Lê Trung Thông - sinh viên năm nhất Trường ĐH Công nghệ, ĐH Quốc gia Hà Nội. Ảnh: NVCC

Không tự phụ với kết quả này, Thông chia sẻ: “Thực ra em cũng như các bạn ở lớp đều cho rằng điểm số chỉ phản ánh một phần của học tập mà thôi”.

Tốt nghiệp phổ thông Trường THPT Chuyên Trần Phú, Hải Phòng, cậu phân vân giữa hai ngành Khoa học máy tính và Công nghệ thông tin. “Cả hai ngành đều thuộc lĩnh vực IT nhưng em là người thích nghiêm cứu sâu về lí thuyết nhiều hơn nên em đã quyết định chọn Khoa học máy tính. Tiếp đó, em tìm được thông tin Trường ĐH Công nghệ tuyển sinh chương trình chất lượng cao cho ngành Khoa học máy tính nên em đã không ngần ngại nộp hồ sơ đăng ký”.

Thông chia sẻ, trong quá trình học tập, nhận thấy chương trình có nhiều sự khác biệt trong cách dạy và học khiến em càng hứng thú.

Thông và các bạn trong khóa học quân sự của trường. Ảnh: NVCC

Bí quyết học tập của nam sinh này nghe có vẻ đơn giản - đó là tự học. Thông tự tìm tòi trong cả giáo trình lẫn các tài liệu bên ngoài, đặc biệt là nguồn tài nguyên vô tận từ Internet.

“Nhờ Internet mà em đã tìm được nhiều kiến thức mới mà ở trường thầy cô chưa có thời gian đề cập tới. Ngoài ra, các anh chị khóa trước đã tận tình giúp đỡ em với những vấn đề khó, và em tin đó cũng là một lí do để em đạt được điểm số như vậy” – Thông chia sẻ.

“Lời khuyên dành cho các bạn là hãy đưa vấn đề tự học lên hàng đầu, hãy tự mày mò, nghiên cứu các vấn đề khác nhau. Đừng chờ đợi ai chỉ dạy cho mình vì tài nguyên đã có sẵn, chúng ta chỉ cần một chút kĩ năng tìm kiếm và lọc thông tin từ “thầy hiệu trưởng Google” mà thôi” – cậu lớp phó học tập nói.

Thông tham gia Hội nghị IWT chống buôn bán động vật hoang dã trái phép 2016. Ảnh: NVCC

Không chỉ xuất sắc về thành tích học tập, Thông còn là một sinh viên tích cực tham gia các hoạt động Đoàn – Hội như tổ chức các sự kiện “Mùa đông ấm” năm 2016, tham gia chương trình văn nghệ “Gõ cửa mùa thu” năm 2016, ngày hội thanh niên khởi nghiệp, chương trình sinh viên VNU thanh niên 2016, chương trình Ngày hội hiến máu Người Việt trẻ năm 2016; tổ chức giải bóng đá UET Open Club Cub 2017…

Cũng giống như bao sinh viên khác khi mới bước chân vào đại học, chàng trai đất Cảng choáng ngợp với việc học. Nhưng hoạt động sôi động của các câu lạc bộ, hội nhóm trong và ngoài trường cũng khiến chàng trai 18 tuổi thích thú và hào hứng tham gia.

Những hoạt động này mang đến cho em những trải nghiệm để trưởng thành hơn, cho em cơ hội được gặp gỡ những người bạn, những mối quan hệ mới. Thông rất hào hứng kể về những người nổi tiếng mà em được gặp trong những hoạt động mà mình tham gia.

Thông được giao nhiệm vụ quản lý thí sinh tham gia chương trình VNU’s Got Talent 2017 của ĐH Quốc gia. Ảnh: NVCC

Thông nằm trong ban tổ chức giải bóng đá UET Open Club Cub 2017. Ảnh: NVCC

“Khi tham gia các sự kiện lớn, em có cơ hội được gặp mặt các thần tượng và nhiều người nổi tiếng như là được tận mắt thấy Hoàng tử William và các quan chức cấp cao trên thế giới, được gặp gỡ các ca sĩ, nghệ sĩ trong showbiz. Em thấy vui nhất là khi gặp được một người bạn mà có lẽ em sẽ không bao giờ được quên…”.

