Mobiistar từng có tham vọng phổ cập smartphone giá rẻ cho mọi gia đình Việt. Ảnh: Duy Tín.

Khi đó, Mobiistar không hẳn cô đơn. Bkav của ông Nguyễn Tử Quảng đã ra mắt điện thoại Bphone từ 2015 và đến 2017 tiếp tục làm điều đó giữa những ồn ào tranh cãi. Từ "nhất thế giới", "thật không thể tin nổi", Bphone được đi kèm slogan "chất".

Asanzo, một thương hiệu non trẻ khi đó, đang thắng trong mảng điện tử tiêu dùng nhờ thị phần ở nông thôn, cũng nhanh chóng nhập cuộc chơi di động, tham vọng kiếm lời từ nhóm smartphone dưới 3 triệu đồng.

Cuộc chơi sớm nở tối tàn

Bức tranh di động của 2017 nhanh chóng đổi màu qua từng năm. 2018, Bkav vẫn ra điện thoại mới dù CEO Nguyễn Tử Quảng thừa nhận "một thời gian dài bị trầm cảm" vì đọc những bình luận, bài viết trên mạng xã hội.

Bphone 3 trang bị nhiều công nghệ mới và ra mắt trong sự kiện hoành tráng ở Hà Nội, nhưng đó chưa đủ để sản phẩm này có mặt trong thống kê thị phần của GfK và IDC.

Bphone 3 có nhiều tiến bộ sau thời gian dài nhận "gạch đá", nhưng chưa tạo được cú hích trên thị trường.

Mobiistar của cuối năm 2018 đi tìm một cơ hội khác. Thương hiệu này rời bỏ thị trường Việt Nam và chuyển hướng hoàn toàn sang Ấn Độ, nơi có dân số đông hơn và còn cơ hội cho smartphone giá rẻ.

CEO Ngô Nguyên Kha bỏ ngỏ khả năng quay lại Việt Nam trước mọi câu hỏi từ báo chí. Thực tế đã cho thấy câu trả lời. Hãng di động từng một thời ôm khao khát mang điện thoại Việt vào mọi gia đình Việt, nay đã chuyển sang tìm cách phổ cập di động cho người Ấn.

Chưa có thống kê doanh số của Mobiistar ở thị trường 1,3 tỷ dân, và ông Kha cũng không tiết lộ con số cụ thể.

Tương tự, Asanzo sau 2 năm "thử sức" với nhóm di động giả rẻ, cũng đã dừng bước và không hẹn ngày tái ngộ. CEO Phạm Văn Tam cho biết công ty tập trung vào thế mạnh lõi là TV và đồ gia dụng.

Thất bại vì dựa quá nhiều vào bên ngoài?

"Sống tùy từng thời điểm, nhưng đường dài thì họ chịu không nổi nhiệt. Nội lực họ có gì? Họ làm được gì cho chiếc điện thoại mang tên mình ngoài xây thương hiệu và đi đặt hàng từ Trung Quốc?", ông Mai Triều Nguyên, Giám đốc hệ thống bán lẻ lâu đời ở TP.HCM, nói về cái chết từ từ của điện thoại Việt. 

"Khi anh không có nội lực, hoàn toàn dựa vào người khác, phụ thuộc vào người khác thì chuyện anh không tồn lại lâu dài là bình thường. Bkav thì vẫn chưa ai thấy nhà máy của họ hay chi tiết họ làm ra sao. Còn Vin thì đã thấy. Nhưng hiện họ vẫn phụ thuộc hoàn toàn linh kiện vào các hãng nước ngoài", ông Nguyên nói thêm.

Không nội lực, hoàn toàn dựa vào người khác thì chuyện anh không tồn lại lâu dài là bình thường

Ông Mai Triều Nguyên, Giám đốc nhà bán lẻ Mai Nguyên

Theo ông Nguyên, vấn đề còn nằm ở mức độ cạnh tranh quá khắc nghiệt của ngành di động. Những tên tuổi lớn như Samsung và Apple đã làm quá tốt và trưởng thành, chủ động các khâu và mỗi năm ra hàng loạt sản phẩm lấp đầy các phân khúc.

