=>> Xem thêm những hình ảnh làng sao mới nhất 

Mặc dù một số giáo viên đã ngừng sử dụng công cụ phát hiện AI, nhiều trường đại học và trung học vẫn dựa vào những công cụ này để phát hiện gian lận. Ảnh: Bloomberg.

Từ khi ChatGPT ra mắt, trường học và giảng viên đã liên tục phải điều chỉnh phương pháp dạy và học để thích ứng. Tuy nhiên, những công cụ phát hiện AI vẫn chưa đạt đến mức hoàn hảo.

Trong hàng triệu bài tập được nộp mỗi năm, một tỷ lệ sai sót nhỏ cũng đủ gây ra hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt là khi học sinh vô tình bị gán mác gian lận.

Bị đổ oan là đạo văn do AI viết

Moira Olmsted là một trường hợp điển hình. Cô trở lại học sau khi nghỉ một thời gian vì dịch bệnh và muốn sớm hoàn tất khóa học để trở thành giáo viên. Trong học kỳ đầu tại Đại học Central Methodist, cô đã nhận điểm “0” cho bài tập vì bị công cụ phát hiện AI gắn cờ là “do AI tạo ra”.

Dù cố gắng giải thích về cách viết “chuẩn mực” của mình vì cô thuộc phổ tự kỷ (ASD) và có cách diễn đạt cụ thể, Olmsted vẫn bị giáo viên cảnh cáo rằng nếu xảy ra lần nữa, cô sẽ bị xem như đã đạo văn.

Không chỉ riêng Olmsted, hàng trăm, hàng nghìn sinh viên khác cũng đang phải đối mặt với áp lực tương tự. Theo một khảo sát của Center for Democracy & Technology, có đến 2/3 giáo viên thường xuyên sử dụng công cụ phát hiện AI để đánh giá bài làm của học sinh. Một lỗi nhỏ trong các công cụ này cũng có thể gây ra hậu quả lớn khi áp dụng ở quy mô toàn quốc, thậm chí toàn cầu.

Bài viết bị gắn nhãn là AI của Moira Olmsted. Ảnh: Bloomberg.

Bloombergđã thử nghiệm 2 công cụ phát hiện AI hàng đầu, GPTZero và Copyleaks, trên 500 bài luận nộp vào Đại học Texas A&M năm 2022, trước khi ChatGPT xuất hiện. Kết quả cho thấy các công cụ phát hiện AI có độ sai lệch từ 1-2%. Chúng gán nhãn các bài luận này có khả năng “do AI tạo ra” dù thực tế là do sinh viên tự viết.

Những lỗi sai này càng gây khó khăn cho những học sinh không sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ mẹ đẻ, hoặc có phong cách viết đơn giản, dễ bị hiểu nhầm là máy móc. Theo nghiên cứu từ Đại học Stanford năm 2023, khi kiểm tra các bài viết của học sinh lớp 8 sinh ra tại Mỹ, công cụ phát hiện AI hoạt động gần như hoàn hảo. Tuy nhiên, khi kiểm tra các bài viết của học sinh không phải người bản ngữ, hơn một nửa đã bị gắn cờ là “do AI tạo ra”.

Ken Sahib, một học sinh từng sống tại Italy và sau đó chuyển đến học tại New York, cũng rơi vào tình huống tương tự. Một bài tóm tắt trong môn Nhập môn Mạng máy tính tại Berkeley College đã bị điểm “0”. Khi anh chất vấn, giáo viên chỉ trả lời: “Mỗi công cụ tôi thử đều cho ra kết quả rằng bài này là do AI viết”. Cuối cùng, Sahib vẫn qua môn nhưng mối quan hệ của anh với giáo viên dần rạn nứt.

Mặc dù một số giáo viên đã ngừng sử dụng công cụ phát hiện AI và thay đổi chương trình giảng dạy để tích hợp công nghệ, nhiều trường đại học và trung học vẫn dựa vào những công cụ này để phát hiện gian lận. Kể từ năm 2019, các startup trong lĩnh vực phát hiện AI đã thu hút khoảng 28 triệu USD đầu tư, hầu hết là từ khi ChatGPT ra mắt.

Với các công ty phát hiện deepfake, có thể kiểm tra văn bản, hình ảnh, âm thanh và video do AI tạo ra, họ huy động được hơn 300 triệu USD vào năm 2023, tăng từ khoảng 65 triệu USD của năm trước, theo PitchBook.

Bot phát hiện AI cũng có điểm mù

Điều này đã tạo nên một bầu không khí lo lắng và căng thẳng trong lớp học. Nhiều sinh viên phải dành thêm thời gian để đảm bảo bài làm của mình không bị hiểu sai.

