Cả hai đều bổ dưỡng

Theo Healthline, khoai lang thường được quảng cáo là lành mạnh hơn khoai tây trắng, nhưng trên thực tế, cả hai loại đều có thể rất bổ dưỡng.

Trong khi khoai tây và khoai lang có hàm lượng calo, protein và carbohydrate tương đương nhau, khoai tây trắng cung cấp nhiều kali hơn, còn khoai lang lại cực kỳ giàu vitamin A.

Cả hai loại khoai đều chứa các hợp chất thực vật có lợi khác.

Khoai lang, bao gồm cả các loại màu đỏ và tím, rất giàu chất chống oxy hóa giúp chống lại tổn thương tế bào trong cơ thể do các gốc tự do gây ra.

Khoai tây chứa các hợp chất gọi là glycoalkaloid, đã được chứng minh là có tác dụng chống ung thư và các tác dụng có lợi khác trong các nghiên cứu trong ống nghiệm.

Cả hai loại khoai lang và khoai tây đều giàu chất xơ, carbohydrate và vitamin B6 và C. Khoai tây có hàm lượng kali cao hơn, trong khi khoai lang cung cấp nhiều vitamin A hơn.

Tương tự, theo Cleveland Clinic, khoai tây và khoai lang mang lại nhiều lợi ích về mặt dinh dưỡng, Czerwony nói. Cả hai đều là thực phẩm ít calo, ít chất béo và giàu:

- Chất xơ: Tuy nhiên, chìa khóa cho lợi ích sức khỏe này là ăn cả vỏ. Một nửa chất xơ từ khoai tây hoặc khoai lang nằm ở vỏ, chỉ cần bạn đảm bảo rửa sạch vỏ để loại bỏ bụi bẩn.

- Carbohydrate: Khoai tây và khoai lang được coi là loại rau chứa nhiều tinh bột do có hàm lượng carbohydrate cao, giúp tăng cường năng lượng.

- Kali: Sự thật thú vị là khoai tây và khoai lang chứa nhiều kali hơn chuối. 

- Vitamin B6: Một củ khoai tây hoặc khoai lang cỡ trung bình cung cấp khoảng 30% lượng vitamin B6 khuyến nghị hàng ngày, có tác dụng tăng cường não bộ và hệ thần kinh.

- Vitamin C: Bạn có thể nhận được khoảng một phần ba lượng vitamin C khuyến nghị hàng ngày thông qua khoai tây hoặc khoai lang. 

Các chỉ số đường huyết khác nhau

Các loại khoai tây khác nhau cũng khác nhau về chỉ số đường huyết (GI), một thước đo về cách một loại thực phẩm nhất định ảnh hưởng đến lượng đường trong máu. Thực phẩm có GI từ 70 trở lên làm tăng nhanh lượng đường trong máu so với thực phẩm có GI trung bình 56-69 hoặc GI thấp từ 55 trở xuống.

Tùy thuộc vào loại và quy trình nấu, khoai lang có thể có GI từ 44 đến 94. Khoai lang nướng có xu hướng có GI cao hơn nhiều so với khoai lang luộc vì tinh bột sẽ gelatin hóa trong quá trình nấu.

GI của khoai tây cũng khác nhau. Ví dụ, khoai tây đỏ luộc có GI là 89 trong khi khoai tây Russet nướng có GI là 111.

Những người bị tiểu đường hoặc các vấn đề về đường huyết khác có thể được hưởng lợi từ việc hạn chế thực phẩm có GI cao. Do đó, người ta thường khuyên người bệnh chọn khoai lang thay vì khoai tây trắng, vì loại khoai lang ngọt thường có GI thấp hơn.

Tuy nhiên, việc ăn khoai tây ảnh hưởng đến lượng đường trong máu của bạn như thế nào phần lớn phụ thuộc vào loại khoai tây, khẩu phần ăn và phương pháp nấu. Trong khi một số loại khoai lang có thể có GI thấp hơn khoai tây thường, một số loại khác thì không.