Asanzo, Mobiistar hay những cái tên cũ kỹ hơn như Q-Mobile, Thành Công Mobile... ban đầu có lợi thế giá rẻ và am hiểu thị hiếu nông thôn (pin lớn, chuông to, 2 SIM...).

Nhưng cuộc đổ bộ của hàng loạt thương hiệu Trung Quốc như Oppo, Honor, Huawei, Xiaomi... đã khiến điện thoại Việt khốn đốn. Các hãng này sẵn sàng đạp giá để giết chết đối thủ cạnh tranh ở giai đoạn đầu.

Không đấu lại các tên tuổi Trung Quốc ở phân khúc giá rẻ, điện thoại Việt tiến lên nhóm phổ thông và cao cấp cũng không có kết quả tốt. Bphone của Bkav là một ví dụ.

Với mức giá trên 10 triệu, "thương hiệu Việt" không đủ mạnh để thuyết phục người dùng bỏ qua các nhãn uy tín lâu năm như Samsung, Apple. Ngay cả khi được Thế Giới Di Động hỗ trợ kênh phân phối, Bphone cũng chưa có thị phần đáng kể.

Theo ông Nguyễn Dương, người sáng lập công ty Certified Customer Experience Professional, cựu giám đốc vùng của Singtel và từng làm việc tại các nhà mạng lớn ở Việt Nam, thất bại của Bphone còn đến từ việc phớt lờ định kiến từ người tiêu dùng.

"Người làm thị trường phải coi định kiến là một thực tế và xuất phát từ định kiến chính là xuất phát từ thực tế. Rồi chinh phục khách hàng dần dần bằng sản phẩm chất lượng và dịch vụ như kỳ vọng", ông Dương chia sẻ. 

Vsmart chiếm 2% thị phần

Tháng 12/2018, Vingroup ra mắt thương hiệu smartphone Vsmart với 4 mẫu di động từ giá rẻ đến tầm trung gồm Joy 1, Joy 1+, Active 1 và Active 1+. Theo số liệu của GfK, smartphone Vsmart có thị phần ở mức xấp xỉ 2% từ khi ra mắt (tháng 12/2018) đến tháng 4/2019.

Tính trung bình 4 tháng đầu năm 2019, Samsung là hãng có thị phần lớn nhất với 46,88%, Oppo đứng thứ 2 với 22,09%. Phần lớn các hãng còn loại loay hoay với thị phần 5%. Những hãng vào thị trường Việt Nam lâu ngày như Xiaomi cũng chỉ có khoảng 3,8% thị phần.

Trung bình thị phần 4 tháng đầu 2019 của các thương hiệu điện thoại có mặt ở Việt Nam theo số liệu GfK.

Đổ không ít tiền quảng bá nhưng Realme hay Huawei có lần lượt 2,45% và 5%. Hai thương hiệu xếp ngay trên Vsmart là Nokia (2,7%) và Vivo (2,3%).

2% có thể là con số mà Vsmart không hài lòng. Trong cuộc phỏng vấn với Finacial Times, CEO Trần Minh Trung của Vsmart tiết lộ tham vọng giành 30% thị phần smartphone Việt Nam, chậm nhất là vào năm 2020.

Điều đó đồng nghĩa Vsmart chỉ còn tối đa một năm rưỡi để đạt được mục tiêu. Trong lịch sử thị trường di động Việt Nam, chưa hãng sản xuất nào chứng kiến mức tăng trưởng chóng mặt như vậy. Trong khi đó, những hãng khi đặt chân vào thị trường này đặt mục tiêu top 2, top 3 nhưng rời đi sau vài năm không phải ít.

Mục tiêu chiếm 30% thị phần của Vsmart là quá tham vọng, trong bối cảnh mà các ông lớn như Samsung đã lấp đầy mọi phân khúc.

