Bức thư gửi phụ huynh gây xôn xao của cô giáo Mỹ

Kể về quyết định đi du học từ khi mới chỉ 16 tuổi, Nghĩa chia sẻ rằng dù có trong tay cơ hội đỗ vào một trường đại học tại Việt Nam, Nghĩa vẫn chưa cảm thấy chưa trọn vẹn và hài lòng.

Thời gian đầu bố mẹ Nghĩa không ủng hộ ý định này và thời điểm đó là lúc dịch Covid vẫn đang ảnh hưởng khắp thế giới, Ấn Độ cũng không ngoại lệ.

“Mình hiểu lí do vì sao bố mẹ không muốn mình đi cho lắm, nhưng bản thân mình thì thấy cơ hội khi đi lớn hơn nhiều so với rủi ro.”

Vì thế, Nghĩa đã mất đến hai tháng để thuyết phục bố mẹ, nhờ giáo viên ở trường, bạn bè cùng người thân giúp sức, tìm gần như mọi cách có thể nhận được cái gật đầu. Sau thời gian “trường kì kháng chiến”, bố mẹ mới an tâm hơn một chút về chuyện du học của cậu.

Nói về lí do chọn học tiếp cấp 3 tại UWC Mahindra College (Ấn Độ), Nghĩa cho biết "Đây là một ngôi trường quốc tế với bạn học đến từ nhiều quốc gia trên thế giới. Ngoài ra, bản thân Ấn Độ cũng có nền văn hóa riêng rất đặc trưng và đa dạng, và chính sự đa dạng nhiều mặt về văn hóa, danh tính, lý tưởng,… của những con người nơi đây đã thu hút mình.”

Lần đầu sống xa gia đình, Nghĩa cũng bỡ ngỡ như bao du học sinh khác, phải sống tự lập hơn, học cách nấu ăn, làm việc nhà... Nhưng đặc biệt nhất là Nghĩa phải nghĩ cách làm thế nào để đại diện cho nền văn hóa, con người Việt Nam một cách tốt nhất, lan tỏa văn hóa Việt tới bạn bè quốc tế.

Khi đã làm thân được với các bạn, Nghĩa cũng có thêm nhiều kỉ niệm và khoảng thời gian đáng nhớ, những đêm gần sát ngày kiểm tra, Nghĩa phải thức đêm tới hơn 12 giờ, 1 giờ sáng để hỗ trợ các bạn khác ôn bài kiểm tra. Nhưng đôi khi, để giải tỏa căng thẳng, mọi người đã cùng nhau bật karaoke lên hát, bật nhạc lên nhảy. Nghĩa thực sự cảm thấy những ngày đó rất đáng nhớ vì nó giống như đánh dấu bước chuyển tiếp từ Việt Nam sang Ấn Độ.

Giành học bổng 7,3 tỷ đồng ở Cornell

Trong thời gian học tại Ấn Độ, Nghĩa cũng chuẩn bị cho những kế hoạch lớn hơn trong hành trình học tập của mình. Trong mùa tuyển sinh vừa qua, Nghĩa đã xuất sắc giành học bổng 90%, tương đương với khoảng 7,3 tỉ đồng, cho 4 năm học tại ĐH Cornell - một trong những trường đại học uy tín bậc nhất nước Mỹ (xếp thứ 21 thế giới theo QS Rankings). 

Một điều đáng khâm phục ở nam sinh này là khi nộp hồ sơ dự tuyển học bổng ở cấp 3 cũng như đại học, Nghĩa đều tự làm chứ không đi qua trung tâm nào.

Theo Nghĩa, thực ra đây là một thiệt thòi rất lớn vì thiếu đi sự trợ giúp của những người đã có nhiều kinh nghiệm, có những chiến lược nhất định và có thể giúp quá trình nộp hồ sơ diễn ra trơn tru hơn. Tuy nhiên, mặt tích cực là điều này khiến Nghĩa trở nên rất chủ động.

"Bên cạnh đó, em nhờ đến những mối quan hệ ở Ấn Độ, những anh chị đi trước để chỉnh sửa và hoàn thiện bộ hồ sơ.

Đôi khi cũng có những phút giây em cảm thấy nản lòng vì quá trình tự làm hồ sơ thực sự rất gian nan. Em đã phải loay hoay rất nhiều và thậm chí có lúc không còn động lực tiếp tục. Nhưng sau những khoảng lặng đó, với quyết tâm để vào được ngôi trường mà mình hằng mong ước, em tiếp tục dốc sức và hoàn thành hồ sơ một cách chỉn chu nhất có thể". 

Nghĩa kể rằng mình đã chuẩn bị bài luận khá sớm, trong thời gian bị cách ly một tháng rưỡi khi về Việt Nam năm ngoái. 

