y tế khác, người bệnh không cần khai tiền sử bệnh, cán bộ y tế có thể tra cứu thông tin trên hồ sơ sức khỏe điện tử để đưa ra chỉ định, điều trị phù hợp, nhanh chóng.

Ông Nguyễn Trường Nam - Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin y tế Quốc gia - Bộ Y tế chia sẻ thêm hiện nay nhiều bệnh viện chậm chuyển đổi số. Nguyên nhân do nhiều yếu tố như bệnh viện chưa quan tâm hoặc chưa biết làm thế nào cho đúng, cán bộ thiếu chuyên môn nghiệp vụ, chưa có nguồn lực kinh tế, nguồn lực ứng dụng. Một số bệnh viện không có nguồn đầu tư, không có kinh phí thực hiện.

Vừa qua, nhiều địa phương liên hệ hợp tác với trung tâm để thực hiện các chương trình chuyển đổi số trong y tế. Họ chưa nắm rõ hoặc hành động cụ thể như thế nào nên cần đơn vị cầm tay chỉ việc.

Hiện nay, Bộ Y tế đã ban hành nhiều hướng dẫn nhưng chỉ là khung, mỗi địa phương có đặc thù riêng. Vì vậy, bệnh viện còn e dè, chưa tự tin để triển khai thực hiện nên vẫn còn đơn thuốc viết tay. 

Ngày 28/10, Trung Tâm Thông tin y tế Quốc gia - Bộ Y tế  tham gia vào không gian đổi mới sáng tạo, tiếp cận các công nghệ, sản phẩm và giải pháp mới nhất trong lĩnh vực y tế và công nghệ thông tin y tế; chia sẻ những ý tưởng, sản phẩm đổi mới sáng tạo trong khuôn khổ Triển lãm Quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2023 tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội. Tham gia triển lãm, ngành y tế muốn chuyển tải thông điệp “Cung cấp dịch vụ y tế trên nền tảng dữ liệu số”, giới thiệu một số thành tựu trong lĩnh vực công nghệ và thông tin y tế. 

Theo ông Nguyễn Minh Hồng – Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam: “Tốc độ phát triển của Việt Nam dẫn đến nhu cầu ngày càng tăng về năng lực kỹ thuật số từ cộng đồng doanh nghiệp của chúng tôi, đặc biệt đối với các dịch vụ hỗ trợ truyền thông kỹ thuật số và trao đổi thông tin”.

“Bằng cách hợp tác với Alibaba Cloud, chúng tôi mong muốn cung cấp công cụ và chương trình đào tạo cần thiết cho các doanh nghiệp Việt Nam để nắm bắt những xu hướng, cơ hội mới cũng như xây dựng vị thế của các doanh nghiệp trong nước ở tương lai”, ông Hồng nói. 

VDCA và Alibaba Cloud đã khởi động chương trình này trong một sự kiện do Intel tổ chức tại TP Hồ Chí Minh. Sự kiện quy tụ nhiều nhà lãnh đạo công nghệ nổi bật từ khắp Việt Nam để thảo luận về các xu hướng và sự phát triển chính liên quan đến đám mây.

Trọng Đạt

Đây cũng không phải là tình trạng riêng của Việt Nam. Trong đại dịch COVID-19, tại các quốc gia phát triển như Úc và Anh, theo báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế OECD, tỷ lệ người lao động có trình độ giáo dục và kỹ năng thấp giảm tới 40%, trong khi đó tỷ lệ người lao động có kỹ năng chỉ giảm 25%. Cũng giống như con virus của đại dịch có sức lây lan toàn cầu chỉ qua cái hắt hơi, sổ mũi, nhưng những người già, người có bệnh nền là người chịu hậu quả nặng nhất, thì “con virus” của khủng hoảng lao động cũng lan ra mọi nơi, nhưng người lao động có kỹ năng thấp sẽ là những “nạn nhân” đầu tiên.

Trong một chiều hướng khác, ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 cũng khiến những diễn ngôn về chuyển đổi số ngày càng được quan tâm. Theo báo cáo của McKinsey, chỉ tính trong tháng 07/2020, tỷ lệ các sản phẩm, dịch vụ được số hóa một phần hoặc hoàn toàn tại khu vực Châu Á TBD đã là 54%. Để so sánh, thì chỉ tám tháng trước đó, 08/2019, con số này mới chỉ là 33%. Có thể nói, COVID-19 tác động không chỉ với nền lao động, mà toàn bộ thị trường để chuyển sang một nền kinh tế số hóa, làm việc trên nền tảng số. 