Mặc dù vậy, Thông cũng nhận thấy rằng nhiều bạn sinh viên đang ôm đồm quá nhiều việc, tham gia quá nhiều hoạt động cùng một lúc. “Như vậy không những sẽ gặp các vấn đề sức khỏe và tinh thần mà còn ảnh hưởng tới việc học tập của các bạn. Cá nhân em cũng đã từng chứng kiến nhiều bạn phải học lại, thi lại chỉ vì tham gia quá nhiều hoạt động mà không dành thời gian cho việc học hành”...

Nói về định hướng sự nghiệp trong tương lai, Thông chia sẻ, dù mới là sinh viên năm thứ nhất nhưng em cũng đã ý thức được việc phải trau dồi cả kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng mềm, xây dựng các mối quan hệ xã hội.

“Sau khi tốt nghiệp, em dự định sẽ tiếp tục một công việc trong lĩnh vực IT và theo đuổi ước mơ có thể làm việc cho những tập đoàn lớn trên thế giới như Google, Facebook hay Microsoft…”.

• Nguyễn Thảo

Trong nhiều năm giảng dạy tại miền quê tỉnh An Giang - Trường Tiểu học B Tây Phú, huyện Thoại Sơn - với cách làm đó, tôi đã gặt hái không ít thành tích cho trường từ sự nỗ lực của học sinh. Và thường hơn nửa lớp học của tôi đạt kết quả từ khá giỏi trở lên. 

Tôi vẫn luôn nhớ các em Nguyễn Anh Khương, Nguyễn Thị Thuỳ Lan là học sinh lớp 5 trong những năm học 2000–2003. Từ lớp 1 đến lớp 4, các em chỉ là học sinh trung bình. Nhưng lên lớp 5, các em đã tiến bộ không ngừng, liên tục nhận phần thưởng học sinh giỏi cấp trường, cấp xã, cấp huyện.

“Bí quyết” ở đây là mỗi tuần, Khương và Lan đều được nhận một ngôi sao may mắn tôi cắt từ giấy màu làm phần thưởng tặng cho sự nỗ lực của các em. 

Đến năm học 2005–2006, khi tôi tiếp nhận lớp 5/5 tại Trường Tiểu học Chu Văn An, thị xã Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp thì em Trần Trọng Trí là một học sinh trung bình.

Tôi biết Trí lên lớp 5 nhờ thi lại lần 2, và em được mệnh danh là con chim ngủ ngày, lười học. 

Quả thật, ngồi trong lớp học mà Trí như đang ngồi một mình ngoài sân vậy. Em đã hổng kiến thức, không biết gì nên chán học – tôi hiểu điều này. 

Sau đó, suốt thời gian nửa học kì I, tôi luôn chăm chút, tìm cách động viên khen ngợi, nên em đã quen dần với việc học. 

Sơ kết giữa học kỳ I, tôi dành một phần thưởng riêng là 2 quyển vở, gói và trang trí cẩn thận. Tôi tuyên bố trước lớp đó là phần thưởng đặc biệt dành tặng cho sự tiến bộ trong học tập mà em Trí đã đạt được trong thời gian qua. 

Tôi không ngờ phần thưởng ấy Trí không bỏ vào cặp mà ôm suốt bên người, kể cả khi ra chơi. Tan học, em chạy như bay về khoe với mẹ phần thưởng đã nhận được. 

Tôi cũng không ngờ Trí như một nguồn động lực tiếp sức thêm cho cả lớp. Cuối năm học, lớp tôi không có học sinh trung bình, hơn 80% học sinh khá giỏi, trong đó em Trí đạt kết quả trung bình hơn 8,0.