Trong bài luận, Nghĩa đã nói về mối quan hệ giữa bản thân và mẹ. Mối quan hệ đấy giúp em hiểu hơn về intersectionality (thuật ngữ để chỉ các sự áp bức xã hội khác nhau sẽ đan xen và cộng hưởng cho nhau), từ đấy hiểu hơn về danh tính bản thân cũng như khơi dậy mong muốn hoạt động xã hội cho nhóm yếu thế, đặc biệt là trẻ em cũng như nhóm thiểu số tính dục. 

"Bắt đầu từ những việc nhỏ nhất, những thứ gần gũi và xoay quanh cuộc sống, mình liệt kê ra những hoạt động, những giá trị đại diện cho bản thân. Sau đó, mình phân tích kĩ để tìm ra những kết nối thú vị để viết trong bài luận” - Nghĩa chia sẻ.

Nói thêm về kinh nghiệm là hồ sơ du học, Nghĩa cho biết "Các bạn đang có ý định đi du học chắc hẳn cũng biết rằng bên cạnh thành tích học tập nổi trội thì hoạt động ngoại khóa cũng rất quan trọng. Theo mình, mọi người nên có sự kiên định với một dự án nhất định trong hồ sơ, và điều đấy có thể thể hiện qua sự cam kết đối với sứ mệnh và ý nghĩa, giá trị mà bạn lựa chọn.

Tuy nhiên, các bạn cũng nên có sự đa dạng nhất định trong hoạt động ngoại khóa, để người khác có thể thấy được rằng bạn còn hứng thú với nhiều giá trị khác nữa”.

Hà Linh - Minh Phương

Các lực lượng Moscow đã thu giữa được chiếc M1150 nói trên cùng một xe tăng Abrams khác trong cuộc phản kích gần khu định cư Berdychi lân cận thành phố Avdiivka.

Bộ Quốc phòng Nga lưu ý, triển lãm còn trưng bày 32 chiến lợi phẩm khác, bao gồm xe tăng Leopard 2A6 và xe chiến đấu bộ binh Marder (IFV) do Đức chế tạo; xe bọc thép Bradley IFV của Mỹ; xe thiết giáp AT105 Saxon và Husky TSV do Anh sản xuất …

Trong số các hiện vật tại triển lãm còn có nhiều loại vũ khí nhỏ và thiết bị kỹ thuật do NATO phát triển cùng với máy bay không người lái (UAV) và các hệ thống liên lạc của Ukraine.

Nhà chức trách cho hay, triển lãm được chia thành nhiều khu vực theo chủ đề, trong đó khách tham quan có cơ hội tìm hiểu các đặc điểm chiến đấu của vũ khí phương Tây cũng như cách quân Nga thu giữ những khí tài đó.

Quân Nga tấn công sở chỉ huy miền nam Ukraine

Trước đó, dự án này cũng là 1 trong 12 dự án đạt giải Nhất cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm học 2021 - 2022 do Bộ GD-ĐT tổ chức.

Dự án này thuộc lĩnh vực Khoa học xã hội và hành vi. Đây là dự án duy nhất của học sinh Việt Nam không chỉ đăng slides trình bày mà còn công bố toàn văn nghiên cứu (được viết bằng tiếng Anh) trên trang chủ của ISEF.

Toàn văn nghiên cứu gồm 16 trang được viết như một bài báo khoa học

Tuy nhiên, ở cuối trang 10 trong bài nghiên cứu viết bằng tiếng Anh có đoạn viết:

“The seminar war conducted online on Microsoft Team software with the participation of Phan Huy Uncle high school students in the experimental group and the headteachers of classes”.

(Tạm dịch: Buổi toạ đàm được thực hiện trực tuyến trên phần mềm Microsoft Team với sự tham gia của học sinh trong nhóm thực nghiệm và các giáo viên chủ nhiệm của Trường THPT Phan Huy Uncle).

Theo người phát hiện ra điều này, dù bài toàn văn được viết chuyên nghiệp, trong đó nhóm tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng với các phân tích thống kê phức tạp, nhưng nhiều lỗi diễn đạt trong bài giống như nhóm tác giả dùng phần mềm tự động dịch để dịch.

Năm nay, đoàn Việt Nam đăng ký tham gia ISEF 2022 với 7 dự án của 13 học sinh. 7 dự án tham dự hội thi thuộc 7 lĩnh vực trong tổng số 21 lĩnh vực của ISEF. Đây những dự án đạt giải Nhất tại Cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học năm học 2021-2022.

Trước đó, cả 7 dự án đã hoàn tất quá trình nộp hồ sơ đăng ký dự thi và được thông qua bởi Hội đồng thẩm định của ISEF 2022. ISEF 2022 diễn ra từ ngày 4-13/5/2022 với hai hình thức thi trực tiếp và trực tuyến, các đội dự thi trực tiếp tại Mỹ. Các đội tuyển Việt Nam đăng ký tham gia theo hình thức trực tuyến vào hai ngày 4 và 5/5. Lễ trao giải ISEF 2022 sẽ diễn ra vào ngày 13/5/2022.

