Tăng bao nhiêu cân là hợp lý khi mang thai?

Một trong những yếu tố giúp xác định một thai kỳ khỏe mạnh là sự tăng cân. Mức tăng cân trong toàn thai kỳ được khuyến nghị theo chỉ số BMI (Body Mass Index: chỉ số khối của cơ thể) của mẹ trước khi mang thai. BMI được tính bằng cân nặng (kg) chia cho bình phương chiều cao (m). Tùy theo BMI trước mang thai của mẹ mà mức tăng cân nên đạt như sau:

- BMI nhỏ hơn 18,5: mẹ gầy và thiếu cân nên cần tăng từ 12,6 - 18 kg trong thai kỳ.

- BMI từ 18,5 - 24,9: mẹ có cân nặng bình thường, cần tăng từ 11,2 - 15,7 kg trong thai kỳ.

- BMI từ 25 - 29,9: mẹ đã thừa cân nên chỉ cần tăng từ 6,7 - 11,2 kg trong thai kỳ.

- BMI từ 30 trở lên: mẹ bị béo phì nên chỉ cần tăng từ 4,9 - 9 kg trong thai kỳ là đủ.

Sự tăng cân sẽ tập trung chủ yếu vào 6 tháng cuối của thai kỳ.

Cách tăng cân đều và đủ

Năng lượng mẹ cần bổ sung cho toàn thai kỳ là 55.000 kcal, với mức năng lượng này giúp hình thành một trẻ sơ sinh có cân nặng từ 2,5 - 3,4 kg và cơ thể mẹ sẽ tích tụ 0,9 kg đạm, 3,8 kg mỡ do sự thay đổi về chuyển hóa trong cơ thể. Vì vậy, mẹ cần nạp thêm 350 đến 475 kcal mỗi ngày so với khẩu phần trước khi mang thai.

Các mức năng lượng trong thức ăn mẹ có thể tham khảo: 350 kcal tương đương với năng lượng cung cấp từ 1,5 chén cơm hoặc 300 g khoai lang, 250 g bánh phở, 320 g bún tươi, 100 g mì sợi, 400 ml sữa, 1 chén chè, 450 g trái cây ngọt.

Mẹ cũng nên ăn thêm từ 10 đến 18 g đạm mỗi ngày (tương đương với 50 g đến 80 g thịt hoặc cá, trứng/sữa/phó-mát/đậu) để giúp thai nhi tăng trưởng và tích tụ protein mới cho các bộ phận trong cơ thể.

Một chế độ ăn tăng cân hợp lý sẽ giúp mẹ có thai kỳ khỏe mạnh

Vitamin và khoáng chất nào giúp mẹ tròn con vuông?

Chất sắt: Thiếu máu do thiếu sắt sẽ dẫn đến tình trạng sinh non - nhẹ cân, mẹ và bé sẽ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng. Mẹ cần bổ sung mỗi ngày từ 30-60 mg sắt nguyên tố từ khi biết có thai đến sau sinh 1 tháng, nên uống viên sắt giữa các bữa ăn, không uống viên sắt với sữa, trà và cà phê.

Folic acid: Việc bổ sung folic acid mẹ nên thực hiện càng sớm càng tốt vì ống thần kinh của bé được hình thành trong 4 tuần đầu của thai kỳ và nếu thiếu folic acid sẽ gây ra dị tật ống thần kinh ở thai nhi dẫn đến đến thai vô sọ, thoát vị não - màng não, hở đốt sống, gai đôi cột sống. Liều bổ sung khuyến nghị cho mẹ là 400 mcg folic acid mỗi ngày.

Canxi - Vitamin D: Vitamin D và canxi rất cần thiết cho sự tăng trưởng xương của thai nhi và duy trì độ rắn chắc xương của mẹ. Mỗi ngày, mẹ nên tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng 20-30 phút sẽ giúp da tổng hợp đủ lượng Vitamin D cần thiết.

Lượng canxi cơ thể mẹ cần được cung cấp trong thời gian mang thai là 1200 mg mỗi ngày, mẹ nên bổ sung thêm sữa, phó mát, sữa chua, cá con ăn nguyên xương,tôm tép ăn cả vỏ, v.v… vào khẩu phần, đây là những nguồn thực phẩm giàu canxi.

Omega-3: Các axit béo thuộc nhóm omega-3, đặc biệt là DHA có vai trò hoàn thiện não bộ và thị lực cho bé từ khi còn trong bụng mẹ. DHA có nhiều trong mỡ của cá hồi, cá sardin, cá thu và cá sa ba vì vậy mẹ nên ăn cá ít nhất 2 lần mỗi tuần.

Tránh quá nhiều Vitamin A trong khẩu phần: Tuy Vitamin A cần thiết cho sự phát triển của thai nhi nhưng nếu dùng lượng lớn hằng ngày sẽ gây hại. Do đó, mẹ cần chú ý, không nên dùng thuốc chứa nhiều Vitamin A hoặc Retinol (ví dụ viên dầu gan cá) và tránh ăn những món ăn từ gan (pate gan) vì chứa rất nhiều Vitamin A.

Uống viên sắt từ khi biết có thai giúp mẹ phòng chống thiếu máu

Thực phẩm nào không nên ăn trong thai kỳ?

Để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé, trong thời gian mang thai, mẹ nên cẩn thận tránh ăn những món ăn có khả năng mang mầm bệnh vào cơ thể như các món ăn sống, món chế biến tái (cá hồi ăn sống, thịt bò tái, trứng ốp la, trứng luộc lòng đào,..) hoặc món làm từ thực phẩm sống để lâu ngày (ví dụ sốt mayonnaise).

(BS CK1. Nguyễn Thị Ngọc Hương - Nguyên Trưởng khoa Dinh dưỡng lâm sàng Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM)