Ông Noura Afaneh, nhà phân tích nội dung web của Kaspersky đã chỉ ra một số rủi ro nhất định khi sử dụng Chatbot AI. Trong đó, ChatGPT đã lập kỷ lục với số lượng người dùng tăng nhanh nhất, nhưng lại không xác minh độ tuổi người dùng. Đây chính là mối đe dọa đối với quyền riêng tư dữ liệu của trẻ em.

Do câu trả lời được tổng hợp từ Internet, nhiều lúc những nội dung do ChatGPT cung cấp không hoàn toàn chính xác và dễ khiến người dùng tiếp nhận thông tin sai lệch. ChatGPT cũng có nguy cơ bị lợi dụng trở thành công cụ đạo văn cho một số học sinh.

Trên thế giới, đã có những trường hợp đáng báo động về tác hại của Chatbot AI khi các nữ sinh ở tuổi vị thành niên tham khảo ChatGPT về thông tin sức khỏe và kế hoạch ăn kiêng. AI có thể cung cấp nhanh chóng những thông tin với kế hoạch chi tiết và lời khuyên cụ thể. Tuy nhiên, những thông tin này không tham chiếu bất kỳ dữ liệu thực tế và chỉ là các tập hợp thông tin ngẫu nhiên trên mạng.

Tiếp xúc với Chatbot từ khi còn quá nhỏ, trẻ sẽ lầm tưởng trí tuệ nhân tạo là người bạn thật sự và hành động theo lời khuyên của AI. Trong khi đó, những lời khuyên này có thể bao gồm nội dung thiên vị, không chính xác, có hại hoặc gây hiểu nhầm.

Điều này đặc biệt rủi ro vì thanh thiếu niên có thể cảm thấy thoải mái hơn khi chia sẻ thông tin cá nhân, cuộc sống riêng tư với Chatbot hơn là phụ huynh, những người thực sự có thể giúp đỡ trẻ.

Trên Internet hiện cũng có vô số Chatbot AI được thiết lập để mang đến trải nghiệm “khiêu dâm”. Một số Chatbot yêu cầu xác minh độ tuổi nhưng điều này vẫn rất nguy hiểm vì trẻ có thể chọn cách nói dối về tuổi của mình, trong khi những cách thức để ngăn chặn điều đó là chưa đủ.

Cách bảo vệ trẻ trước hiểm họa từ Chatbot và Internet

Theo Trung tâm ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT, Bộ TT&TT), tại Việt Nam, 2/3 số trẻ em hiện có thể tiếp cận với thiết bị kết nối Internet. Số liệu của UNICEF cũng cho thấy, 82% trẻ em Việt Nam trong độ tuổi 12-15 tuổi có sử dụng Internet. Con số này tăng lên 93% đối với trẻ em từ 14-15 tuổi. 

Trước thực tế trên, giải pháp tốt nhất để bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng là sự chung tay của cả gia đình, nhà trường, xã hội và chính các em. Ngoài sự chủ động của cha mẹ, chính các em cũng cần nhận thức về các thông tin mà mình tiếp cận.  

Số liệu được Google Việt Nam công bố hồi tháng 5/2023 cũng cho thấy, sự phối hợp toàn diện giữa giáo viên với phụ huynh và học sinh đã góp phần thay đổi giao tiếp trong mỗi gia đình theo chiều hướng ngày càng tích cực hơn. Trước năm 2021, có đến hơn 1/3 số phụ huynh được khảo sát chưa bao giờ nói chuyện với con về an toàn mạng, thế nhưng khảo sát năm 2023 cho thấy, 87,7% phụ huynh Việt Nam đã có thể dễ dàng trao đổi với con về chủ đề này. 

“Phụ huynh Việt Nam đang chủ động tìm kiếm các giải pháp công nghệ nhằm hỗ trợ con trong học tập (78,2%), tìm kiếm nội dung giáo dục chất lượng cao (72,2%), hướng dẫn con về an toàn mạng (64,1%)”, Google cho hay.

Theo các chuyên gia của Kaspersky, các bậc cha mẹ cần hiểu rằng việc cấm đoán sử dụng Chatbot AI không phải lúc nào cũng là biện pháp bảo vệ trẻ em tốt nhất. Điều cha mẹ cần làm là phải đóng vai trò tích cực hơn trong việc giảm thiểu các rủi ro trên mạng.

