Abu Mohammad al-Jolani (thứ 2 từ phải sang) cùng các tướng lĩnh quân nổi dậy tại Aleppo. Ảnh: Militant UGC.

"Cho đến nay, ông ấy (al-Jolani) là nhân vật quan trọng nhất trên chiến trường Syria", Jerome Drevon, nhà phân tích cấp cao thuộc Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế, nhận định.

Chiến dịch thần tốc

Vào cuối tháng 11, HTS tiến công thần tốc và chiếm được Aleppo, đô thị lớn nhất Syria, qua đó tạo nên mối đe dọa chưa từng có cho chính quyền Assad trong một thập kỷ qua, theo New York Times.

Lực lượng HTS do ông al-Jolani lãnh đạo tiếp tục tiến quân xuống phía nam và chiếm được nhiều tỉnh lị khác, trong đó có thành trì Hama của quân chính phủ, mà không vấp phải quá nhiều sự kháng cự.

Ngày 8/12, lực lượng nổi dậy đã chiếm thành công thủ đô Damascus và tuyên bố chính quyền Assad bị lật đổ. Theo Bộ Ngoại giao Nga, ông Assad đã rời Syria sau khi đối thoại với "nhiều bên trong cuộc xung đột".

Hãng thông tấn TASS của Nga ngày 9/12 dẫn nguồn tin từ Điện Kremlin cho biết ông Assad đã hạ cánh ở Moscow (Nga): "Ông Assad và gia đình đã đến Moscow. Nga, với lý do nhân đạo, đã cấp quyền tị nạn cho họ".

Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã rời Damascus và có mặt tại Moscow, Nga. Ảnh: Reuters.

Ông al-Jolani, tên khai sinh là Ahmed Hussein al-Shara, sinh ở Saudi Arabia và có bố mẹ là người tị nạn từ Syria. Gia đình ông quay lại Syria vào cuối thập niên 1980 và bản thân ông al-Jolani đến Iraq để gia nhập al-Qaeda vào năm 2003, theo New York Times.

Một số quan chức Mỹ và truyền thông Arab nói rằng ông al-Jolani đã bị giam giữ trong một nhà tù của Mỹ tại Iraq trong nhiều năm.

Ông al-Jolani bắt đầu nổi lên trong cuộc nội chiến Syria khi thành lập Mặt trận Nursa, một chi nhánh của al-Qaeda và là tiền thân của HTS. Trong khoảng thời gian này, ông bắt đầu sử dụng bí danh Abu Mohammad al-Jolani.

HTS công khai cắt đứt quan hệ với al-Qaeda vào năm 2016 và đổi tên thành Hay'at Tahrir al-Sham hay Tổ chức Giải phóng Levant. Ông al-Jolani và HTS nỗ lực giành lấy sự công nhận từ quốc tế bằng cách tách biệt hình ảnh của họ với các cuộc thánh chiến và tập trung vào việc quản trị có tổ chức ở Syria.

Thử thách trước mắt

Trong những năm gần đây, ông al-Jolani và HTS đã xây dựng chính quyền trên lãnh thổ mà họ quản lý. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, chính quyền của HTS đã tổ chức thu thuế, cung cấp dịch vụ công dù còn hạn chế và thậm chí cấp căn cước định danh cho người dân.

HTS cũng nhận nhiều chỉ trích từ cả bên trong lẫn bên ngoài Syria vì áp dụng một số chiến lược có phần độc đoán và cứng rắn đối với những cá nhân hoặc tổ chức bất đồng chính kiến, theo New York Times.

Việc quân nổi dậy lật đổ thành công chính quyền Assad làm dấy lên câu hỏi xoay quanh hình mẫu chính phủ mà ông al-Jolani theo đuổi và liệu người Syria có chấp thuận mục tiêu đó hay không.

Ở Idlib, lãnh thổ nằm dưới sự quản lý của HTS trong nhiều năm, ông al-Jolani và các đồng sự đã nỗ lực xây dựng chính phủ theo giáo lý của hệ tư tưởng Hồi giáo Sunni bảo thủ.

Ông al-Jolani (thứ 2 từ trái sang) tên thật là Ahmed Hussein al-Shara. Ảnh: HTS Media.

Kể từ khi khởi động đợt tiến công mới nhất, ông al-Jolani đã nỗ lực trấn an những cộng đồng thiểu số thuộc các tôn giáo hoặc dòng tu khác. Theo một số nhà phân tích, giờ đây, ông al-Jolani phải đối mặt với một trong những thử thách lớn nhất sự nghiệp khi phải tìm cách thống nhất Syria.

Tồn tại nhiều cộng đồng dân tộc và tôn giáo ở Syria, vốn thường tranh chấp khốc liệt xuyên suốt khoảng thời gian nội chiến. Đất nước này cũng chứng kiến sự phân cực sâu sắc giữa các phe phái với sự hậu thuẫn từ các cường quốc nước ngoài, theo AP.

Vài giờ sau khi giành quyền kiểm soát thủ đô Damascus hôm 8/12 (giờ địa phương), ông al-Jolani xuất hiện ở Nhà thờ Umayyad và tuyên bố rằng sự sụp đổ của chính quyền Assad đồng nghĩa với "chiến thắng cho một quốc gia Hồi giáo".

Anas Salkhadi, chỉ huy cao cấp của lực lượng nổi dậy, nói trên sóng truyền hình: "Thông điệp chúng tôi muốn gửi đến mọi cộng đồng của Syria rằng đây là một đất nước dành cho mọi người".

Trước đó, trong một cuộc phỏng vấn với CNNvào đầu tháng 12, ông al-Jolani nói: "Syria xứng đáng có một hệ thống chính quyền lập hiến chứ không phải một lãnh đạo độc nhất có thể đưa ra quyết định tùy tiện". Ông cũng úp mở về việc HTS có khả năng giải thể sau khi chế độ Assad sụp đổ, theo AP.

"Đừng đánh giá qua lời nói mà hãy nhìn vào hành động", ông al-Jolani nhấn mạnh.

Vấn đề Trung Đông

Mục Thế giới giới thiệu cuốn sách "Châu Phi - Trung Đông: Những vấn đề chính trị và kinh tế nổi bật".Cuốn sách giới thiệu cuộc cải cách thể chế chính trị và kinh tế ở châu Phi và Trung Đông từ sau Chiến tranh Lạnh đến nay. Cuốn sách bao trùm nhiều vấn đề về sắc tộc, khả năng giải quyết mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, chính sách của các nước lớn, dầu mỏ, khí đốt ở hai khu vực này,...

- Nghiên cứu mới nhất từ IDC và Đại học Quốc gia Singapore ước tính, các doanh nghiệp tại châu Á - Thái Bình Dương có thể phải chi tới gần 230 tỷ USD trong năm 2014 để đối phó với những nguy cơ bảo mật gây nên bởi các malware và mã độc trú ẩn một cách có chủ đích bên trong phần mềm không bản quyền.

Ông Vũ Quốc Khánh, Giám đốc Trung tâm VNCERT tại sự kiện công bố Nghiên cứu An toàn Thông tin. Ảnh: T.C

Trong số tiền này, có khoảng 59 tỷ USD được doanh nghiệp dùng để xử lý các vấn đề an ninh và 170 tỷ USD để khắc phục tình trạng ăn cắp dữ liệu. Người tiêu dùng tại khu vực Châu Á Thái Bình Dương cũng được dự đoán sẽ phải gánh khoản chi phí lên tới 11 tỷ USD vì tội phạm mạng.

Năm 2014 được dự báo tiếp tục là một năm đầy biến động về an ninh mạng trên toàn cầu với sự phát triển nhanh của các loại tội phạm mạng cả về số lượng và cả về mức độ tinh vi của các phương thức tấn công. Mục tiêu tấn công của tội phạm mạng đang chuyển hướng, không chỉ nhắm đến người dùng cá nhân và các tổ chức doanh nghiệp, mà đang hướng thẳng đến các cơ quan và tổ chức nhà nước của các Chính phủ. Trước thực trạng này, nghiên cứu của IDC đã được thực hiện thông qua việc khảo sát trên 1.700 người (trong đó 807 người đến từ khu vực Châu Á Thái Bình Dương) bao gồm tất cả các đối tượng từ người tiêu dùng, nhân viên và các nhân sự cấp cao trong ngành CNTT đến các cán bộ thuộc khối chính phủ tại Brazil, Trung Quốc, Pháp, Đức, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Mehico, Ba Lan, Nga, Singapore và Ukraina.

Ông Bùi Đình Trường cho biết chính phủ các nước Châu Á đặc biệt lo ngại về những nguy cơ liên quan đến an ninh quốc gia. Ảnh: T.C

Ông Bùi Đình Trường, Giám đốc khối khách hàng Chính phủ & DNNN Microsoft Việt Nam cho biết, trong cuộc nghiên cứu, Chính phủ các nước Châu Á Thái Bình Dương đặc biệt lo ngại về những nguy cơ như hacker xâm nhập trái phép vào thông tin bí mật cấp quốc gia (57%), các cuộc tấn công mạng vào cơ sở hạ tầng trọng yếu (56%), và việc đánh cắp bí mật thương mại/các thông tin cạnh tranh.

