Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 24,7 triệu trẻ em, trong đó 2/3 trẻ có thể tiếp cận thiết bị kết nối Internet. Số liệu báo cáo của UNICEF cho thấy, 82% trẻ em Việt Nam trong độ tuổi 12-13 tuổi có sử dụng Internet và con số này tăng lên 93% đối với trẻ từ 14-15 tuổi.

Theo đánh giá của các chuyên gia, mức độ tham gia các hoạt động trên không gian mạng của trẻ em ở Việt Nam là rất lớn và chưa bao giờ trẻ dành nhiều thời gian cho Internet như hiện nay. Việc tham gia hoạt động trên mạng mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng khiến các em phải đối mặt với rủi ro như tiếp cận với nội dung độc hại, bị phát tán thông tin riêng tư, nhạy cảm. Trẻ cũng có thể bị bắt nạt trực tuyến hoặc rơi vào tình trạng nghiện Internet.

Năm 2021, Chính phủ đã phê duyệt Chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025”. Đây là lần đầu tiên, Việt Nam có một chương trình cấp quốc gia riêng về bảo vệ trẻ em trên mạng. Chương trình với mục tiêu kép là bảo vệ bí mật đời sống riêng tư và ngăn chặn, xử lý các hành vi lợi dụng môi trường mạng để xâm hại trẻ em, đặc biệt chú trọng đến việc tạo ra hệ miễn dịch số giúp trẻ tự nhận biết và có khả năng tự bảo vệ mình. 

Chương trình không chỉ tập trung vào vấn đề bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng mà còn mong muốn thúc đẩy phát triển các sản phẩm, ứng dụng giúp các em truy cập, khai thác nguồn tài nguyên trực tuyến một cách hiệu quả và an toàn. 

Ngay sau khi chương trình được ban hành, Bộ TT&TT đã có quyết định cụ thể hóa các nhiệm vụ nhằm tăng cường thông tin, tuyên truyền đến toàn xã hội về hiện trạng, các nguy cơ đối với trẻ em và kiến thức, định hướng trẻ tương tác an toàn, lành mạnh trên môi trường mạng. 

Kế hoạch cũng đưa ra những khuyến nghị và tuyên truyền các kỹ năng số cơ bản cho trẻ em theo từng độ tuổi để biết tự bảo vệ mình và tương tác an toàn trên môi trường mạng; cách nhận diện, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em; đồng thời triển khai các biện pháp kỹ thuật để phát hiện sớm, chủ động phòng ngừa, ngăn chặn hành vi xâm hại trẻ em trên môi trường mạng. Từ đó, thúc đẩy việc nghiên cứu, xây dựng và triển khai hệ sinh thái các sản phẩm, ứng dụng của Việt Nam đáp ứng nhu cầu học tập, giải trí của trẻ em trên Internet.

Trên thị trường có một số sản phẩm, giải pháp được triển khai với mục tiêu bảo vệ trẻ em trên mạng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, các giải pháp công nghệ chỉ là một trong những phương thức để phòng tránh tác hại của môi trường mạng gây ảnh hưởng tới trẻ.
 
Ông Ngô Tuấn Anh, CEO Công ty An ninh mạng thông minh SCS cho rằng cha mẹ có thể sử dụng một số giải pháp chặn lọc nội dung độc hại để bảo vệ con em. Những giải pháp kỹ thuật sẽ giúp người dùng chủ động thích ứng kịp thời với nguy cơ trên mạng. Song các bậc phụ huynh phải trợ giúp để con có thể tự bảo vệ mình trên môi trường mạng. “Khi chúng ta cùng con tạo dựng cuộc sống an toàn hạnh phúc trên môi trường số thì cần áp dụng nhiều yếu tố, trong đó sự đồng hành của cha mẹ là quan trọng nhất”,ông Ngô Tuấn Anh nói.

Đây là một trong những nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính đối với Bộ TT&TT tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2022, triển khai nhiệm vụ năm 2023 vừa được tổ chức.