Hoàng Lan

GS Nguyễn Hữu Việt Hưng: Nền giáo dục đại học nước ta còn chạy theo những trào lưu nhất thời, chưa bình tâm, an nhiên, tự tại theo đuổi những việc của chính ta.

Nhiều thầy hướng dẫn và nghiên cứu sinh (NCS) trong một số ngành còn chưa biết thế nào là một luận án tiến sĩ. Những đầu đề luận án mà dân mạng cười nhạo đều giống những báo cáo hành chính, không có sáng tạo gì. Những người thầy và NCS như thế đã mất hết lòng tự trọng, mất khả năng lao động tử tế. 

Một lý do quan trọng là việc chúng ta đã dịch Doctor của phương tây thành Tiến sĩ. (Nghe cứ như đùa.) Doctor là học vị cao nhất mà các đại học phương tây cấp cho người lao động sáng tạo, có phát hiện mới, chưa từng được biết, về một lĩnh vực nào đó. Còn Tiến sĩ ở những nước phương đông theo Nho giáo là học vị cao nhất mà nhà nước phong kiến cấp cho những người hiểu biết, văn hay chữ tốt, có thể làm quân sư hay thư lại trong hệ thống hành chính quốc gia. Doctor và Tiến sĩ chỉ có một điểm chung, chúng cùng là học vị cao nhất của xã hội sản sinh ra chúng. Một bên, Doctor đòi hỏi sáng tạo, không đòi hỏi biết nhiều, bên kia Tiến sĩ không cần sáng tạo, mà cần hiểu biết rộng. Sự vênh nhau như thế là sai lầm chết người trong hệ thống đào tạo tiến sĩ hiện nay.

Trong lịch sử nước ta, có thời (như thời Nguyễn Trãi), Tiến sĩ từng được gọi là Thái học sinh (Học sinh cỡ lớn/cao cấp). Ở phương Tây, học vị tiến sĩ đánh dấu điểm khởi đầu sự nghiệp khoa học. Ở phương Đông, học vị tiến sĩ thường đánh dấu điểm kết thúc quãng đời đi học.

Nếu chúng ta vẫn dịch Doctor thành Tiến sĩ (hàm nghĩa có sáng tạo), thì văn bằng của người hiểu biết rộng, chỉ cần học nhiều chứ không đòi hỏi sáng tạo, nên được gọi khác đi, chẳng hạn là Học sĩ. Như thế, sẽ có hai văn bằng cao, không so sánh được với nhau, là Tiến sĩ (đòi hỏi sáng tạo) và Học sĩ (đòi hỏi học rộng, không cần sáng tạo). Những luận án tiến sĩ mà thiên hạ vẫn cười trên mạng gần đây nên được hiểu là luận án Học sĩ. 

- Theo ông, làm thế nào để việc học tiến sĩ quay về đúng ý nghĩa của nó, rằng đây là nhu cầu tự thân của mỗi người? 

GS Nguyễn Hữu Việt Hưng:Việc đào tạo tiến sĩ vừa là đòi hỏi tự thân của người đi học, vừa là nhu cầu của xã hội.

Chỉ các định chế khoa học (các đại học, các viện nghiên cứu) mới cần các tiến sĩ. Những người lãnh đạo/quản lý xã hội, nếu đòi hỏi bằng cấp, thì đó phải là bằng Học sĩ (chỉ là một cấp học, không đòi hỏi sáng tạo). 

Nếu chúng ta chưa đặt ra được một học vị mới (Học sĩ) chỉ yêu cầu học rộng, không yêu cầu sáng tạo, thì hãy tách riêng việc có bằng tiến sĩ với việc làm lãnh đạo bằng cách bãi bỏ ưu tiên chọn lãnh đạo có bằng tiến sĩ. Điều này rất then chốt.

Rất nhiều người vội vã kiếm cho được học vị tiến sĩ, để mau chóng trở thành (hay củng cố vị trí) lãnh đạo. Không ít người trong số đó đã tham nhũng, mà nhanh giàu nhất hiện nay là tham nhũng đất đai. Nhiều người như vậy đã phải ngồi nhà đá.

Vậy nên, một trong những cách cứu vãn sự đào tạo tiến sĩ là hợp lý hoá chính sách đất đai. Ngoài ra, muốn để cho những lỗ hổng về chính sách không làm hỏng sự đào tạo tiến sĩ, thì phải cương quyết bãi bỏ ưu tiên chọn lãnh đạo có bằng tiến sĩ. 