Cả hai đều có thể phù hợp với chế độ ăn uống cân bằng

Cả khoai lang và khoai tây đều cung cấp chất xơ, vitamin, khoáng chất và carbohydrate cung cấp năng lượng và có thể phù hợp với chế độ ăn uống cân bằng bao gồm nhiều loại thực phẩm lành mạnh khác.

Khoai lang hay khoai tây tốt cho sức khỏe hơn?

Vậy, khoai tây hay khoai lang tốt cho sức khỏe hơn? Bất kể bạn có trả lời câu hỏi này như thế nào, thì có một điều hiển nhiên là khoai tây và khoai lang đều được coi là thực phẩm lành mạnh, bổ dưỡng. 

Nhưng nếu bạn phải chọn một loại, khoai lang có lợi thế hơn một chút. Lý do chính là do lượng beta carotene và vitamin A.

Khoai lang có lớp thịt màu cam rực rỡ là nhờ sự hiện diện của beta carotene, một chất chống oxy hóa có tác dụng bảo vệ các tế bào trong cơ thể bạn khỏi bị tổn thương và các bệnh như ung thư. Cơ thể bạn chuyển đổi beta carotene thành mức vitamin A cao bất thường.

Đó là lý do chính khiến khoai lang được coi là lựa chọn tốt hơn một chút. Nhưng cuối cùng, điều đó phụ thuộc vào sở thích cá nhân.

Lời khuyên tốt nhất là bạn hãy sử dụng cả hai loại. Nó sẽ giúp chế độ ăn của bạn đa dạng hơn.

Cách chế biến chúng lành mạnh

Mặc dù khoai tây rất bổ dưỡng, nhưng chúng thường được chế biến theo cách không lành mạnh. Ví dụ, khoai tây trắng có thể được chế biến thành khoai tây chiên, nghiền với bơ và kem hoặc nướng và phủ lên trên các thành phần có hàm lượng calo cao.

Khoai lang có thể được kết hợp với đường, kẹo dẻo hoặc các thành phần ít lành mạnh khác.

Để chế biến khoai lang hoặc khoai tây theo cách lành mạnh, bạn hãy thử luộc hoặc nướng chúng, giữ nguyên vỏ để có nhiều chất xơ hơn và ăn kèm với các loại thảo mộc hoặc gia vị tươi thay vì phô mai, bơ và muối.

Nếu bạn lo ngại về tác động của các loại rau củ này đối với lượng đường trong máu, hãy chọn khoai tây luộc thay vì khoai tây nướng. Kết hợp khoai tây với các loại thực phẩm có ít carbohydrate hơn, như protein nạc và rau không chứa tinh bột, cũng có thể hạn chế tác động của chúng đối với lượng đường trong máu.

Khoai tây có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu của bạn theo cách khác nhau, mặc dù điều này phụ thuộc vào loại, khẩu phần ăn và các yếu tố khác.

Nhìn chung, cả khoai lang và khoai tây đều có thể phù hợp với chế độ ăn uống lành mạnh khi được chế biến theo cách bổ dưỡng.

Di chuyển nhịp nhàng của tinh trùng

Khả năng sinh sản thành công phụ thuộc vào cách tinh trùng di chuyển qua chất lỏng, nhưng cho đến nay, rất khó nghiên cứu các chi tiết của chuyển động này.

Nhưng bằng cách phân tích chuyển động của tinh trùng, các nhà nghiên cứu từ các trường Đại học York, Birmingham, Oxford và Kyoto đã có thể đi tới một công thức toán học khá đơn giản, không cần đến mô phỏng máy tính phức tạp và tốn kém hiện đang phải sử dụng để tìm hiểu sự di chuyển của tinh trùng.

Các nhà nghiên cứu thấy rằng đuôi tinh trùng tạo ra một nhịp điệu đặc trưng đẩy tinh trùng về phía trước, trong khi đầu bị kéo về đằng sau và sang hai bên.