Nathan Mendoza, sinh viên ngành kỹ thuật hóa học tại Đại học California, sử dụng GPTZero để kiểm tra trước các bài viết của mình, thậm chí phải chỉnh sửa lại cách diễn đạt để không bị nhận diện là AI.

Các công cụ hỗ trợ như Grammarly - một ứng dụng trị giá 13 tỷ USD, từng được sinh viên sử dụng rộng rãi nhưng giờ đây cũng có thể làm tăng khả năng bài viết bị cho là do AI tạo ra.

Một số sinh viên đã gỡ bỏ các ứng dụng như Grammarly vì lo ngại sử dụng chúng sẽ khiến bài viết của họ bị gắn mác AI. Trong khi đó, các dịch vụ như “AI Humanizer” đã trở thành giải pháp tạm thời.

Chúng có thể gợi ý ngữ pháp, chỉnh sửa cấu trúc và từ vựng nhằm giúp bài viết trở nên giống người viết hơn, qua đó có thể vượt qua các công cụ phát hiện AI. Tuy nhiên, điều này lại càng tạo ra một vòng lặp giữa công cụ phát hiện và công cụ “nhân hóa” AI.

Từ khi ChatGPT ra đời, công cụ phát hiện AI mọc lên ngày càng nhiều. Ảnh: Bloomberg.

Edward Tian, ​​​​người sáng lập và CEO của GPTZero, cho biết: “Mọi máy phát hiện AI đều có điểm mù”. Tian đã xây dựng GPTZero vào đầu năm 2023 và hiện có 4 triệu người dùng tính đến tháng 7/2024.

Trình phát hiện AI thường đánh giá độ phức tạp trong văn bản để xem là người hay máy viết. Giáo sư khoa học dữ liệu y sinh James Zou tại Đại học Stanford cho biết: “Nếu từ ngữ mang hàm ý chung chung, có tính công thức hơn, văn bản đó có nguy cơ bị gắn mác là AI viết cao hơn”.

Đơn cử như website phát hiện AI QuillBot khuyến cáo rằng “nội dung do AI tạo ra có thể chứa các từ lặp đi lặp lại, cách diễn đạt vụng về và mạch viết không tự nhiên, bị ngắt quãng”.

Trong khi đó, GPTZero lại đo lường mức độ phức tạp thay đổi xuyên suốt một văn bản. Theo công ty, không giống như AI, “mọi người thường thay đổi cách viết câu và diễn đạt rất nhiều lần trong suốt một tài liệu”.

Theo Bloomberg, học sinh giờ đây đang phải đối mặt với nỗi lo bị gán ghép với những lời buộc tội “do AI tạo ra” mà không có cơ hội để tự minh oan. Những người như Olmsted thận trọng đến mức phải dùng Google Docs, ghi lại toàn bộ quá trình làm bài của mình để có bằng chứng chứng minh.

Với nhiều người, AI không phải là điều cần loại bỏ mà là một công cụ cần được sử dụng thông minh và linh hoạt hơn. Adam Lloyd, giáo sư tiếng Anh tại Đại học Maryland, cho rằng thay vì cấm cản, giáo viên cần có một cái nhìn khách quan hơn.

“Việc xem AI là thứ cần phải loại bỏ khỏi lớp học hoặc không khuyến khích học sinh sử dụng là một sai lầm”, ông nói. Bởi lẽ, công nghệ là một phần không thể tránh khỏi của tương lai.

Dùng ChatGPT thế nào để không tạo ra nội dung vô tri

Sự phát triển của AI mở ra nhiều tiềm năng nhưng cũng có không ít mối lo đối với ngành xuất bản, đặc biệt là nhóm tác giả viết sách.

Các tác giả sách cần phải chấp nhận sự vươn lên của AI, sử dụng chúng như một "siêu trợ lý" thay vì chối bỏ trào lưu. Chia sẻ với Tri thức - Znews, nhiều cây viết cho rằng người làm sách vẫn có thể đứng vững trong thời đại AI nếu biết cách tận dụng sức mạnh của trí tuệ nhân tạo.

Cục trưởng Cục Thống kê Bình Định, bà Nguyễn Thị Mỹ cho biết, thực hiện ý kiến của Chủ tịch UBND tỉnh là chỉ đạo điều hành phát triển kinh tế-xã hội bằng “con số thống kê”, nói không với báo cáo giấy, thống nhất số liệu từ tỉnh đến huyện, xã. Cùng với đó, trên cơ sở các văn bản quy phạm pháp luật, đơn vị đã ứng dụng triệt để công nghệ thông tin vào tất cả các công đoạn trong quá trình sản xuất thông tin thống kê. 