- Còn để dẹp nạn tiến sĩ “lởm”, cần thay đổi và thực hiện những điều gì thưa ông? 

GS Nguyễn Hữu Việt Hưng: Nếu việc có bằng tiến sĩ không được ưu tiên trong tuyển chọn lãnh đạo, thì người ta không chen nhau làm tiến sĩ nữa. Nhu cầu làm luận án tiến sĩ giảm. Chất lượng tiến sĩ khi đó là chuyện riêng của giới học thuật.

Việc người làm lãnh đạo có thực sự cần văn bằng Học sĩ (chỉ cần học rộng biết nhiều) hay không là vấn đề do xã hội quyết định. Nhớ rằng, trên thế giới chỉ có bằng Thạc sĩ (Master) không đòi hỏi kết quả nghiên cứu mới, còn bằng Doctor chắc chắn phải có. Nhằm mục tiêu hội nhập quốc tế, sự đào tạo tiến sĩ cần học theo các nước có nền khoa học tiên tiến. Tuyệt nhiên không “vẽ rắn thêm chân”. Chẳng hạn, không thể đòi hỏi người dự tuyển NCS phải có bài báo khoa học. Chuyện này chỉ khuyến khích thị trường mua bán bài báo. Hội đồng bảo vệ luận án là do thầy hướng dẫn mở và mời, thầy hướng dẫn đương nhiên là Chủ tịch Hội đồng. Việc mời ai tham gia hội đồng là việc của thầy hướng dẫn. Chấm dứt việc không cho người hướng dẫn là một thành viên của hội đồng. 

Để cho văn bằng tiến sĩ của ta cũng xứng với văn bằng các nước tiên tiến, cần có công bố quốc tế. Khi mà cả thầy hướng dẫn lẫn NCS trong một số chuyên ngành không còn lòng tự trọng, (cũng có thể họ chưa từng biết một luận án tiến sĩ phải thế nào), thì việc bắt buộc có công bố quốc tế hiển nhiên là một lối thoát. Do các yếu tố lịch sử, do sự cống hiến của một số yếu nhân, một số ngành ở nước ta, chẳng hạn Toán học, đã có công bố quốc tế trong mỗi luận án tiến sĩ. 

Có người nói KHXH rất khó công bố quốc tế. Họ viện dẫn đặc thù của chuyên ngành. Có đúng thế không? Thật ra, các nghiên cứu nghiêm túc về CNXH được chào đón tại nhiều tạp chí. Gần đây, công bố quốc tế trong KHXH tăng một cách ấn tượng.

Nếu thế hệ trước công bố quốc tế tốt, thì họ sẽ truyền thụ được chuyện đó cho các thế hệ sau. 

Việc đòi hỏi luận án tiến sĩ phải có công bố quốc tế có thể đi ngược với việc ở các nước hàng đầu về khoa học (Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Ý, Nhật...), có nhiều NCS khi bảo vệ tiến sĩ chưa có bài báo khoa học nào. Nếu sau này người ấy không công bố được (chẳng hạn vì phát hiện ra luận án sai) thì sao? Thì uy tín khoa học của thầy hướng dẫn bị sứt mẻ, và tiến sĩ mới ấy không bao giờ xin được một vị trí khoa học (giảng viên hay nghiên cứu viên). Nếu thầy hướng dẫn không ngại uy tín bị sứt mẻ, vì không còn lòng tự trọng, và tiến sĩ mới đã có nơi làm việc trước khi thành tiến sĩ, thì sao? Nếu người ta quyết xé rào, và nếu họ lại được các đồng nghiệp trong hội đồng ủng hộ thì... không rào cản pháp luật nào ngăn được họ. Khi đó cần đến sự răn đe của đạo đức và tôn giáo. Nếu cả đạo đức và tôn giáo cũng vô nghĩa với họ thì sao? Khi đó, rất có thể chúng ta phải ... làm lại từ đầu. 

Mục tiêu cơ bản là tĩnh tâm và kiên định xây dựng một nền đại học tử tế, trong đó tiến sĩ phải ra tiến sĩ. Những phát kiến, đóng góp của mỗi luận án tiến sĩ phải có tính nguyên thủy/độc đáo và có ý nghĩa.

Mọi điều luật đều do con người đặt ra. Đặt ra được thì họ cũng lách qua được. Cho nên những việc quan trọng phải được trao vào tay những người có lòng tự trọng. Sự đào tạo tiến sĩ chỉ diễn ra tử tế trong một xã hội căn bản là sự tử tế.

Lê Huyền (thực hiện)

PGS Phan Thị Hà Dương: Không nên ‘hạ chuẩn’ tiến sĩ với hiện trạng ở Việt Nam

"Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ" cần đặt trong hiện trạng của nền giáo dục và nhu cầu sử dụng tiến sĩ của xã hội ta hiện nay. 

">