TS Hermes Gadêlha thuộc Khoa Toán Đại học York cho biết: "Để quan sát cách tinh trùng tiến về phía trước qua chất lỏng, hiện phải sử dụng các kỹ thuật hiển vi phức tạp với độ chính xác cao bởi cấu trúc của chất lỏng rất phức tạp, dữ liệu rất khó hiểu và khó sử dụng và có tới 55 triệu tinh trùng được tìm thấy trong một mẫu nhất định.

"Do đó, chúng tôi muốn tạo ra một công thức toán học sẽ đơn giản hóa cách giải quyết vấn đề này và giúp dự đoán số lượng lớn tinh trùng đang bơi một cách dễ dàng hơn. Điều này sẽ giúp chúng ta hiểu tại sao một số tinh trùng thành công và những tinh trùng khác thất bại."

TS Gadêlha nói: "Đúng là việc tinh trùng tìm đến với trứng là một bí ẩn, nhưng cơ thể con người có một hệ thống tinh vi để đảm bảo các tế bào phù hợp phải đến được với nhau.

"Bạn có thể cho rằng những chuyển động “giật cục” của tinh trùng sẽ có tác động rất ngẫu nhiên đến dòng chất lỏng xung quanh nó, khiến các tế bào tinh trùng đang phải “chen chúc” nhau càng khó di chuyển qua đó.

Nhưng các tinh trùng đã “khuấy đảo” chất lỏng xung quanh rất nhịp nhàng để đạt được chuyển động, không quá khác với cách mà từ trường được hình thành xung quanh nam châm. Vì vậy, mặc dù sự kéo chất lỏng khiến tinh trùng rất khó di chuyển về phía trước nhưng lại đảm bảo rằng chỉ một số ít “chiến binh” được chọn mới có thể tiến lên”.

Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ tạo ra một mô hình dự đoán trên số lượng tinh trùng lớn hơn.

Họ cũng tin rằng điều này sẽ có ý nghĩa cho việc đổi mới cách điều trị vô sinh nam.

Vô sinh nam

Nguyên nhân phổ biến nhất gây vô sinh ở nam giới là chất lượng tinh dịch kém, chất lỏng chứa tinh trùng được xuất ra trong khi quan hệ tình dục.

Những lý do của tinh dịch bất thường bao gồm:

- Thiếu tinh trùng

- Tinh trùng không di chuyển đúng cách

- Tinh trùng bất thường

Nhiều trường hợp tinh dịch bất thường không rõ lý do.

Có mối liên quan giữa nhiệt độ tăng của bìu và giảm chất lượng tinh dịch, nhưng không chắc chắn liệu việc mặc đồ lót rộng rãi có cải thiện khả năng sinh sản hay không.

Đây là phương pháp ít xâm lấn, sử dụng hình ảnh siêu âm để tiếp cận chính xác đường mật và định vị sỏi bằng máy số hóa xóa nền, sau đó thực hiện tán nhỏ và lấy sỏi ra ngoài qua da.

Trong quá trình can thiệp, qua một vết rạch nhỏ trên da, các bác sĩ đã đặt một cổng dẫn và đưa thiết bị vào đường mật để phá vỡ sỏi đúc khuôn thành các mảnh nhỏ, giúp giải phóng hoàn toàn tắc nghẽn.

Ca can thiệp đã diễn ra an toàn, không biến chứng và bệnh nhân hồi phục nhanh chóng.

Theo BS Lê Hoàng Đạt, khoa Chẩn đoán hình ảnh và Điện quang can thiệp, sỏi đúc khuôn đường mật trong gan là một dạng sỏi khó tiếp cận và xử lý bằng các phương pháp truyền thống như: phẫu thuật mở hoặc nội soi ngược dòng (ERCP).

Tán sỏi qua da bằng laser là giải pháp tối ưu, mang lại hiệu quả cao, đặc biệt đối với các trường hợp sỏi phức tạp trong gan.