Nhưng ngay cả khi chuyển đổi số trở thành một công cụ, và với nhiều lãnh đạo, thành mục tiêu để phát triển, thì vẫn còn đó rất nhiều người bị bỏ lại. nhiều nghiên cứu được tổ chức vào các năm 2019, 2020, đặc biệt là nghiên cứu được ủy nhiệm bởi Ủy ban Châu Âu về làm việc từ xa,  thì những người lao động kỹ năng thấp lại chính là những người làm trong những ngành nghề khó làm việc từ xa nhất, cũng như thiếu các kỹ năng cần thiết để thích ứng với môi trường làm việc số. Đồng thời, chính việc rời khỏi hệ thống lao động, thất nghiệp tạm thời cũng là một nguyên nhân lớn để người lao động mất dần kỹ năng vốn có. Theo nghiên cứu của Trường Đại học California, Riverside, sụt giảm năng suất tổ hợp (TFP) do mất kỹ năng trong thời gian giãn cách đóng góp gần 50% thiệt hại về năng suất thường thấy trong các cuộc suy thoái.

Những con số này cho thấy, chuyển đổi số ở nhiều nơi đang diễn ra khá một chiều: Nghĩa là những ngành nghề dễ dàng chuyển đổi số sẽ đi trước, và cũng sẽ phục vụ những người vốn đã quen thuộc với môi trường số trước. Dù đây là xu hướng dĩ nhiên trong dòng chảy của sự phát triển, nhưng vẫn hết sức cần những cơ hội mới đa dạng hơn và phổ quát hơn cho mọi tầng lớp xã hội. Cơ hội ở đây chính là những kỹ năng mới, cũng như cơ hội để học và được học, được thích ứng trong môi trường hiện đại.

Trong suốt đại dịch COVID-19, châm ngôn chống dịch của Việt Nam luôn đồng nhất: “Không để ai bị bỏ lại phía sau”. Tôi cho rằng, tư duy nhân văn này không những đúng trong việc chống lại đại dịch về sức khỏe, mà vẫn còn cần thiết khi bàn đến những vấn đề về lao động, việc làm ngay cả sau đại dịch. Và ở phương diện này, Việt Nam cần có những phương pháp mới để tăng cường kỹ năng cho người lao động, tạo ra một loại “vắc xin” phòng ngừa trước những thay đổi tiếp theo mà tương lai đem tới. Để làm được điều này, có lẽ Việt Nam sẽ học được những bài học thú vị từ Singapore.

Cổng kỹ năng số - Chuyển đổi số tạo ra cơ hội

Thực tế cho thấy, dù kết nối mạng không còn là điều quá khó khăn, nhưng từ việc kết nối mạng tới việc thật sự tham gia vào quá trình chuyển đổi số, và đặc biệt là tạo ra được một môi trường học tập trên nền tảng số đúng nghĩa, tại Việt Nam vẫn còn là một quá trình mà cả Nhà nước lẫn các tổ chức, doanh nghiệp còn đang loay hoay.

Tại Việt Nam, không hẳn là chưa có những chiến lược chuyển đổi số trước COVID-19. Nghị quyết 52/NQ-TW năm 2019 và Quyết định 749/QĐ-TTg năm 2020 đã đưa chuyển đổi số trở thành chương trình hành động quốc gia. Báo cáo của Cisco và IDC cho biết, nếu năm 2019 vẫn có tới 22% doanh nghiệp được hỏi cho rằng chuyển đổi số chưa quan trọng với mình, thì con số này năm 2020 chỉ còn 3%. Như vậy đủ thấy nhu cầu chuyển đổi số trở thành mũi nhọn thế nào trong thời kỳ khủng hoảng. 

Tuy vậy, về phía người lao động, lợi ích mà họ được hưởng từ chuyển đổi số chưa phải là nhiều, đặc biệt là trong quá trình học tập các kỹ năng mới. Dù Thông tư 33/2018/TT-BGDĐT đã tạo ra những quy định về đào tạo trung cấp, cao đẳng từ xa, đây cũng chỉ mới là những quyết định mở đường nhằm tạo hành lang pháp lý về việc số hóa giáo dục, mà ở đây mới chỉ dừng lại ở giáo dục trường lớp chính quy. Còn đó nhu cầu học và làm việc ngoài giảng đường, đặc biệt là trau dồi các kỹ năng trong mọi mặt xã hội.