Dẫn chứng, Cục ứng dụng thu thập thông tin bằng hình thức phiếu điện tử (CAPI, Webform) của 30 cuộc điều tra. Nhờ đó, cơ quan này đã giảm được thời gian nhập số liệu và kiểm tra logic số liệu, giúp công tác tổng hợp kết quả điều tra nhanh, chính xác hơn. 

Ứng dụng phiếu điều tra điện tử (CAPI) trên điện thoại di động và ứng dụng phiếu điều tra trực tuyến (Webform) đã giúp ngành thống kê tỉnh thực hiện hiệu quả nhiều cuộc tổng điều tra quy mô lớn, trong đó có cuộc Tổng điều tra kinh tế và điều tra cơ sở hành chính năm 2021 trên phạm vi toàn tỉnh.

Bên cạnh đó, nhiều phần mềm, ứng dụng phục vụ công tác quản lý, điều hành đã được triển khai thực hiện trong toàn ngành như: Phần mềm quản lý nhân sự; Phần mềm giao kế hoạch công tác và chấm điểm thi đua đối với Chi cục Thống kê; Phần mềm quản lý dự toán; Phần mềm quản lý công việc (Taskgov); Phần mềm quản lý cuộc họp...

Theo Cục Thống kê tỉnh, thay vì in phiếu điều tra, thu thập và nhập thông tin của hộ gia đình bằng tay, điều tra viên chỉ cần nhập thông tin vào ứng dụng CAPI đã được cài đặt sẵn trên điện thoại di động hoặc máy tính bảng, đồng thời truyền trực tiếp dữ liệu về máy chủ. Ứng dụng Webform được áp dụng đối với các tổ chức, DN; theo đó cơ quan thống kê cấp tên truy cập, mật khẩu, đồng thời tư vấn, hướng dẫn tổ chức, DN cách thức điền các thông tin liên quan và gửi lại trên trang điều tra trực tuyến của ngành thống kê.

Đặc biệt, Cục Thống kê địa phương đã ứng dụng phần mềm tần suất nhanh báo cáo kinh tế-xã hội của Tổng cục Thống kê để các Sở, ban ngành, UBND cấp huyện, UBND cấp xã báo cáo hàng tháng, quý, 6 tháng, 9 tháng và năm. Tính từ tháng 4/2023 đến nay, về cơ bản đã đáp ứng, phục vụ kịp thời, chính xác cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quyết định điều hành thống nhất từ tỉnh đến huyện, xã.  

Đề cập về định hướng chuyển đổi số của Cục trong thời gian tới, bà Mỹ cho hay, quá trình chuyển đổi số và tư liệu hóa hoạt động thống kê bao gồm chuyển đổi đồng thời, đồng bộ cả 3 lĩnh vực chính: Chuyển đổi số quy trình nghiệp vụ thống kê; Chuyển đổi số trong quản trị nhân lực ngành Thống kê, đáp ứng yêu cầu sử dụng công nghệ và tuân thủ quy trình mới; Ứng dụng công nghệ với trọng tâm là số hóa, sử dụng dữ liệu số hóa với các ứng dụng thông minh.

Ngoài ra, để dữ liệu thống kê trở thành nguồn lực phát triển kinh tế-xã hội, đáp ứng yêu cầu về số lượng, chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế, Cục xác định một trong những giải pháp trọng tâm là thống nhất dữ liệu từ tỉnh đến huyện, xã. Từ đó, xây dựng một cơ sở dữ liệu thống nhất, kết nối với các cơ sở dữ liệu thống kê, dữ liệu hành chính của các Sở, ngành và địa phương để tạo thành cơ sở dữ liệu tập trung và thống nhất.

“Muốn vậy, cần tin học hóa toàn bộ quy trình điều tra thống kê. Cung cấp, chia sẻ thông tin thống kê giữa Cục Thống kê với thống kê của Sở, ban, ngành trên địa bàn. Ứng dụng khoa học thống kê, khoa học dữ liệu để khai thác nguồn dữ liệu lớn, dữ liệu mới cho hoạt động thống kê. Áp dụng công nghệ khai thác dữ liệu lớn để biên soạn chỉ tiêu thống kê, biên soạn một số chỉ tiêu báo cáo phục vụ công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo tỉnh”, bà Mỹ nói.

Trần Chung - Diễm Phúc 

Cách Bình Định đón đầu phát triển công nghệ mới, chuyển đổi số