Cùng với các nhiệm vụ cần lưu ý về hoàn thiện cơ chế chính sách; phủ sóng toàn diện dịch vụ viễn thông; tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia; thúc đẩy kinh tế số….Thủ tướng yêu cầu trong năm 2023, Bộ TT&TT tiếp tục nâng cao nhận thức, phổ biến kiến thức, phổ cập kỹ năng bảo đảm an toàn thông tin cho người dân, tạo lập niềm tin số trên môi trường mạng, thúc đẩy người dân sử dụng các nền tảng số Việt Nam.

Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 24,7 triệu trẻ em, trong đó 2/3 trẻ có thể tiếp cận thiết bị kết nối Internet. Số liệu báo cáo của UNICEF cho thấy, 82% trẻ em Việt Nam trong độ tuổi 12-13 tuổi có sử dụng Internet và con số này tăng lên 93% đối với trẻ từ 14-15 tuổi.

Theo đánh giá của các chuyên gia, mức độ tham gia các hoạt động trên không gian mạng của trẻ em ở Việt Nam là rất lớn và chưa bao giờ trẻ dành nhiều thời gian cho Internet như hiện nay. Việc tham gia hoạt động trên mạng mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng khiến các em phải đối mặt với rủi ro như tiếp cận với nội dung độc hại, bị phát tán thông tin riêng tư, nhạy cảm. Trẻ cũng có thể bị bắt nạt trực tuyến hoặc rơi vào tình trạng nghiện Internet.

Năm 2021, Chính phủ đã phê duyệt Chương trình “Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025”. Đây là lần đầu tiên, Việt Nam có một chương trình cấp quốc gia riêng về bảo vệ trẻ em trên mạng. Chương trình với mục tiêu kép là bảo vệ bí mật đời sống riêng tư và ngăn chặn, xử lý các hành vi lợi dụng môi trường mạng để xâm hại trẻ em, đặc biệt chú trọng đến việc tạo ra hệ miễn dịch số giúp trẻ tự nhận biết và có khả năng tự bảo vệ mình. 

Chương trình không chỉ tập trung vào vấn đề bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng mà còn mong muốn thúc đẩy phát triển các sản phẩm, ứng dụng giúp các em truy cập, khai thác nguồn tài nguyên trực tuyến một cách hiệu quả và an toàn. 

Ngay sau khi chương trình được ban hành, Bộ TT&TT đã có quyết định cụ thể hóa các nhiệm vụ nhằm tăng cường thông tin, tuyên truyền đến toàn xã hội về hiện trạng, các nguy cơ đối với trẻ em và kiến thức, định hướng trẻ tương tác an toàn, lành mạnh trên môi trường mạng. 

Kế hoạch cũng đưa ra những khuyến nghị và tuyên truyền các kỹ năng số cơ bản cho trẻ em theo từng độ tuổi để biết tự bảo vệ mình và tương tác an toàn trên môi trường mạng; cách nhận diện, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em; đồng thời triển khai các biện pháp kỹ thuật để phát hiện sớm, chủ động phòng ngừa, ngăn chặn hành vi xâm hại trẻ em trên môi trường mạng. Từ đó, thúc đẩy việc nghiên cứu, xây dựng và triển khai hệ sinh thái các sản phẩm, ứng dụng của Việt Nam đáp ứng nhu cầu học tập, giải trí của trẻ em trên Internet.

Trên thị trường có một số sản phẩm, giải pháp được triển khai với mục tiêu bảo vệ trẻ em trên mạng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, các giải pháp công nghệ chỉ là một trong những phương thức để phòng tránh tác hại của môi trường mạng gây ảnh hưởng tới trẻ.
 
Ông Ngô Tuấn Anh, CEO Công ty An ninh mạng thông minh SCS cho rằng cha mẹ có thể sử dụng một số giải pháp chặn lọc nội dung độc hại để bảo vệ con em. Những giải pháp kỹ thuật sẽ giúp người dùng chủ động thích ứng kịp thời với nguy cơ trên mạng. Song các bậc phụ huynh phải trợ giúp để con có thể tự bảo vệ mình trên môi trường mạng. “Khi chúng ta cùng con tạo dựng cuộc sống an toàn hạnh phúc trên môi trường số thì cần áp dụng nhiều yếu tố, trong đó sự đồng hành của cha mẹ là quan trọng nhất”,ông Ngô Tuấn Anh nói.