Liên quan đến nguy cơ chiến tranh mạng đang "rất nóng", ông Trường cho biết thủ đoạn thường gặp của hacker là sử dụng các mạng botnet quy mô để tấn công từ chối dịch vụ, hoặc sử dụng mã độc/khai thác các lỗ hổng bên trong hệ thống website doanh nghiệp, tổ chức, cơ quan chính phủ để chiếm quyền kiểm soát, thay đổi giao diện. Chúng cũng có thể cấy mã độc vào máy tính của các nhân viên cấp thấp, vốn ít được bảo vệ bởi các công cụ bảo mật cũng như thường xuyên cài đặt phần mềm, chương trình lậu một cách "tùy tiện", sau đó "chui dần lên" các tài khoản cấp cao để đánh cắp các thông tin tối mật, nhạy cảm.

Theo vị chuyên gia này thì các doanh nghiệp, cơ quan chính phủ cần đảm bảo rằng toàn bộ nhân viên của mình đều đang sử dụng những phần mềm hợp pháp, có bản quyền để giảm thiểu lỗ hổng, điểm yếu mà hacker có thể khai thác. Bên cạnh đó, Microsoft cũng đã thành lập một Trung tâm phòng chống tội phạm mạng quy mô lớn ngay tại Seatle, "sẵn sàng hợp tác cùng các cơ quan Chính phủ để xây dựng một cơ sở hạ tầng công nghệ mạnh mẽ cấp quốc gia nhằm phòng vệ trước các nguy cơ chiến tranh mạng".

Trung tâm này hiện đang làm việc cùng hầu hết các Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp sự cố máy tính của các nước. Riêng với VNCERT của Việt Nam, sự hợp tác chính thức được bắt đầu từ ngày 14/3 vừa qua, khi phía Trung tâm Cybercrime Microsoft cung cấp những báo cáo mới nhất, cảnh báo mới nhất để VNCERT có thể dự đoán, phân tích xu hướng, từ đó đưa ra giải pháp hành động một cách nhanh nhất cho Chính phủ.

Ông Vũ Quốc Khánh, Giám đốc Trung tâm VNCERT cho biết cơ quan này thường xuyên ghi nhận được những vụ tấn công nghiêm trọng, cần phải xử lý ở cấp độ quốc gia trong những năm gần đây. Chính phủ Việt Nam đã có rất nhiều nỗ lực trong việc xây dựng và hoàn thiện môi trường pháp lý cho các hoạt động đảm bảo an toàn thông tin trong nước, mà Luật An toàn Thông tin - dự kiến sẽ được trình lên Quốc Hội trong năm nay - chính là tâm điểm. Nếu được Quốc hội phê duyệt, Luật An toàn thông tin sẽ là căn cứ pháp lý cực kỳ quan trọng để triển khai các biện pháp bảo mật một cách an toàn, đồng bộ trên phạm vi toàn quốc, ông Khánh nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, năm 2012, Bộ Thông tin & Truyền thông cũng đã ban hành Thông tư về việc điều phối, ứng cứu sự cố giữa các cơ quan Nhà nước với VNCERT. Tuy nhiên, trong thời gian tới, ông Khánh cho rằng cần đẩy mạnh phối hợp hơn nữa giữa bản thân các CQNN, Bộ ngành để có thể sẵn sàng hỗ trợ, xử lý khi sự cố xảy ra.

"Tuy nhiên, những nỗ lực này là chưa đủ nếu như không có sự góp sức của chính người dùng cũng như của doanh nghiệp CNTT. Mỗi cá nhân, tổ chức đều là một mắt xích quan trọng trong việc đảm bảo an toàn thông tin số, vì vậy, mọi người đều phải có trách nhiệm với vấn đề này, mà trước hết là cần thay đổi nhận thức và thói quen tiêu dùng khi không tiếp tục sử dụng phần mềm không rõ nguồn gốc nữa", ông Khánh kết luận.

Trọng Cầm

Tuy nhiên, Microsoft nhấn mạnh đây sẽ là trường hợp ngoại lệ duy nhất dành cho Windows XP.

Trong thông điệp được đăng tải trên trang blog chính thức của hãng hôm cuối tuần qua, Microsoft cho biết hãng sẽ vá lỗi IE trên tất cả các phiên bản chịu ảnh hưởng. Lỗ hổng này được cho là nghiêm trọng tới mức Bộ An ninh Nội địa Mỹ đã phải khuyến cáo người dùng tạm tránh dùng trình duyệt của Microsoft cho tới khi nào sự cố được khắc phục xong.