David McQueen - Giám đốc nghiên cứu hãng tư vấn công nghệ ABI Research

Ông David McQueen - Giám đốc nghiên cứu hãng tư vấn công nghệ ABI Research - cho biết mục tiêu chiếm 30% thị phần của Vsmart là quá tham vọng, trong bối cảnh mà các ông lớn như Samsung đã lấp đầy mọi phân khúc.

“Hãy nhìn những hãng như Xiaomi, Vivo lẹt đẹt ra sao dù vào thị trường nhiều năm hay các tên tuổi lớn như LG, Sony phải rời bỏ để thấy thị trường này khắc nghiệt ra sao”, cựu chuyên viên truyền thông một hãng di động lớn ở Việt Nam bình luận về mục tiêu 30% thị phần của Vsmart.

Nhiều cái tên từng đến và đi

Lời ông ông David McQueen nói là có cơ sở. Thời điểm các thương hiệu Việt còn đất sống ở Việt Nam cũng là lúc thị trường chứng kiến làn sóng đổ bộ ồ ạt của những hãng di động Trung Quốc và Ấn Độ.

Trong thời gian ngắn, Infinix, Coolpad, Intex, Lenovo, Motorola... lần lượt ra mắt các di động từ phổ thông đến tầm trung, đặt cược vào kênh phân phối thương mại điện tử thay cho hình thức đại lý truyền thống.

Chỉ sau một năm, những cái tên này rút chạy khỏi thị trường, dù chưa kịp chứng kiến cú ngã của những thương hiệu Việt. "Chúng tôi đã qua châu Phi và châu Mỹ. Thị trường ở đó còn nhiều cơ hội", Cooper Ma, trưởng nhóm marketing của Infinix, nói với Zing.vn.

Một nửa nhóm nhân sự của Ma, từng "hực hực khí thế" khai phá thị trường Việt, đã quay về Trung Quốc. Số còn lại theo chân anh đến Nam Mỹ, nơi người dân chưa sẵn lòng chi hơn 100 USD để mua điện thoại, rồi sau đó đến Bangladesh, quốc gia Nam Á nằm sát Ấn Độ.

Michelle Xu, phụ trách marketing và truyền thông cho Coolpad tại Việt Nam, trở về Bắc Kinh đầu quân cho Sharp và Tencent. Coolpad cũng chỉ còn duy trì một văn phòng nhỏ ở quận 7, TP.HCM để tiếp nhận bảo hành.

Nắm 2% thị phần ở Việt Nam, Vsmart vừa thông báo bán điện thoại ở Myanmar. Việc thương hiệu này có rời bỏ Việt Nam như Mobiistar hay không, hay đơn thuần mở rộng thị trường, chỉ có thể đợi thời gian trả lời.

Tuy nhiên, nhà thiết kế Martin Hajek có một ý tưởng khác cho Apple khi xâm nhập thị trường dành cho giáo dục. Ông gọi nó là ePad Apple và cho rằng nó thực sự hữu ích hơn với sinh viên.

Bản concept của Martin Hajek có nhiều nét tương đồng với iPhone SE2 và iPhone RED X. Apple ePad đi kèm với bút stylus với các tùy chọn màu sắc như xanh, đen và trắng.

Bút stylus cũng có tông màu trùng khớp với sản phẩm chính và nhìn vào hình ảnh thiết kế có vẻ như đây là một thiết bị có kích thước khoảng 7.9 inch (tương đương iPad mini). Chữ “e” trong tên sản phẩm có thể xuất phát từ màn hình E-Ink màu.

Màn hình E-Ink màu khá đắt tiền nhưng bù lại nó có khả năng tiết kiệm năng lượng tuyệt vời so với màn hình LCD hay OLED. Một ý kiến khác cho rằng thiết bị trông giống sử dụng màn hình OLED hơn và tên gọi “ePad” xuất phát từ “Education – giáo dục”.