Diệp Toàn

Diệp Toàn

Theo Giám đốc Sản xuất Gameloft, chưa cần nói đến việc AI có giỏi hơn được không, “chỉ cần trên thế giới có người dùng AI giỏi hơn mình là mình thua”. Trsu

Lấy dẫn chứng, vị chuyên gia này cho hay, với Github Copilot (công cụ AI hỗ trợ lập trình viên bằng cách tự động hoàn thành mã code), các lập trình viên có thể hoàn thành công việc của mình chỉ trong vòng một nửa thời gian so với trước kia.

Điều đó cũng có nghĩa, những công việc trước kia cần đến 10 lập trình viên thì bây giờ chỉ cần có 5 người, thậm chí 2 nếu đó là người giỏi. Cùng với đó 8 người còn lại có thể bị tụt xuống những vị trí nhàm chán hơn và bị trả lương thấp hơn so với giá trị. Trong 3 đến 4 năm nữa, họ có thể bị thay thế. Điều này cho thấy những tác động của AI với giới lập trình viên, đặc biệt là ChatGPT. 

Kỹ năng lập trình viên cần có để không bị AI “cướp việc”

Theo ông Dũng, cần loại bỏ cách suy nghĩ “tôi là lập trình viên” bởi nó khiến cho việc lập trình trở thành một phần định danh của người đó. Nếu thời thế thay đổi, việc lập trình không còn “hot” nữa, hẳn người có suy nghĩ trên sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng hiện sinh, khi không biết “Tôi là ai?”. 

Thay vào đó, cần tư duy theo hướng “Tôi có thể lập trình”, và theo cách nói này, lập trình chỉ đơn giản là một kỹ năng mà họ đang sở hữu. 

Thực tế cho thấy, lập trình chỉ là một trong những kỹ năng cần có của một người lập trình viên. Vị chuyên gia đến từ Gameloft cho rằng, bên cạnh lập trình, có 2 kỹ năng không thể thiếu với các lập trình viên, đó là tiếng Anh và kỹ năng mềm. 

“Hầu hết các công nghệ mới mẻ, hay ho đều ở nước ngoài. Cùng một công việc nhưng nếu giỏi tiếng Anh, bạn hoàn toàn có thể làm từ xa cho các công ty nước ngoài, với sự khác biệt về mức lương và cơ hội phát triển. Đối với kỹ năng mềm, đây là điều cần có để nói chuyện, thuyết phục, hợp tác hay làm việc với người khác”, ông Dũng nói. 

Bên cạnh 2 yếu tố này, lập trình viên cần khám phá và thử nghiệm thêm nhiều công nghệ và lĩnh vực mới, biết tận dụng AI để bổ sung kiến thức và rút ngắn thời gian làm việc. Quan trọng hơn cả là biết mình có thể đóng góp được gì cho xã hội.

Nếu làm được những điều trên trong thời gian đủ dài, đó sẽ là hành trang vững chắc để một người lập trình viên thành công, bất kể sự thay đổi nào, không chỉ trong thời đại của AI.

Hơn 100 năm trước, nhà triết học người Mỹ - Elbert Hubbard từng nói: “Một cỗ máy có thể làm thay việc của 50 người bình thường, nhưng không cỗ máy nào có thể làm thay việc của một người phi thường”. Câu nói này đã đúng trong suốt một thời gian dài, tuy nhiên, nó đang dần trở nên không đúng trong bối cảnh các mô hình ngôn ngữ lớn đang phát triển mạnh và ngày càng đi vào thực tế cuộc sống. 

Kể từ sau sự nổi lên của ChatGPT, với sự chính xác của công cụ AI, người lao động thuộc nhiều ngành nghề khác nhau sẽ thực sự bị đe dọa nếu họ không cải thiện mình để tốt hơn so với AI. Trong số đó, có cả những ngành nghề thời thượng như lập trình viên máy tính. 