Hay như năm 2008–2009, em Nguyễn Đức Tâm là học sinh lớp 5/3 Trường Tiểu học Chu Văn An từ một học sinh khá giỏi bình thường (không có thành tích) đã trở thành một học lớp 5 giỏi nhất tỉnh Đổng Tháp. Lý do là vì em nhận được những bảng danh dự sau mỗi tháng miệt mài học tập do tôi dành tặng. 

Bên cạnh đó, các em Nguyễn Đức An, Cao La Phương Đồng, Nguyễn Minh Anh cũng đã trở thành học sinh giỏi cấp tỉnh nhờ những bảng danh dự - phần thưởng lớn đối với các em khi đó...

Tôi xin chia sẻ lại những câu chuyện này, mong rằng tích góp được một phần nhỏ nào đó trong muôn ngàn phương cách mang lại giá trị thực cho giáo dục.

Tôi nghĩ rằng khen thưởng kịp thời cho sự tiến bộ đáng kể từng năng lực, phẩm chất dành cho học sinh là việc rất cần thiết. 

Khi học sinh được tiếp thêm động lực, các em sẽ tự sản sinh năng lượng và sẽ mang đến cho giáo dục những giá trị đích thực, bất ngờ. 

Vậy nên, đừng vì những chỉ tiêu hay áp lực mà làm mất đi sự tự chủ của giáo viên. Hãy cởi mở và khích lệ để giáo viên mạnh dạn đánh giá nhận xét, động viên, khen thưởng tâm huyết hơn nữa với học sinh – những đứa trẻ mà họ vẫn luôn coi là “đứa con” thân yêu của mình.

Nhà giáo ưu tú Tô Ngọc Sơn

Bên cạnh đó, ông Thức cũng cho rằng vấn đề thiếu giáo viên đến từ lý do khách quan là ở chương trình phổ thông mới, có nhiều môn học mới yêu cầu dạy học bắt buộc từ lớp 3 như Tin học, Tiếng Anh... nhưng không có nguồn tuyển.

Khó khăn ở nguồn tuyển, theo ông Thức, đến từ việc đào tạo giáo viên tập trung ở 7 trường sư phạm trọng điểm được Bộ GD-ĐT “đặt hàng” xây dựng các chương trình đào tạo giáo viên mới và bồi dưỡng giáo viên phổ thông (gồm Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, ĐH Sư phạm Thái Nguyên, ĐH Sư phạm Huế, ĐH Sư phạm TP.HCM, ĐH Sư phạm Hà Nội 2, ĐH Sư phạm Vinh và ĐH Sư phạm Đà Nẵng). 

“Sau khi tốt nghiệp, người đi học cũng tìm cách ở lại dạy ở những địa phương đó chứ ít muốn về tỉnh, đặc biệt là số sinh viên sư phạm Tin học, ngoại ngữ. Bởi với ngành Tin học, nếu làm ngoài, mỗi tháng dễ kiếm từ 10-15 triệu đồng, nhưng vào trường học lương khởi điểm chỉ được khoảng 3 triệu đồng. Vì vậy rất khó để tuyển GV những môn học này” - ông Thức nói.

“Ngay trên địa bàn tỉnh, những vùng phát triển thì tuyển khá dễ nhưng những vùng càng khó khăn lại càng khó tuyển. Như những huyện Mường Lát, Quan Sơn,... nhìn chung không có GV để mà bổ sung”.

Con số thiếu hụt giáo viên trong năm học 2022-2023 của Phú Thọ là hơn 3.000 ở các cấp học. Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Phú Thọ - ông Nguyễn Văn Mạnh cho biết trong số này có gần 2.000 GV bậc mầm non. Còn lại thiếu chủ yếu là giáo viên Tin học, Tiếng Anh ở cấp tiểu học, giáo viên Âm nhạc, Mĩ thuật cấp THPT.