"Phương pháp tán sỏi qua da không chỉ giúp xử lý triệt để sỏi mà còn giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng và rút ngắn thời gian phục hồi cho bệnh nhân. Đây là lựa chọn an toàn và hiệu quả, đặc biệt phù hợp với những bệnh nhân có sức khỏe yếu hoặc không muốn phẫu thuật phức tạp", BS Đạt chia sẻ.

Bệnh lý sỏi mật, đặc biệt là sỏi đường mật trong gan, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

BS Đạt khuyến cáo, người dân nên kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có các yếu tố nguy cơ như: tiền sử gia đình mắc sỏi mật, thừa cân hoặc xuất hiện các triệu chứng như: đau tức vùng hạ sườn phải, sốt, vàng da, buồn nôn hoặc đầy bụng kéo dài.

Siêu âm và các xét nghiệm hình ảnh là công cụ hữu hiệu giúp phát hiện sớm sỏi mật, từ đó có thể can thiệp kịp thời trước khi bệnh tiến triển nặng. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng đường mật, người bệnh cần đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chia sẻ với báo chí mới đây về đề xuất bỏ giấy chuyển tuyến trong khám chữa bệnh BHYT, bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm Y tế, Bộ Y tế, chỉ ra thực tế chung là hầu hết các nước đều có quy định về đăng ký ban đầu và chuyển tuyến.

Một số nước có hệ thống bác sĩ gia đình, còn đa số các nước có cơ sở khám chữa bệnh ban đầu.

Đây là nơi người bệnh đăng ký đầu tiên để quản lý sức khỏe, để đảm bảo các điều kiện chăm sóc sức khỏe ban đầu. Từ đó, nếu bệnh nặng hơn vượt quá khả năng của cơ sở tuyến dưới thì các nước đều chuyển người bệnh lên tuyến trên.

Điều này giúp ổn định hệ thống, phân bổ hiệu quả nhất vấn đề điều trị cũng như để đảm bảo chất lượng phục vụ cho người bệnh.

"Nếu như chúng ta cứ tự đi khám bệnh, chữa bệnh ở tuyến trên thì tuyến trên sẽ quá tải. Cả bệnh thông thường, bệnh nặng, bệnh hiểm nghèo đều vượt lên tuyến trên thì chính những người bệnh nặng, hiểm nghèo sẽ bị ảnh hưởng vì điều trị không kịp thời do vấn đề quá tải.

Họ cũng sẽ phải chờ đợi, xếp lịch mổ sẽ mất thời gian hơn vì năng lực của bác sĩ chỉ có hạn, cơ sở cũng chỉ có bằng đấy bác sĩ", bà Trang phân tích.

Theo bà, thực trạng này sẽ vô tình làm giảm chất lượng điều trị do những nguy cơ tai biến rủi ro cao hơn.

Ngoài ra, bệnh nhẹ cũng lên tuyến trên thì người bệnh vừa mất thời gian vừa làm tăng chi phí xã hội, chi phí đi lại, làm tăng chi của quỹ BHYT.

"Vì thế, không có quốc gia nào là không có cơ chế chuyển tuyến, vấn đề là trong lần sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế này, chúng ta giải quyết sao cho hợp lý", bà Trang nhấn mạnh.

Cải cách nhiều thủ tục hành chính

Cụ thể, theo bà Trang, những thủ tục phiền hà về mặt địa giới hành chính sẽ phải cải cách. Trong đó, loại bỏ đi những thủ tục phiền hà đó về mặt hành chính, còn những yêu cầu chuyên môn chúng ta phải giữ lại để đảm bảo chất lượng, ổn định hệ thống cũng đảm bảo chính quyền lợi của người dân, đảm bảo cân đối quỹ BHYT.

Trên cơ sở đó dự thảo luật cũng đã có những giải pháp cụ thể.

Thứ nhất, các quy định liên quan đến đăng ký ban đầu đã được quy định rõ ràng về mặt tiêu chí, cấp nào thì được đăng ký ban đầu và tiêu chí phân bổ thẻ BHYT như thế nào.