Để giảm thiểu rủi ro từ Chatbot AI, phụ huynh cần hướng dẫn trẻ em sử dụng Internet an toàn. Điều này bao gồm việc cung cấp kiến thức cho trẻ biết đâu là những thông tin riêng tư, mang tính cá nhân, cần hạn chế chia sẻ với người lạ, thậm chí cả Chatbot.

Cha mẹ cũng nên cùng con khám phá, trải nghiệm các tính năng của Chatbot AI, dạy con cách thức sử dụng và nói với bé về những vấn đề nên hoặc không nên hỏi.

Ngoài ra, để giải quyết câu chuyện này, các bậc phụ huynh cũng có thể ứng dụng công nghệ để giám sát, kiểm soát hoạt động trên Internet của trẻ.

Hiện trên thị trường có nhiều công cụ giúp quản lý thời gian, chặn lọc nội dung xấu độc và các nguồn nội dung độc hại. Với sự gia tăng rủi ro cho trẻ em trên Internet, nhu cầu giám sát và bảo vệ trẻ em trên mạng được nhận định sẽ ngày càng gia tăng. 

Marcus Hutchins được ca ngợi là "người hùng" chống WannaCry sau khi tìm được cách ngăn chặn đà tấn công của mã độc tống tiền này từ châu Âu sang Mỹ. Ảnh: NBC

Theo các công tố viên liên bang Mỹ, FBI đã bắt giữ Marcus Hutchins, 22 tuổi, quốc tịch Anh ở Las Vegas hôm 2/8. Hutchins bị buộc tội phát triển một virus máy tính tấn công hệ thống giao dịch của ngân hàng.

Hutchins lấy biệt danh trên mạng là MalwareTech và đang làm việc cho công ty Kryptos Logic ở Los Angeles, Mỹ. Trước khi bị bắt, anh ta từng được đông đảo dư luận ca ngợi là "người hùng" chống WannaCry, vì tìm ra cách chặn đứng sự phát tán của mã độc tống tiền này hồi tháng 5 vừa qua.

Vào thời điểm đó, WannaCry ước tính đã lây nhiễm cho hàng trăm ngàn máy tính khắp thế giới, phá hoạt hoạt động của các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp và tổ chức, từ hệ thống bệnh viện ở Anh, mạng lưới đường sắtĐức, công ty viễn thông Tây Ban Nha tới Bộ nội vụ Nga.

"Tôi chắc chắn không phải là người hùng. Tôi chỉ là một trong số hàng trăm chuyên gia máy tính đã nỗ lực hết sức để chống lại WannaCry", Hutchins tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn sau khi được công nhận là người giúp chặn đứng đà càn quét của mã độc tống tiền từ châu Âu sang nước Mỹ.

Tuy nhiên, Hutchins hiện đối mặt với cáo buộc phát triển và phát tán một phần mềm độc hại (malware), được biết đến với tên gọi "trojan Tronos". Virus này được tạo ra nhằm thu thập và chuyển giao cho hacker mọi tên tài khoản cùng mật khẩu gắn liền với các trang web của ngân hàng, bất cứ khi nào người dùng truy nhập dữ liệu vào một máy tính bị nhiễm virus.

Theo bản cáo trạng được đệ trình lên một tòa án liên bang ở Wisconsin, Mỹ hồi tháng trước, Hutchins và một tòng phạm (danh tính của người này không được tiết lộ) đã thực hiện âm mưu trên trong khoảng thời gian từ tháng 7/2014 đến tháng 7/2015.

"Người hùng" chống WannaCry bị bắt giữ ở Las Vegas sau khi tham gia hội thảo an ninh Hacker mũ đen và Defcon. Vụ bắt giữ diễn ra sau cuộc điều tra malware Kronos kéo dài gần 2 năm của FBI. Thông tin về sự cố đang gây chấn động làng công nghệ thế giới.

Hai cơ quan an ninh của chính phủ Anh là Cơ quan tội phạm quốc gia và Trung tâm an ninh mạng quốc gia đã ra các tuyên bố riêng rẽ nêu rõ họ đã biết về vụ bắt giữ và đang yêu cầu nhà chức trách Mỹ cung cấp thêm thông tin.

Hiệp hội điện tử, một tổ chức bảo vệ các quyền lợi của giới công nghệ tại San Francisco, Mỹ, cũng bày tỏ "sự quan ngại sâu sắc" đến vụ bắt giữ Hutchins. Tổ chức này nói đang cố gắng được tiếp cận nghi phạm này.

Trong khi đó, giáo sư Orin Kerr thuộc Đại học George Washington, một chuyên gia nghiên cứu pháp lý về tội phạm máy tính bình luận, sự cố khá bất thường và khó hiểu khi chính phủ Mỹ quyết định truy tố ai đó chỉ đơn giản vì họ viết hoặc bán malware, chứ không thực sự sử dụng nó.