Tôi cho rằng, để có thể đưa kỹ năng tới người lao động một cách dễ dàng và đồng bộ nhất cần có sự vào cuộc chung tay của cả các cơ quan chức năng và các tổ chức tư nhân. Nhìn về nước bạn Singapore, ta có thể thấy chương trình SkillsFuture - Kỹ năng tương lai được “đỡ đầu” bởi Bộ Giáo dục nước này đã tạo ra những hiệu quả ấn tượng để truyền bá kỹ năng và phong trào học tập suốt đời tại quốc đảo Đông Nam Á này.

Đúng như tên gọi của mình, Kỹ năng tương lai là một cổng đào tạo điện tử với các khóa học, lộ trình về các kỹ năng tương lai dành cho mọi công dân Singapore. Không chỉ góp phần đào tạo lứa lao động mới, chương trình SkillsFuture còn hỗ trợ công dân Singapore có những lựa chọn đúng về giáo dục, nghề nghiệp, đồng thời phát triển hệ thống giáo dục đào tạo tích hợp, đáp ứng nhu cầu luôn thay đổi của thị trường lao động. Đặc biệt, công dân Singapore từ 25 tuổi trở lên còn có thể tiếp cận gói hỗ trợ tín dụng SkillsFuture của Chính phủ với mức hỗ trợ 500 đô la Singapore trở lên, để tham gia đào tạo phát triển kỹ năng trên cổng điện tử này.

Trong thời COVID-19, cổng kỹ năng điện tử này chứng tỏ độ hiệu quả của mình tới mức đáng kinh ngạc.Vào đầu năm 2021, có gần 21% số người được hỏi đã tham gia các chương trình hỗ trợ kỹ năng mà Chính phủ đưa ra như SkillsFuture tại Singapore, hơn con số đó trong năm 2020 là 4.4%. Cũng tính trong năm 2021, có khoảng 660.000 người nhận được hỗ trợ để theo học chương trình SkillsFuture. Con số này tương đương với 1/4 tổng số công dân trong độ tuổi lao động của đất nước này. Điều đó cho thấy nhu cầu học tập thật sự cao tới mức nào trong xã hội.

Chuyển đổi số - Chuyển đổi con người

Không chỉ tại Singapore, mà ở Anh, cổng kỹ năng điện tử The Skills Toolkit cũng ra mắt với mong muốn giúp người dân trở nên quen thuộc và thành thạo với mọi kỹ năng trong đời sống, từ việc viết CV, các kỹ năng thuế cho tới thực hành cấp cứu y tế hay tin học ứng dụng…

“Mẫu số chung” của các cổng giáo dục kỹ năng trên thế giới, chính là sự vào cuộc đồng bộ của cả chính quyền và các doanh nghiệp, tổ chức tư nhân, với mong muốn phát triển đồng bộ, tạo ra những cánh cửa mới cho người lao động. Đó là những cánh cửa cơ hội, giúp người lao động có đủ khả năng tự quyết định hướng đi của mình.

Đây cũng là điểm then chốt trong quá trình chuyển đổi số mà nhiều doanh nghiệp, tổ chức dường như đã bỏ qua trong quá trình phát triển của mình. Chuyển đổi số, về cơ bản, là vấn đề về con người. Tạp chí Havard Business Review cho biết, yếu tố quan trọng nhất trong quá trình chuyển đổi số không phải là công nghệ, mà là kỹ năng của người lao động, và con người luôn luôn phải là yếu tố tiên quyết trước khi phát triển công nghệ.

Chỉ khi đặt con người, và kỹ năng của con người, vào nơi mũi nhọn của sự phát triển, chuyển đổi số mới thật sự có ý nghĩa và lan tỏa đến mọi tầng lớp, giúp ích cho toàn xã hội, để cuối cùng vẫn là tuyên ngôn: “Để không ai bị bỏ lại phía sau”.

Nguyễn Thanh Sơn, Chủ tịch Học viện Doanh nhân MVV

Báo VietNamNet trân trọng cảm ơn và mời độc giả tiếp tục tham gia viết bài chia sẻ kinh nghiệm, kể những câu chuyện, sáng kiến cho chuyển đổi số quốc gia. Các bài viết vui lòng gửi về địa chỉ: banictnews@vietnamnet.vn.