Bộ Y tế sẽ hướng dẫn cụ thể, trên cơ sở đó, Sở Y tế và BHXH tỉnh sẽ phân thẻ BHYT bảo đảm tiêu chí công bằng, khoa học và phù hợp thực tiễn.

Thứ 2, khi người bệnh có thẻ đăng ký ban đầu thì cũng không phân biệt địa giới hành chính.

Cụ thể, trong trường hợp cấp cứu người bệnh được khám, chữa bệnh ở tất cả các cơ sở trong toàn quốc. Khi đi công tác, thay đổi nơi tạm trú, người bệnh cũng được khám bệnh chữa ở cơ sở ngang cấp nhưng chúng ta không khuyến khích cái này.

"Chúng ta đặt ra quy định với trường hợp bệnh nặng, bệnh cấp cứu thôi còn bệnh nhẹ, bệnh thông thường thì chúng ta không cần thiết là trong chuyến đi công tác phải đi khám bệnh, chữa bệnh. Chúng ta thực hiện theo nguyên lý những trường hợp bệnh nặng, cấp cứu thì không phân biệt địa giới hành chính", bà Trang nói.

Ngoài ra, với một số bệnh như bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo, bệnh có kỹ thuật chuyên môn cao, kỹ thuật mới mà tuyến dưới chưa có khả năng làm được ngay trong thời điểm nhất định thì người bệnh được phép lên cấp chuyên môn kỹ thuật cao hơn (cấp cơ bản hoặc cấp chuyên sâu tùy theo năng lực).

Bộ Y tế sẽ quy định danh mục các bệnh này, danh mục này không cố định mà được điều chỉnh tùy từng giai đoạn. Trường hợp này không cần giấy chuyển tuyến.

Thứ 3, với một số trường hợp chúng ta vẫn phải giữ giấy chuyển tuyến trong năm. Trước đây, trong năm cứ đến ngày 31/12, người bệnh phải đi lấy giấy chuyển tuyến của cả một năm.

Nội dung này sẽ được điều chỉnh theo hướng bất cứ thời điểm nào người bệnh có nhu cầu chuyển tuyến thì được cấp giấy chuyển tuyến mà không phụ thuộc vào năm tài chính, năm dương lịch. Như vậy khám bệnh thuận tiện hơn, thay vì trước đây phải xếp hàng vào ngày 31/12, gây quá tải tại một thời điểm.

Thứ 4, chúng ta ứng dụng công nghệ thông tin cải cách thủ tục hành chính.

Chẳng hạn, chúng ta sẽ thực hiện trích chuyển dữ liệu điện tử một cách thống nhất đồng bộ để giấy chuyển tuyến, giấy hẹn khám lại được tích hợp trên VNeID, như thế sẽ giảm thủ tục phiền hà.

Bộ Y tế cũng đang thí điểm triển khai sổ sức khỏe điện tử và sau này sẽ sử dụng chính thức khi có điều chỉnh và tiến tới làm hồ sơ bệnh án điện tử theo lộ trình từ ngày 1/1/2027. Như vậy, cũng sẽ tạo nhiều điều kiện cho người bệnh, giảm hồ sơ giấy tờ.

Bộ cũng đang xây dựng kế hoạch để có thể liên thông các kết quả xét nghiệm ở các tuyến. Như vậy, tuyến dưới chỉ định chụp chiếu khi gửi bệnh nhân lên tuyến trên thì có cơ chế để công nhận kết quả xét nghiệm đó.

Người dân không phải chụp chiếu lại, giảm thủ tục. Việc này cũng tiết kiệm được chi phí cho cả quỹ BHYT, người bệnh, tiết kiệm được thời gian công sức của tất cả các bên liên quan.

Song song với đó, Bộ Y tế cũng đang xây dựng các nghị định, thông tư để làm tạo được sức hấp dẫn, nâng cao chất lượng ở tuyến dưới để người bệnh gắn bó với y tế cơ sở, không nhất thiết phải lên tuyến trên gây tốn kém, mất thời gian, vất vả.