Tất nhiên, nếu thích, bạn có thể gọi bạn concept này là iPad Mini X – theo xu hướng đặt tên hiện tại cũa Apple – nhưng đừng quá trông chờ vào việc công ty sẽ hiện thực hóa một bản thiết kế không phải do họ làm ra.

Theo GenK

Nhiệm vụ của họ khi đó là chuẩn bị kế hoạch dự phòng cho sự bành trướng của hệ điều hành Android của Google, phần mềm đang được cài đặt trên những chiếc smartphone Huawei. Họ xác định sự phụ thuộc ngày càng nhiều vào nền tảng này có thể khiến công ty gặp phải rủi ro trong tương lai.

Một dự án bí mật, dài hơi

Theo nguồn tin từ South China Morning Post, khi đó nhóm lãnh đạo Huawei đưa đến kết quả thống nhất rằng công ty cần phải xây dựng hệ điều hành riêng như một giải pháp thay thế cho Android trong trường hợp cần thiết.

Hình ảnh ông Nhậm trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg vào ngày 24/5. Ảnh: Bloomberg.

Cuộc họp này sau đó được biết đến với tên gọi “buổi nói chuyện nội bộ bên hồ”. Tất cả thông tin và tài liệu liên quan đến nội dung thảo luận đều được hạn chế và giữ bí mật.

Không lâu sau, một nhóm các chuyên gia phát triển hệ điều hành riêng cho Huawei được thành lập và hoạt động trong bí mật. Khi đó, nhóm này do quản lý cấp cao Eric Xu Zhijun - hiện là một trong 3 chủ tịch luân phiên của công ty - chịu trách nhiệm.

Một khu vực chuyên biệt được xây dựng bên trong khuôn viên tổng hành dinh của Huawei để đội ngũ có thể làm việc độc lập. Tất cả nhân viên trong nhóm đều phải đăng ký thẻ và chỉ những người này mới có quyền ra vào khu vực đặc biệt trên. Họ cũng không được phép sử dụng điện thoại cá nhân và phải để chúng ở tủ khóa bên ngoài.

Đây là một trong những dự án quan trọng nhất đối với phòng nghiên cứu của Huawei từ năm 2012. Phòng nghiên cứu của hãng được biết đến là nơi phát triển những công nghệ nhằm mục đích thúc đẩy sự đổi mới trong tương lai. Nó tiêu tốn hàng triệu USD tiền đầu tư mỗi năm nhưng không đóng góp ngay lập tức vào lợi nhuận của công ty.

Theo SCMP, hầu hết thành tựu nghiên cứu đạt được không được công khai rộng rãi, bao gồm cả hệ điều hành riêng do Huawei tự phát triển. Hãng mới chỉ thừa nhận sự tồn tại của nền tảng này trong thời gian gần đây.

Một công nhân đang làm việc tại nhà máy ở Đông Hoản. Ảnh: The Guardian.

Năm 2012, Huawei chỉ là một hãng di động nhỏ trên thế giới khi chiếm chưa tới 5% thị phần toàn cầu. Tuy nhiên, theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu thị trường IDC, gã khổng lồ Trung Quốc đã trở thành nhà sản xuất smartphone lớn thứ 2 thế giới với hơn 206 triệu thiết bị xuất xưởng trong quý I/2019.

“Như những gì đã chia sẻ trước đó, Huawei có các phương án dự phòng riêng. Tuy nhiên, chúng chỉ được sử dụng trong tình huống bắt buộc. Chúng tôi muốn hỗ trợ nền tảng của các đối tác. Chúng tôi và chính khách hàng của chúng tôi cũng thích sử dụng những hệ điều hành này”, một phát ngôn viên của Huawei cho biết trong email.

“Android và Windows sẽ luôn là những sự lựa chọn hàng đầu của chúng tôi. Trong thời gian này, chúng tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng của mình để bảo vệ quyền lợi của khách hàng”, người phát ngôn này nhấn mạnh.