Tuấn Anh(Theo CNBC, Washington Post, NPR)

Từ nguồn cơn này, Jack và ê-kíp đã liên tục mắc lỗi trong khâu truyền thông và xử lý khủng hoảng truyền thông dẫn đến tình trạng không thể kiểm soát hiện tại.

Khi báo giới liên hệ, cách ê-kíp của Jack phản hồi "không xác nhận cũng không phủ nhận, không muốn nhấn mạnh vào số tiền vì sẽ làm lu mờ thông điệp của bài hát" có thể gây hiểu lầm đây là sự ngầm thừa nhận.

Trưa 3/9, Jack chính thức lên tiếng về thông tin "chi 60 tỷ đồng để gặp Messi" trên trang cá nhân thông qua văn bản của một công ty luật.

Theo văn bản, hiện có một số tổ chức và cá nhân đăng tải các thông tin chưa được xác minh, sai sự thật liên quan ca sĩ Jack có dấu hiệu vu khống, bịa đặt và bôi nhọ danh dự, uy tín cá nhân.

Trích đoạn MV 'Từ nơi tôi sinh ra' - Jack

Sau 3 ngày, ca sĩ này mới khẳng định tất cả thông tin liên quan đến con số chi phí mời huyền thoại bóng đá Messi; chi phí cho các mối quan hệ bạn bè, người thân trong chuyến đi và cho Messi đều sai sự thật.

Việc Jack lên tiếng chậm trễ khiến hai nhân vật Q.C và Q.A kết nối giúp nam ca sĩ gặp gỡ cầu thủ Messi chịu ảnh hưởng nên phản ứng gay gắt.

Ngoài ra, dù chỉ "mong muốn các tổ chức, cá nhân ngừng đăng tải nội dung thiếu tính xác thực trên internet", việc Jack lên tiếng thông qua văn bản của một công ty luật khiến dư luận càng xấu đi. 

Chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long bình luận: "Cách làm này tạm thời giúp Jack thoát khỏi cuộc chiến pháp lý nếu bị cáo buộc sử dụng không xin phép hình ảnh của Messi nhưng vô hình trung đẩy số đông khán giả vào thế tội đồ, những kẻ gieo rắc tin đồn".

Jack cũng gây chú ý với nội dung xin lỗi ngô nghê, sai chính tả trong một tình huống yêu cầu độ chuẩn mực, chuyên nghiệp ở mức cao nhất.

Từ đó đến nay, Jack vẫn im lặng trong khi tin đồn và dư luận tiêu cực tăng lên từng ngày, từng giờ. Theo chuyên gia Nguyễn Ngọc Long, tin đồn sẽ bị chặn đứng nếu nhân vật chính và ê-kíp lên tiếng rõ ràng, dứt khoát ngay từ đầu.

Chính thái độ mập mờ, kỳ lạ của nam ca sĩ tạo lý do để người dùng mạng tiếp tục bàn tán dữ dội, góp phần không nhỏ vào khủng hoảng truyền thông trầm trọng. 

Trọng tâm và những điểm mù

Ngày 31/8, buổi giới thiệu MV Từ nơi tôi sinh racó hình ảnh của cầu thủ Messi của Jack kết thúc khoảng 16h30'. Chưa đầy 2 tiếng - khoảng 18h25', khi MV chưa chính thức phát hành, một số fanpage về bóng đá đã đồng loạt đăng tải thông tin "Jack chi 60 tỷ đồng để gặp Messi".

Sự xuất hiện và lan tỏa một cách bài bản có dấu hiệu được tác động bởi hoạt động truyền thông xã hội chuyên nghiệp.

Đến nay, chưa có căn cứ xác định cá nhân, pháp nhân nào tung thông tin này với động cơ gì. Trên mạng xã hội, các luồng ý kiến phổ biến nhất gồm: nhóm người hâm mộ muốn "nâng tầm" thần tượng; nhóm người phản đối muốn "dìm" Jack và hệ lụy từ mâu thuẫn cá nhân của ca sĩ này.

Trong khủng hoảng truyền thông này, vấn đề cốt lõi là có hay không việc Jack xin phép sử dụng hình ảnh của Messi và cụ thể xin phép gì? Những thông tin còn lại như Jack gặp Messi với tư cách gì? Chi bao nhiêu tiền?.... là nội dung bên lề.