"Chúng tôi vẫn tự hào rằng, trong số những trình duyệt được sử dụng rộng rãi hiện nay, IE vẫn là trình duyệt an toàn nhất thế giới nhờ khả năng bảo vệ người dùng, quá trình phát triển bảo mật", Microsoft viết. "Điều này có nghĩa là ngay khi đọc được những thông tin đầu tiên về lỗ hổng, chúng tôi đã khẳng định sẽ vá lỗi, vá thật nhanh và vá cho tất cả người dùng, không loại trừ một ai".

Những người dùng đặt máy tính ở chế độ cập nhật tự động sẽ nhận được miếng vá lỗi kể từ 10h sáng 4/5 (giờ Mỹ), Microsoft cho biết.

Một cách chính thức thì Microsoft đã chấm dứt toàn bộ hoạt động hỗ trợ cho Windows XP kể từ ngày 8/4 vừa qua, mở ra kỷ nguyên mà giới công nghệ gọi là "XPocalyse"  (khải huyền XP). Nếu như Microsoft không khắc phục lỗ hổng mới được phát hiện trên hệ điều hành Windows XP và hệ điều hành đi kèm (IE 6), người dùng XP hiển nhiên sẽ phải đối mặt với nguy cơ rất lớn, bởi họ gần như không có bất cứ hàng rào bảo vệ nào trước hacker và tội phạm mạng. Một số trình duyệt khác như Google Chrome và Mozilla Firefox đã tuyên bố sẽ vẫn hỗ trợ Windows XP song sẽ phải "cài" thêm một số cơ chế bảo vệ ngặt nghèo.

Lý giải cho việc sẽ vẫn vá lỗi Windows XP lần này, Microsoft cho biết chính việc phát hiện thấy lỗ hổng nghiêm trọng quá sớm, gần như ngay sau khi dừng hỗ trợ Windows XP, đã khiến hãng phải đổi ý.

"Dù cho Windows XP không còn được Microsoft hỗ trợ nữa, chúng tôi vẫn quyết định sẽ cung cấp bản update dành cho tất cả các phiên bản WIndows XP (kể cả bản nhúng). Đây là một ngoại lệ, dù thực tế là số vụ tấn công khai thác lỗ hổng này rất ít và những mối quan ngại đã bị thổi phồng", thông điệp viết tiếp.

Mặc dù vậy, Microsoft vẫn hối thúc người dùng sớm từ bỏ Windows XP và chuyển lên dùng một phiên bản mới hơn, cũng như phiên bản IE mới nhất để hạn chế mọi mối nguy bảo mật.

Bình luận về nước cờ lần này của Microsoft, tạp chí Mỹ PCWorld đã ví von gã khổng lồ phần mềm với một bậc phụ huynh đầy kiên nhẫn: Cảnh báo về hậu quả nhưng vẫn theo sát con và sẵn sàng bảo vệ đứa trẻ trước khi nó tự làm mình tổn thương. Tuy nhiên, vai trò này sẽ được đảm đương đến khi nào thì vẫn là một câu hỏi để ngỏ.

Y Lam

Thầy Nguyễn Viết Tước (bên trái) trao số tiền ủng hộ chống dịch Covid-19

Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQVN tỉnh Quảng Trị - ông Lê Hồng Sơn ghi nhận và đánh giá cao việc làm kịp thời của thầy giáo Nguyễn Viết Tước và hi vọng hành động ý nghĩa của thầy giáo này sẽ được lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội, được nhiều người hưởng ứng.

Mới đây, thầy Tước vinh dự là 1 trong 5 cá nhân được Bộ GD-ĐT tặng Bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong công tác phòng, chống đuối nước cho trẻ em, học sinh trong nhà trường.

Được biết, từ năm 2012 đến nay, thầy giáo đã mở lớp dạy bơi miễn phí tại kênh thủy lợi N4 đoạn chảy qua xã Hải Hưng, dạy khoảng 1.500 em biết bơi và một số kỹ năng phòng tránh đuối nước.

Trước đó, năm 2020, giáo viên này cũng đã đóng góp nhiều nhu yếu phẩm cho các khu cách ly phòng, chống Covid-19 của tỉnh.

Hương Lài

Phao cứu sinh trên dòng Đakrông của thầy giáo Quảng Trị

Nhận thấy sự nguy hiểm từ việc tắm sông của trẻ em vùng núi Quảng Trị, anh Phan Hoàng Bách đã đi mua những can nhựa để làm thành một hệ thống cứu hộ ở sông Đakrông đoạn qua xã Mò Ó.