Hệ điều hành mới khó thành công

Giữa tháng 5, sau khi Huawei bị Mỹ liệt vào danh sách đen, Google đã đình chỉ một số hạng mục hợp tác với công ty Trung Quốc. Điều này đồng nghĩa với việc điện thoại của Huawei sẽ không được cài đặt các ứng dụng như Google Play, Gmail, YouTube hay các dịch vụ khác từ Google.

Đến lúc này, Huawei mới chính thức thừa nhận việc bí mật phát triển hệ điều hành riêng trong nhiều năm nhằm thay thế Android. Nhiều nguồn tin cho biết các kỹ sư của Huawei đã nghiên cứu kỹ 2 nền tảng Android và iOS để học hỏi từ chúng.

Hệ điều hành do hãng này tự phát triển hứa hẹn mang đến tốc độ nhanh, hoạt động ổn định và cho phản hồi nhanh hơn.

Bức hình được cho là ảnh chụp màn hình từ nền tảng ARK OS. Ảnh: mobilesyrup.

Tuy nhiên, nguồn tin này cũng cho biết thêm một trong những thách thức lớn nhất hiện tại đối với hệ điều hành của Huawei là khả năng tương thích ứng dụng từ Android.

Nếu phát triển thành công, nó sẽ cho phép smartphone Huawei chạy hệ điều hành riêng nhưng vẫn có thể tải xuống và sử dụng các ứng dụng Android một cách hoàn toàn bình thường.

Trên thực tế, nhiều công ty đã cố gắng tạo ra hệ điều hành thay thế cho Android nhưng không thành công. Microsoft từng phát triển một chuyển đổi giúp điện thoại chạy Windows Mobile có thể sử dụng ứng dụng Android.

Tuy nhiên, gã khổng lồ Mỹ đã thất bại vì chúng không thể hoạt động trơn tru. Samsung cũng từng tham vọng thay thế Android bằng nền tảng Tizen, nhưng đã thất bại.

Ngày 14/5, Huawei đã đăng ký bản quyền tên hệ điều hành HongMeng với văn phòng quản lý tài sản trí tuệ Trung Quốc. Ngày 24/5, hãng cũng đăng ký với văn phòng sở hữu trí tuệ của Liên minh châu Âu (EU) hàng loạt cái tên gồm Huawei Ark OS, Huawei Ark, Ark và Ark OS. 

Nền tảng này nằm trong danh mục chương trình hệ điều hành, phần mềm vận hành máy tính. Bên cạnh đó, nó sẽ được sử dụng trên smartphone, máy tính bảng, laptop, TV, xe hơi, thiết bị đeo thông minh và nhiều sản phẩm khác.

Nhiều chuyên gia nhận định doanh số smartphone Huawei năm 2019 sẽ giảm mạnh tại nhiều thị trường. Ảnh: MarketWatch.

Ông Richard Yu, Giám đốc điều hành mảng di động của Huawei cho biết hệ điều hành này sẽ được giới thiệu sớm nhất vào mùa thu năm nay.

Bên cạnh vấn đề về hệ sinh thái, SCMP nhận định một trong những điều quan trọng công ty Trung Quốc cần giải quyết là tâm lý người dùng. Liệu khách hàng trên thế giới có sẵn sàng sử dụng một chiếc điện thoại không có những ứng dụng phổ biến từ Google hay không?

Trang Bloomberg đưa tin nhiều người dùng ở châu Âu đang lo sợ rằng những chiếc điện thoại Huawei của họ sẽ nhanh chóng trở nên lỗi thời. Các nhà phân tích cũng dự đoán lượng hàng bán ra của Huawei có thể giảm 25% trong năm nay. Thậm chí, smartphone của hãng có thể phải đối mặt với nguy cơ biến mất khỏi một số thị trường trong tương lai không xa.

"Smartphone Huawei có thể bị xóa sổ khỏi thị trường điện thoại thông minh ở Tây Âu vào năm tới nếu hãng mất đi quyền truy cập các dịch vụ của Google", Linda Sui, chuyên gia phân tích tại Strategy Analytics dự báo.