Lập trình viên cũng có thể bị AI thay thế

Chia sẻ tại lễ tốt nghiệp và khai giảng năm học 2023 của trường đào tạo lập trình viên quốc tế Aptech, ông Nguyễn Huy Dũng – Giám đốc Sản xuất tại Gameloft cho biết, với đà phát triển của Generative AI, chỉ 2-3 năm nữa, chúng ta sẽ cảm nhận được tác động trực tiếp của AI tới ngành nghề của mình. 

“Cách đây 10 năm, chúng ta chỉ nghĩ rằng AI có thể thay thế những nghề đơn giản trước, những công việc mang tính trí tuệ như đồ họa, sáng tạo, nhiếp ảnh hay lập trình gần như không bao giờ thay thế được. Thế nhưng với những bước tiến phát triển thời gian gần đây, chính những công việc ấy lại đang bị đe dọa nhiều hơn”, ông Dũng cho hay. 

Theo Giám đốc Sản xuất Gameloft, chưa cần nói đến việc AI có giỏi hơn được không, “chỉ cần trên thế giới có người dùng AI giỏi hơn mình là mình thua”. Trsu

Lấy dẫn chứng, vị chuyên gia này cho hay, với Github Copilot (công cụ AI hỗ trợ lập trình viên bằng cách tự động hoàn thành mã code), các lập trình viên có thể hoàn thành công việc của mình chỉ trong vòng một nửa thời gian so với trước kia.

Điều đó cũng có nghĩa, những công việc trước kia cần đến 10 lập trình viên thì bây giờ chỉ cần có 5 người, thậm chí 2 nếu đó là người giỏi. Cùng với đó 8 người còn lại có thể bị tụt xuống những vị trí nhàm chán hơn và bị trả lương thấp hơn so với giá trị. Trong 3 đến 4 năm nữa, họ có thể bị thay thế. Điều này cho thấy những tác động của AI với giới lập trình viên, đặc biệt là ChatGPT. 

Kỹ năng lập trình viên cần có để không bị AI “cướp việc”

Theo ông Dũng, cần loại bỏ cách suy nghĩ “tôi là lập trình viên” bởi nó khiến cho việc lập trình trở thành một phần định danh của người đó. Nếu thời thế thay đổi, việc lập trình không còn “hot” nữa, hẳn người có suy nghĩ trên sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng hiện sinh, khi không biết “Tôi là ai?”. 

Thay vào đó, cần tư duy theo hướng “Tôi có thể lập trình”, và theo cách nói này, lập trình chỉ đơn giản là một kỹ năng mà họ đang sở hữu. 

Thực tế cho thấy, lập trình chỉ là một trong những kỹ năng cần có của một người lập trình viên. Vị chuyên gia đến từ Gameloft cho rằng, bên cạnh lập trình, có 2 kỹ năng không thể thiếu với các lập trình viên, đó là tiếng Anh và kỹ năng mềm. 

“Hầu hết các công nghệ mới mẻ, hay ho đều ở nước ngoài. Cùng một công việc nhưng nếu giỏi tiếng Anh, bạn hoàn toàn có thể làm từ xa cho các công ty nước ngoài, với sự khác biệt về mức lương và cơ hội phát triển. Đối với kỹ năng mềm, đây là điều cần có để nói chuyện, thuyết phục, hợp tác hay làm việc với người khác”, ông Dũng nói. 

Bên cạnh 2 yếu tố này, lập trình viên cần khám phá và thử nghiệm thêm nhiều công nghệ và lĩnh vực mới, biết tận dụng AI để bổ sung kiến thức và rút ngắn thời gian làm việc. Quan trọng hơn cả là biết mình có thể đóng góp được gì cho xã hội.

Nếu làm được những điều trên trong thời gian đủ dài, đó sẽ là hành trang vững chắc để một người lập trình viên thành công, bất kể sự thay đổi nào, không chỉ trong thời đại của AI.