Theo văn bản chính thức từ Jack do công ty luật biên soạn, "cuộc gặp gỡ Messi đã được sắp xếp định danh trước một thời gian, chỉ dành cho người liên quan được xác nhận".

Trong buổi giới thiệu MV, khi được hỏi về việc có hay không Messi cho phép sử dụng hình ảnh? Jack nói: "Người môi giới của Messi nói MV không được nhắc đến chuyện chính trị, quốc gia và không kinh doanh hình ảnh của anh ấy nên chúng tôi không kêu gọi tài trợ và tắt chế độ kiếm tiền trên YouTube".

Trái ngược phía ca sĩ Jack, ông Q.A nói "không có chuyện Messi đồng ý xuất hiện trong MV" còn ông Q.C khẳng định "không có thỏa thuận hay ký kết hợp đồng giữa Jack và Messi".

Từ góc độ pháp lý, mối quan hệ phát sinh giữa ca sĩ Jack và cầu thủ Messi nên những người còn lại chỉ đóng vai trò người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.

Trường hợp ca sĩ Jack vi phạm pháp luật, Messi và ê-kíp là bên duy nhất có quyền khởi kiện đòi bồi thường thiệt hại và yêu cầu tháo gỡ MV.

Đặt trường hợp Jack đã xin phép và được Messi đồng ý, cần xem xét nội dung, phạm vi và hình thức xin phép.

Việc Jack liên tục gọi MV Từ nơi tôi sinh ralà "kỷ niệm", "thước phim tư liệu" không làm thay đổi bản chất của một sản phẩm âm nhạc chính thức được phát hành bởi một ca sĩ chuyên nghiệp.

Trước Jack, vận động viên tâng bóng nghệ thuật Đỗ Kim Phúc cũng được ông Q.C kết nối gặp siêu sao  Cristiano Ronaldo, sau đó tiến hành hoạt động truyền thông rầm rộ sự kiện này trên YouTube.

Tuy nhiên, việc đăng tải hình ảnh, video gặp thần tượng lên các nền tảng, mạng xã hội dạng nhật ký như vlog khác hoàn toàn đưa vào một sản phẩm âm nhạc chuyên nghiệp vì những đối tượng này được điều chỉnh bởi luật khác nhau. Vì vậy, nội dung xin phép quyết định sản phẩm của Jack đúng hay sai về khía cạnh pháp lý.

Kế đến, hệ thống thông luật (common law) và dân luật (civil law) đều thừa nhận giá trị pháp lý của hình thức hợp đồng miệng hay giao kết bằng lời nói; đồng nghĩa không nhất thiết tồn tại một hợp đồng cụ thể dạng văn bản. 

Jack không có nghĩa vụ chứng minh đã xin phép sử dụng hình ảnh của Messi trong MV trừ trường hợp cầu thủ này và ê-kíp yêu cầu.

Tuy nhiên ở góc độ xã hội và tư cách người của công chúng, Jack có trách nhiệm giải thích với khán giả rõ ràng, chi tiết và kịp thời về tính minh bạch của sản phẩm cùng những tin đồn xoay quanh nó. 

Vì không làm tốt điều này, Jack khiến người hâm mộ thất vọng, dư luận có thêm cơ hội bàn tán đồng thời khoét sâu mâu thuẫn với các mối quan hệ cá nhân, tự đưa mình vào cơn khủng hoảng truyền thông khó cứu vãn.  

Vụ việc của Jack gợi nhớ lần ca sĩ Sơn Tùng M-TP mời rapper Snoop Dogg kết hợp trong MV Hãy trao cho anh. Anh liên hệ một cách chính danh, chứng minh bản thân, đáp ứng các điều kiện và chi trả số tiền theo yêu cầu của rapper đình đám của thế giới.

Trong khi đó, Jack chọn con đường tắt, ngắn hơn nhưng đầy rủi ro, là thông qua người giới thiệu để gặp gỡ Messi và đặt vấn đề.  

Trường hợp xấu nhất, khi phía Messi xác nhận Jack chưa xin phép hoặc không được cho phép sử dụng hình ảnh của cầu thủ trong MV, nam ca sĩ chẳng những không lấy lại hào quang như mong muốn mà còn có nguy cơ tự hủy sự nghiệp bởi scandal này.

Lê Thị Mỹ Niệm

* Độc giả có thể gửi ý kiến về địa chỉ: banvanhoa@vietnamnet.vn. Ý kiến của bạn không nhất thiết trùng với quan điểm bài viết đã đăng trên VietNamNet. Xin trân trọng cảm ơn!