Theo ông Mạnh, giải pháp tạm thời để dạy học cho năm 2022-2023 đối với môn Âm nhạc, Mỹ thuật là sẽ phải huy động giáo viên từ các trường khác.

Còn với các môn học khác buộc phải ký hợp đồng. Nhưng khi thực hiện theo chế độ này, giáo viên chỉ được đảm bảo bằng mức lương tối thiểu vùng, ngoài ra không có thêm nguồn thu nào khác nên rất khó khăn.

Cũng như Thanh Hóa, từ trước đó, Phú Thọ đã công khai tuyển dụng nhưng nguồn tuyển rất khó khăn. 

“Ví dụ, những người học đại học liên quan đến tin học thường ít lựa chọn làm về giáo dục do ngành này khi đi làm ở ngoài sẽ có mức thu nhập cao hơn. Hay đối với các bộ môn năng khiếu, cũng rất khó để thu hút người có năng khiếu đi dạy các môn nghệ thuật” – ông Mạnh chia sẻ.

Giáo viên ngày càng áp lực

Để khắc phục những khó khăn về giáo viên, giải pháp mà Sở GD-ĐT Phú Thọ đưa ra là đào tạo tại chỗ số lượng giáo viên hiện có để phục vụ lâu dài. 

Đối với những giáo viên dôi dư có trình độ trung cấp Tin học được định hướng đi bồi dưỡng để dạy Tin học ở bậc tiểu học.

Ngoài ra, Sở luân chuyển, điều động giáo viên môn đặc thù dạy liên trường, liên cấp để bảo đảm đủ giáo viên ở các môn học. 

“Một số giáo viên có thể dạy hai trường trong cùng cấp hoặc kiêm nhiệm dạy hai cấp là tiểu học, THCS hoặc THCS, THPT. Các trường có thể linh hoạt áp dụng các giải pháp trước mắt này để thực hiện cho năm học tới.

Đối với cấp THPT, Sở cũng đã hướng dẫn các trường rà soát giáo viên, xây dựng phương án để xây dựng tổ hợp, giúp học sinh có thể lựa chọn các môn phù hợp với nguồn giáo viên của mỗi trường. 

Trước mắt, chúng tôi cũng chưa đặt vấn đề tuyển giáo viên Âm nhạc, Mỹ thuật do quá khó khăn về nguồn tuyển. Trường nào có giáo viên thì đăng ký tổ hợp đó thôi vì năm nay cũng là năm đầu tiên xem tình hình như thế nào.

Trong trường hợp chưa có giáo viên, năm nay nhà trường có thể chưa đưa môn học đó vào tổ hợp lựa chọn, chờ đến khi có giáo viên mới bắt đầu giảng dạy” - ông Nguyễn Văn Mạnh nói.

Theo ông Mạnh, khi luân chuyển, điều động dạy liên trường, liên cấp tất nhiên GV có áp lực. 

“Nhưng GV phải thực hiện vì nhiệm vụ chung” – ông Mạnh khẳng định.

Ông Trần Văn Thức nhìn nhận hiện nay và thời gian tới, giáo viên đứng trước nhiều áp lực.

“Lương bổng thì không tăng, dạy thêm không được, Chương trình phổ thông thì mới. Trong khi đó, nếu có sự cố gì thì báo chí và dư luận râm ran. Phải nói rất khó cho giáo viên”.

Do đó, ông Thức cho biết tỉnh Thanh Hóa từng đề nghị Bộ Nội vụ, Bộ GD-ĐT phối hợp với các ngành liên quan giao đủ biên chế cho các trường, nhất là khi số lượng học sinh tăng, số lớp tăng. Đồng thời, tỉnh này cũng kiến nghị với Chính phủ, các Bộ, ngành xem xét mức giảm biên chế 2% mỗi năm vì không phù hợp với thực trạng biên chế sự nghiệp của tỉnh, đặc biệt là với ngành giáo dục.

Việc nặng lương thấp, thiếu tầm nhìn nên giáo viên giảm trầm trọng